Morgunblaðið - 05.12.1998, Blaðsíða 36

36 LAUGARDAGUR 5. DESEMBER 1998
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
BÆKUR
Skáldsaga
NÆTURSÖNGVAR
Vigdís Grímsdóttir. Iðunn, Reykjavík
1998, 136 bls. Verð: 3.680 kr. Prent-
un: Oddi hf.
NÆTURSÖNGVAR Vigdísar
Grímsdóttur er stutt skáldsaga og
að því leyti ólík fyrri skáldsögum
hennar, ef frá er talin barnabókin
Gauti vinur minn sem kom út árið
1996. Líkt og Gauti lýsir Nætur-
söngvar draumförum söguhetjunnar
sem nú er ekki barn heldur kona,
eiginkona og móðir ungrar dóttur.
Sagan er í formi eins konar skýrslu
með formála og eftirmála og í henni
rifjar nafnlaus konan upp draumfar-
ir sínar í níu nætur í fylgd mannsins
með hrafnshöfuðið, nokkrum árum
eftir að þessi einkennilegi drauma-
maður hefur yfirgefíð hana.
Skýrsluformið nær þó ekki lengra
því tungumál og inntak frásagnar-
innar tilheyra heimi skáldskaparins
og fantasíunnar þar sem allt getur
gerst. Draumarnir eru konunni allt,
þeir taka yfir líf hennar og það svo
mjög að dagarnir verða aðeins óhjá-
kvæmileg bið eftir næsta kafla
draumsins. Hún „vaknar inn í
drauminn“ og er þannig látið að því
liggja að raunverulegt líf hennar fari
fram í svefni, líkt og prinsessanna í
ævintýrunum sem eiga sér sjálf-
stæða næturtilveru sem tekur vöku-
lífi þeirra langt fram. Draumarnir
eru eins konar fram-
haldssaga með skýrri
framvindu þótt þeir
virðist óræðir, en þeir
snúast fyrst og fremst
um sjálfsleit konunnar
og þörf hennar íyrir að
finna frið og jafnvægi í
lífi sínu (sem lesandinn
kynnist þó nær ekkert
utan draumanna).
Hvörf verða í sögunni
þegar konan rís upp úr
„gröf sinna eigin hug-
mynda“ og endurfæðist
loks til nýs skilnings á
sjálfri sér og sambandi
sínu við aðra. Eins og
prinsessumar verður
konan að snúa aftur á vit veruleik-
ans, draumfarirnar taka enda og
hún verður að kveðja „ástmann"
sinn.
Maðurinn með hrafnshöfuðið leið-
ir konuna um lendur draumanna og
erindi hans við hana (líkt og ótal
aðrar konur á undan henni) er skýrt.
Hann virðist hafa öll svör á valdi
sínu þótt hann láti þau ekki alltaf
uppi og verður konan stundum eins
og viljalaust verkfæri í höndum
hans. Hrafnar hafa gegnt stóru hlut-
verki í þjóðtrú og goðsagnaheimi ís-
lendinga, þeir eru meðal annars
tákn visku og skáldskapar, en einnig
dauða. Þeir tengjast öðrum heimum
en þeim sýnilega og hafa yfirsýn
sem dauðlegum mönnum er ekki
gefin. Draumamaðurinn er af slíkum
toga, en hann minnir líka á trúar-
leiðtoga eða gúrú sem
hefur söfnuð sinn á
valdi sínu og leiðir nýja
áhangendur smám
saman á rétta braut.
Ymis orð konunnar,
eins og „þetta sé ég
núna“, „ég vissi að
engu yrði breytt“ og
„mitt var bara að finna
þetta jafnvægi“, vitna
um vissa nauðhyggju,
erindi draumamanns-
ins er skýrt og sá lær-
dómur sem konan þarf
að draga af draumum
sínum einnig. Fantasía
textans er þannig fyrst
og fremst á táknlegu
plani, draumarnir ganga upp, ef svo
má segja. Konan þarf þó sjálf að
draga ályktanir af ferðum þeirra,
hún þarf að ráða í draumana á sama
hátt og hún þarf að finna sína eigin
vængi.
Draumheimar konunnar eru
framandi heimar, en þó ekki, því les-
andinn kannast þar við margt úr
heimi ævintýra, þjóðsagna og goð-
sagna. Undirtitill bókarinnar, skáld-
saga, vísar ef til vill í þessa átt, lönd
draumanna eru að vissu leyti lönd
skáldskaparins og þar við bætist að
konan þarf að færa þessa innri
reynslu í vökuheim sinn. Loka-
hnykkurinn á því ferli er að segja
söguna níu árum síðar, til þess að
skilja „eigið líf betur og um leið líf
annars fólks“ (136). Slík „endur-
vinnsla" er sterkur þáttur í flestum
verkum Vigdísar, persónur færa
reynslu sína í búning sögu og nota
þannig meðul skáldskaparins til að
gefa lífi sínu merkingu. Hér er þetta
ferli þó fyrst og fremst orðað því
glíman við merkinguna birtist ekki
nema að litlu leyti í sjálfum texta
Nætursöngva. Jafnvægið og friður-
inn sem konan leitast við að finna,
sú upphafning andstæðnanna sem
þrá hennar beinist að, setur um of
mark sitt á textann og saknaði ég
víða kraftsins og spennunnar sem
einkennt hafa flest verk Vigdísar til
þessa. Þau er þó vissulega að finna í
erótískri spennu sem skapast á milli
konunnar og mannsins með hrafns-
höfuðið og þótti mér sá þráður text-
ans einkar fínlega ofinn. Persónur
margra verka Vigdísar hafa stefnt
burt frá veruleikanum á einn eða
annan hátt. Hér er stefnan þveröf-
ug, því þótt draumar konunnar séu
svo að segja einráðir í textanum
miða þeir að því að kenna henni eitt-
hvað um lífið og gera henni í senn
kleift að sætta sig við takmörk sín
og þenja þau út. Það má einnig sjá
söguna sem ástarsögu, ekki síst sem
ástaróð konunnar til dóttur sinnar
sem hún veit að hún þarf að sleppa
hendinni af þegar fram líða stundir.
Staða móðurinnar kemur mjög við
sögu Nætursöngva, sagan er að
hluta óður til móðurinnar sem held-
ur utan um minningar barna sinna
um leið og hún leyfir þeim að fljúga
á vit sinna eigin drauma. Þetta er ef
til vill ,jákvæðasta“ bók Vigdísar og
á titillinn einkar vel við ef hún er
lesin sem margfaldur óður - til móð-
urinnar, dótturinnar, ástarinnar, og
kannski lífsins sjálfs.
Kristín Viðarsdóttir
Friður allra hugmynda
Vigdís
Grímsdóttir
Heildsölubirgóir
EINCO EHF.
Skúlagötu 26.
sími 893 1335
PRIMA
Lítil og létt,
aðeins 4 kg.
Kraftmikil,
1250W
4 þrepa
síun
Inndregin
snúra
Sogstykkjahólf
Val um tvœr gerbir á abeins
7,900, og 9,900,
_FYRSTA 1FLOKKS
/rOniX
HÁTÚNI6A REYKJAVÍK SÍMI 552 4420
Frakkar
heiðra Thor
ROBERT Cantoni, sendiherra
Frakklands á Islandi, sæmdi
Thor Vilhjálmsson officier-
gráðu frönsku heiðursorðunnar
„Ordre des Arts et des Lettres“
við hátíðlega athöfn í sendi-
herrabústaðnum fyrir skömmu.
Thor var árið 1989 sæmdur _
chevaiier-gráðu sömu orðu. I
ræðu sem hann flutti af þessu
tilefni sagði sendiherra Frakk-
lands að Thor hefði löngum
unnið að gagnkvæmum menn-
ingartengslum Islands og
Frakklands og hefðu störf hans
á því sviði ekki einungis verið
bundin við bókmenntir. Hann
minntist sérstaklega á þýðingar
Thors á verkum eftir André
Malraux, Fran^oise Sagan og
Marguerite Yourcenar og tók
einnig fram að verk eftir Thor
hefðu verið gefin út á frönsku í
þýðingum Régis Boyer og
Fran^ois Emion.
Morgunblaðið/Árni Sæberg.
SENDIHERRA Frakklands, Robert Cantoni, sæmir Tlior Vilhjálmsson
heiðursorðunni „Officier dans l’Ordre des Arts et des Lettres".
Aðsóknar-
met
hjá Beru
AÐSÓKN á sýningar í Lista-
safni Malmö, Malmös Kon-
sthall, hefur aldrei verið meiri
en í ár. Hefur nýtt aðsóknar-
met verið slegið, þótt árið sé
ekki liðið. I frétt sænsku
fréttastofunnar TT er Beru
Nordal, forstöðumanni safns-
ins, þökkuð aukin aðsókn.
Það sem af er hafa 230.000
manns sótt sýningar í safninu,
en fyrra met var 226.000 sýn-
ingargestir. Þær sýningar
sem mestra vinsælda hafa not-
ið eru jafnframt með best
sóttu sýningum í Svíþjóð. Vin-
sælust reyndist sýning á verk-
um Césars, svo Louise Bour-
geois og sýning á nýjum kín-
verskum teikningum.
Yerða að treysta
á eigið innsæi
„ALGERT leyndarmál" er yfír-
skrift óvenjulegs myndlistarupp-
boðs sem Konunglegi breski lista-
skólinn stendur fyrir á ári hverju.
Þai- er lysthafendum boðið að
freista gæfunnar og bjóða í lista-
verk í von um að þau séu eftir
þekkta og viðurkennda listamenn.
Alls eru um 3.000 verk í póstkorta-
stærð í boði og um 300 þeirra eru
eftir starfandi listamenn, hin hafa
myndlistamemar gert. Uppboðið
stendur að þessu sinni frá 3.-6. des-
ember.
Sjá bara framhliðina
Bandarískir og breskir lista-
menn eru í hópi þeirra sem leggja
sitt af mörkum og skrifa þeir nafn
sitt aftan á póstkortin. Verðandi
kaupendur fá hins vegar eingöngu
að sjá framhliðina og verða því að
treysta á eigin smekk og innsæi, að
því er segir í BBC.
Undanfarin ár hafa listamenn á
borð við Claes Oldenburg, Frank
Auerbach, Raymond Briggs, David
Bowie og Paul Huxley lagt lista-
nemunum lið. I ár verður að finna
verk eftir Chris Ofili, sem hlaut
Turner-verðlaunin fyrir skemmstu,
Maggie Hambling, sem gerði nýtt
minnismerki um Oscar Wilde, og
jasstónlistarmanninn George
Melly. Aðstandendur uppboðsins
taka þó fram að ætlunin sé ekki
eingöngu sú að reyna að finna verk
eftir þekkta listamenn, heldur eigi
listunnendurnir að láta eigin
smekk ráða.
Salan stendur yfir í þrjá daga og
nýtur meiri vinsælda með hverju
árinu, en fyrsta uppboðið var fyrir
fjórum ánim.
Sýningar
í Galleríi
Fold
TVÆR sýningar verða opnaðar
í Galleríi Fold, Rauðarárstíg 14,
í dag, laugardag.
I baksalnum verður sýning á
úrvali eldri verka sem galleríið
hefur til sölumeðferðar. Þar á
meðal eru mörg verk gömlu
meistaranna. Sú sýning stendur
fram yfir hátíðar.
I fremri hluta gallerísins er
sýning sem nefnist Engin leið-
indi. Þar sýna fjórir listamenn:
Haraldur Bilson, Karólina Lár-
usdóttir, Gunnella (Guðrún Elín
Ólafsdóttir) og Soffía Sæmunds-
dóttir.
Þeirri sýningu lýkur sunnu-
daginn 13. desember. Þann 14.
verður opnuð hefðbundin jóla-
sýning gallerísins, með þátttöku
yngri og eldri listamanna.
Gallerí Fold er opið dagalega
frá kl. 10-18. Laugardaga kl.
10-17 og sunnudag kl. 14-17.
Fjörutíu
sýningar
í desember
SÝNINGAR á Hvar er Stekkj-
arstaur, sem Möguleikhúsið við
Hlemm sýnir, verða 40 talsins í
desember í leik- og grunnskól-
um. Tvær opnar sýningar verða
í Möguleikhúsinu við Hlemm,
sunnudagana 6. og 13. desember
kl. 14.
I leikritinu segir frá því þegar
það gerist eitt sinn fyrh’ jóla að
Halla, aðalpersóna leikritsins,
veitir því athygli að jólasveinn-
inn Stekkjarstur kemur ekki á
tilsettum tíma til byggða.
Höfundur og leikstjóri er Pét-
ur Eggerz. Auk Péturs leikur
Drífa Arnþórsdóttir. I.eikmynd
og búningar voru í höndum leik-
hópsins.
Jólatónleikar
Tónlistarskóla
Kópavogs
TÓNLISTARSKÓLI Kópavogs
heldur jólatónleika í tónleikasal
skólans, Hamraborg 11, þriðju-
daginn 8. desember kl. 20.30 og
miðvikudaginn 9. desember kl.
19.
I forskóladeild verða tónleik-
ar í Kópavogskirkju laugai’dag-
inn 12. desember kl. 13.30 og kl.
15. Jólatónleikunum lýkur með
þrennum tónleikum í Hjalla-
kirkju og verða þeir íýrstu
mánudaginn 14. desember kl.
18, þá kammertónleikar þriðju-
daginn 15. desember kl. 19 og að
lokum leikur hljómsveit Tónlist-
starskólans laugardaginn 19.
desember kl. 11. Stjórnandi
hennar er Martin Frewer.
*
Armann Kr.
Einarsson les í
Gerðubergi
RITHÖFUNDURINN Ármann
Ki'. Einarsson les upp úr bókum
sínum Ævintýri lífs míns og
Ömmustelpa í
Félagsstarfi
Gerðubergs,
mánudaginn
7. desember
kl. 15.15.
í tilefni af
því mun
Gerðuberg-
skórinn
syngja undir
stjórn Kára
Friðrikssonar, við hamoniku-
undirleik Benedikts Egilssonar
og píanóundirleik Unnar Eyfells
og félagar úr Tónhominu Big
band Gerðubergs leika létt lög.
Að lokum verður dansað hjá
Sigvalda.
Ármann Kr.
Einarsson