Morgunblaðið - 03.03.1999, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 3. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
9 *
Utandagskrárumræða um starfsemi Ibúðalánasjóðs
Stj órnarandstæðingar
gagnrýna nýtt greiðslumat
JÓHANNA Sigurðardóttir, þing-
flokki Samfyikingarinnar, sem og
aðrir stjórnarandstæðingar gagn-
rýndu framkvæmd nýju
húsnæðislaganna í utandagskrárum-
ræðu á Alþingi í gær og töldu m.a. að
nýtt greiðslumat gæti leitt til mikilla
greiðsluerfiðleika í nýja
húsnæðislánakerfinu. Jóhanna
vitnaði í gögn frá Þjóðhagsstofnun
og sagði að þar kæmi m.a. fram að
nýja greiðslumatið opnaði fyrir þann
möguleika að einstaklingar eða fjöl-
skyldur notuðu allt frá þrjátíu til
fimmtíu prósent af heildarlaunum
sínum í húsnæðisgi'eiðslur.
Áður hefði greiðslumatið miðast
við átján prósent af heildarlaunum.
„Fjögurra manna fjölskylda með 250
þúsund króna mánaðartekjur gat í
eldra greiðslumati ráðstafað 45
þúsund krónum í afborganir og vexti
af lánum en í nýja greiðslumati
félagsmálaráðherra getur hún
ráðstafað 95 þúsund krónum,“ sagði
Jóhanna m.a. Hún taldi að félags-
málaráðherra yrði að gera sér það
ljóst að með rýmra greiðslumati
væri verið að kalla mikla greiðsluerf-
iðleika yfir heimilin í landinu og
verulega áhættu fyrir hinn ný-
stofnaða íbúðalánasjóð og þar með
skattgreiðendur.
Félagsmálaráðherra, Páll Péturs-
son, ítrekaði að starfsemi Ibúðalána-
sjóðs væri nú komin yfir ákveðna
byrjunarörðugleika. Alkunna væri
að þeir örðugleikar tengdust tækni-
legum vandamálum og öðrum erfið-
leikum sem sköpuðust fyrstu starfs-
daga sjóðsins. Þá fullyrti hann að
það greiðslumat sem nú væri við lýði
væri miklu áreiðanlegra og raun-
hæfai-a heldur en fyrra greiðslumat-
ið. Utreikningar miðuðust við að um-
sækjandi ætti fyrir afborgunum í
hverjum mánuði að frádregnum
kostnaðarliðum. „Mér er það Ijóst að
neysluviðmiðunin í þessu greiðslu-
mati er mjög þröng. En þó er það
spor í rétta átt að taka hana inn í
matið. Og það er ekki verið að miða
við ákveðna hlutfallstölu launa eins
og áður var heldur miðað við þá fjár-
hæð sem raunverulega er eftir þegar
tekið hefur verið tillit til kostnaðar
við brýnustu framfærslu fjölskyld-
unnar,“ sagði ráðheira og benti síð-
an á að við vinnu starfshóps um nýtt
greiðslumat hefði verið leitað eftir
samstarfi við Félag fasteignasala,
lánastofnanir og húsbréfadeild
Húsnæðisstofnunar. Þrír þingmenn
Sjálfstæðisflokks tóku upp hanskann
„ Morgunblaðið/Ásdís
RÆTT var um nýja viðmiðun fyrir greiðslumat hjá Ibúðalánasjóði utan dagskrár á Alþingi í gær. Þingmenn
stjórnarandstöðu töldu nýja kerfið gallað en stjórnarþingmenn sögðu hafa verið nauðsynleg að breyta því.
fyrir ráðherra í
þessum umræð-
um og sögðu m.a.
að nauðsynlegt
hefði verið að
breyta hinu
félagslega
húsnæðiskerfi.
í upphafi utan-
dagskrárum-
ræðunnar sagði
málshefjandinn,
Jóhanna, m.a.:
„Hæstvirtui- ráðherra verður
auðvitað að svai’a því undanbragða-
laust hvað hefur breyst svo í um-
hverfinu að skyndilega sé hægt að
hækka viðmiðunarmörkin í greiðslu-
matinu [...]“ Síðar sagði hún að það
væri engu líkara en að nýtt greiðslu-
mat byggðist á því að framfærslu-
kostnaður heimilanna hefði frá síð-
ustu áramótum lækkað um meira en
helming. Og því væri allt í lagi að
þrjátíu til allt að 50% af heildarlaun-
um rynnu nú til afborgana á
vaxtalánum í stað 18% áður. Hún
vitnaði auk þess áfram í gögn
Þjóðhagsstofnunar og sagði að þar
kæmi m.a. fram
að nýtt greiðslu-
mat gæti leitt til
þess að margir
myndu reisa sér
hurðarás um öxl.
Rýmkun
greiðslumats
væri ennfremur
ekki skynsamleg
ráðstöfun við
núverandi efna-
hagsskilyrði.
Undir það hefði Seðlabanki Islands
líka tekið. Nýja greiðslumatið myndi
leiða til aukins þrýstings á vaxtastig
í landinu og hækka verð á íbúðar-
húsnæði verulega.
Arnbjörg Sveinsdóttir, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, fullyrti að mjög
mikilvægt hefði verið að endurmeta
reglurnar um greiðslumat og Krist-
ján Pálsson, flokksbróðir hennar,
minnti á að félagslega íbúðakerfið,
sem lagt hefði verið niður um
áramót, hefði verið að gera sveit-
arfélög úti á landi gjaldþrota. Þing-
menn stjórnarandstæðinga voru
ekki á sama máli og fullyrti Ög-
mundur Jónasson, þingflokki
óháðra, m.a. að biðraðir eftii- leigu-
húsnæði hefðu aldrei verið lengri.
Rannveig Guðmundstóttir, þing-
flokki Samfylkingarinnar, tók í sama
streng og Sigríður Jóhannesdóttir,
þingflokki Samfylkingarinnar, sagði
að hún hefði aldrei tekið á móti jafn
mörgum símtölum frá fólki sem væri
í neyð og í síðasta mánuði. Fólki sem
væri „hreinlega á götunni". Stein-
gn'mur J. Sigfússon, þingflokki
óháðra, gagm-ýndi einnig nýja
húsnæðislánakerfið og sagði að það
hefði verið óheillaspor að leggja nið-
ur félagslega húsnæðislánakerfið.
Sturla Böðvarsson, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, gagnrýndi á hinn
bóginn málflutning stjórnarand-
stæðinga og sagði hann einungis til
þess gerðan að skapa úlfúð og óróa.
„Ég tel að það sé mikill ábyrgðar-
hluti, þegar verið er að koma af stað
nýju húsnæðiskerfi, að strax á fyrstu
dögum þess að kerfið er að virka,
skuli háttvirtir þingmenn og fyrrver-
andi ráðherrar koma hingað [í
pontu] og dæma kerfið ónýtt,“ sagði
hann meðal annars.

ALÞINGI
Vilja lang-
tímaáætlun
í jarð-
gangagerð
ÁTTA stjórnarþingmenn, með
Magnús Stefánsson, þingmann
Framsóknarflokks, í broddi
fylkingar, hafa lagt fram á
Álþingi þingsályktunai'tillögu
þess efnis að samgöng-
uráðherra verði falið að vinna
langtímaáætlun um gerð jarð-
ganga á Islandi. „Áætlunin feli
í sér úttekt á kostum sem tald-
ir eru á jarðgangagerð í land-
inu, kostnaðarmat og arðsem-
ismat einstakra framkvæmda
og forgangsröðun verkefna,"
segir í tillögunni og þess vænst
að umrædd áætlun liggi fyrir
áður en lokið verði við næstu
reglulegu endurskoðun
vegaáætlunar. Auk Magnúsar
ski'ifa undir tillöguna þeir Jón
Kristjánsson, Isólfur Gylfi
Pálmason, Kristinn H. Gunn-
arsson og Valgerður Sverris-
dóttir, þingmenn Framsóknar-
flokks, og Árni Johnsen, Einar
Oddur Kristjánsson og Sturla
Böðvarsson, þingmenn Sjálf-
stæðisflokks.
Frumvarp
um verndun
Þingvallavatns
LAGT hefur verið fram á
Alþingi frumvarp til laga um
verndun Þingvallavatns og
vatnasviðs þess en í síðustu
viku vai' frumvarpi til laga um
þjóðgarðinn á Þingvöllum
dreift á þinginu. í fyrrnefnda
frumvarpinu er lagt til að allt
svæðið frá vatnaskilum í
Hengli inn í Langjökul verði
sérstakt vatnsverndarsvæði og
„fellur þannig Þingvallavatn
og mestur hluti vatnasviðs
þess saman í órofa heild með
hinum menningarlegu og
náttúrufræðilegu minjum.
Frumvarpið var samið undir
forsjá Þingvallanefndar og er
með því og frumvarpi til laga
um þjóðgarðinn á Þingvöllum
leitast við að móta verndar-
stefnu á þessu svæði til fram-
búðar,“ segir m.a. í athuga-
semdum við frumvarpið.
Samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins er ólíklegt
talið að frumvörpin verði tekin
til fyrstu umræðu á yfirstand-
andi þingi.
Stefna í byggðamálum rædd á Alþingi
Frumvarp frá þingmönnum Samfylkingarinnar
Allsherjarnefnd þrí-
klofín í afstöðu sinni
SÍÐARI umræða um þingsálykt-
unartillögu ríkisstjórnarinnar um
stefnu í byggðamálum fyrir árin
1998-2001 fór fram á Alþingi í
gær. Allsherjamefnd Alþingis,
sem fékk tillöguna til umfjöllunar
eftir fyrstu umræðu, er þríklofin í
afstöðu sinni til tillögunnar. Meiri-
hluti nefndarinnar, sem skipaður
er framsóknarmönnum og sjálf-
stæðismönnum, kveðst taka undir
þau sjónarmið og markmið sem
fram koma í tillögunni og mælir
með því að hún verði samþykkt
óbreytt. Fyrsti minnihluti nefnd-
arinnar, sem skipaður er þing-
mönnum þingflokks óháðra, tekur
undir margt af því sem fram kem-
ur í tillögunni en gagnrýnir „lausa-
tök og skort á markvissri áætlana-
gerð“. Hann getur því ekki fallist á
að um trúverðuga lausn sé að ræða
og mun sitja hjá við afgreiðslu
málsins. Jóhanna Sigurðardóttir,
þingflokki Samfylkingarinnar,
skipar ein annan minnihluta
nefndarinnar, og segir hún í
nefndaráliti að þótt ýmsar tillögur
í stefnumörkuninni miði í rétta átt
vanti mikið á að brugðist sé við
„nauðsynlegum aðgerðum sem
þegar væri hægt að hrinda í fram-
kvæmd til að jafna lífskjörin og
treysta búsetuskilyrði á lands-
byggðinni". Hún nefnir þar á
meðal átak til að jafna nú þegar
húshitunarköstnað og aðgerðir til
að jafna námskostnað.
Fyrsti og annar minnihluti
nefndarinnar eru sammála um
ýmis gagnrýnisatriði f stefn-
umörkuninni. Til að mynda sjá
þeir ástæðu til að efast um að það
markmið náist sem stefnt er að í
tillögunni að fólksfjölgun verði
ekki undir landsmeðaltali og nemi
10% til ársins 2010. „Með tilliti til
þróunar síðustu ára eru engin lík-
indi til þess að þetta markmið
náist nema ráðist verði í róttækar
aðgerðir, vörn snúið í sókn eftir
markvissri áætlun og varið til þess
verulegum fjármunum," segir m.a.
í nefndaráliti íyrsta minnihlutans.
Aflaheimildir
í þorski auknar
um 15 þús. tonn
TVEIR þingmenn þingflokks Sam-
fylkingarinnar, þeir Sighvatur
Björgvinsson og Lúðvík Bergvins-
son, hafa lagt fram á Alþingi laga-
frumvarp þess efnis að aflaheimildir
í þorski verði auknar um 15 þúsund
tonn á yfirstandandi fiskveiðiári.
Þeirri aukningu verði ráðstafað á
markaði til strandveiðiflotans ein-
vörðungu. „Oðrum útgerðum verði
ekki heimilað að leigja sér fisk-
veiðikvóta af þeim aflaheimildum.
Jafnframt verði lagt bann við að
umræddar aflaheimildir, sem
þannig verði leigðar, verði framselj-
anlegar,“ segir í greinargerð frum-
varpsins. Þar kemur einnig fram að
flutningsmenn telji nauðsynlegt að
bregðast við vanda strandveiðiflot-
ans og landvinnslunnar vegna at-
vinnuhagsmuna og að teknu tilliti til
óvenjumikillar þorskgengdar á
grunnslóð.
„Mörg skip [strandveiðiflotans]
hafa yfir mjög litlum aflaheimildum
að ráða en hafa getað bjargað sér á
undanförnum árum með því að
leigja til sín heimildir frá öðrum út-
gerðum. Eftir tilkomu Kvótaþings
hefur framboð á aflaheimildum til
leigu stórlega dregist saman og
með minnkandi framboði hefur
leiguverð jafnframt hækkað svo
mjög, að nær útilokað er að veið-
arnar geti staðið undir sér. Útgerð-
ir margra þessara skipa eru því
komnar á heljarþröm," segii' einnig
í greinargerð.