Morgunblaðið - 03.03.1999, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
MIÐVIKUDAGUR 3. MARZ 1999 27
Háskólar á
landsbyggðinni
Á SÍÐUM þessa blaðs
hef ég áður tjáð mig um
byggðastefnu tuttugustu
aldai'innai', sem oft hef-
ur falist í því að styðja
við bakið á gjaldþrota
sjávarútvegsfyrirtækj-
um. Það hefur skapað
fjölda láglaunastarfa á
landsbyggðinni, sem í
dag nýtast helst pólsku
verkafólki. íslenskt
menntafólk flýr lands-
byggðina og sest að á
höfuðborgarsvæðinu,
þar sem það fínnur störf
við hæfí.
Þetta hefur auðvitað
vakið athygli heima-
manna og ráðamanna
og nú keppist hver um annan þveran
að tala um hve mikið af opinberum
störfum hafí orðið til í Reykjavík
undanfarin ár, eins og lausnin felist í
því að flytja andlausai- ríkisstofnanir
sem víðast út um landið.
Þarna er ráðist að einkennum
vandans, en ekki rót hans. Rótin er
auðvitað það los sem kemst á fólk
þegar það ungt að árum þarf að
flytja til Reykjavíkur tii að afla sér
menntunar.
Það hefur án efa vakið athygli ís-
lendinga, sem hafa numið við erlenda
háskóla, að þeir eru oft staðsettir úti
í sveit, í kyrrlátu friðsælu umhverfí,
þar sem gott er að hugsa og stunda
fræðastörf. Margfeldisáhrif þessara
háskóla geta svo verið ófyrirsjáanleg.
Fyrir rúmri öld ákvað maður
nokkur, Leland Stanford að nafni, að
koma fyrir háskóla á landspildu sinni
sunnan við San Francisco. Það vai- þá
úti í sveit. í dag er þessi háskóli einn
besti háskóli í heimi. Enn er talað um
hann sem „the farm“ eða býlið, þótt
umhverfís hann hafi nú vaxið einhver
eftirsóttasti þéttbýliskjami á Vestur-
löndum, Palo Alto. Þar er í dag vagga
hugbúnaðar- og tölvuiðnaðai’ins, oft
kennd við Kísildal, en það kemur til
af því að nokkrir strákar í Stanford-
háskóla, sem voru að fikta við að búa
til tölvur í byrjun áttunda áratugar-
ins, ílengdust á þessu svæði og stofn-
uðu þar sín fyrirtæki, sem nú eru þau
öflugustu í heimi í þessujn geira. í
ljósi þessa má hverfa aftur heim til
Islands. Hvað er það sem við erum
stoltust af í okkar menningu? Jú, það
að hér á landi á miðöldum voru að
störfum öflugir fræðimenn, sem
skrifuðu einhverjar helstu perlur
vestrænna miðaldabók-
mennta. Islendingar
voru þekktir fyrh- vand-
aða fræðimennsku og
urðu sagnaritarar alh-a
Norðurlanda. Þá erum
við komin að kjama
málsins, þama er arf-
leið sem við eigum að
nýta okkur til hins
ýtrasta. Þetta getum
við gert með því að
koma okkur upp há-
skólum tengdum þess-
um menningarafrekum
og á grunni fomra
fræðasetra.
I þessu sambandi má
nefna þrjá staði helsta.
Skálholt, Hóla og Reyk-
holt. I Skálholti var komið á fót skóla
uppúr miðri elleftu öldinni. Þar hélst
skólahald með nokki-um hléum allt til
ársins 1785 að ákveðið var með kon-
ungsúrskurði að flytja skólann til
Háskólar
Háskóli hefur mikil
margfeldisáhrif, segir
Magnús Arni Magnús-
son, út í atvinnulífíð.
Reykjavíkur. Skóli vai’ stoftiaður á
Hólum 1106 og þai- var reist fyi’sta
skólahús sem vitað er um á Islandi.
Skólahald hélst á Hólum með svipuð-
um formerkjum og í Skálholti til árs-
ins 1802 þegai’ hann var sameinaður
Latínuskólanum í Reykjavík. Þeir era
ekki margir skólarnir í heiminum sem
eiga sér jafn langa arfleifð og djúpar
rætur og þessir skólastaðir.
Reykholt er staður Snoma Sturlu-
sonar, hins nafntogaða í’ithöfundar
og stjórnmálamanns. Þai’ hefur verið
skólahald bróðurpart þessarar aldar
og er staðurinn kjörinn fyrir há-
skóla-“campus“. Nafn Snoma er vel
þekkt á Norðurlöndum og væri án
efa margur Norðmaðurinn til í að
nema bókmenntir eða sagnfræði á
þessum fræga stað.
Einn stað vil ég nefna til viðbótar,
þótt nafn hans tengist ekki mér vit-
andi sagnaritun eða skólahaldi til
foma. Það eru Eiðar í hinu veðursæla
og fagi-a Fljótsdalshéraði. Egilsstaðir
em sennilega einhver lífvænlegasti
Magnús Árni
Magnússon
Hefðir og siðir,
Ingibjörg Sólrún
ODDVITI Reykja-
víkurlistans afsakar
lystireisu sína til Japans
á reikning Heklu hf.
með vísun til hefðarinn-
ar.
Svona hefur þetta
alltaf verið, sagði borg-
arstjóri í sjónvarps-
fréttum. Vera má að
venja Heklu hf. sé að
liðka fyrir viðskiptum
með gjöfum til kjörinna
fulltrúa. Hitt er án vafa
að Reykjavíkurlistinn
var ekki settur saman
til að viðhalda þessari
hefð.
„Hefð“ er tungutak
Páll
Vilhjálmsson
valdastéttarinnar sem
með fágun fær stund-
um á sig yfirbragð
virðuleika.
Fyrir nokla’um dög-
um opnaði borgarstjóri
hljómplötubúð á Lauga-
veginum. Eigandi búð-
arinnar á viðskiptaferil
að baki, sem fæstir
myndu hreykja sér af.
Fágun er ekki hugtak
á sporbraut Jóns
Ólafssonar.
Rangar hefðir og
vondir siðir, Ingibjörg
Sólrún.
Höfundur er fulltníi.
Japansför
Reykjavíkurlistinn,
segir Páll Yilhjálms-
son, var ekki settur
saman til að viðhalda
þessari hefð.
byggðakjami á landinu utan höfuð-
borgarsvæðisins. Til marks um það er
hin ótrúlega fólksfjölgun þar’ á síðari
helmingi þessarai’ aldar. Fljótsdals-
hérað hefur upp á alla þá landkosti að
bjóða til að geta keppt við Akureyri á
næstu öld um þann sess að vera fjöl-
mennasta þéttbýlið á landinu utan
höfuðborgai-innai’. Á Eiðum standa
ónotaðai’ skólabyggingar, sem menn
virðast ekki hafa komið sér saman um
hvemig á að nýta. Á Egilsstöðum er
að auki alþjóðaflugvöllur og stutt er í
góðar hafnir í nágrannabæjum.
Á þessum fjómm stöðum mætti
hugsa sér að komið yrði á fót háskól-
um. Þessir háskólar þyrftu ekki að
vera ríkisskólar, ef einhverjir aðrir,
innlendir eða erlendir, fengjust til að
taka að sér verkið. Þeir yrðu hins veg-
ar að bjóða upp á háskólagreinar sem
nemendur flykkjast í og færri komast
að en vilja, eins og lögfræði, tölvunar-
fræði, viðskiptafræði og jafnvel lækn-
isft’æði. Þeir myndu innheimta skóla-
gjöld fyrir rekstri, sem lánað yrði fyr-
h’ á sama hátt og lánað er fyrir skóla-
gjöldum erlendis (þetta þyrfti ekki að
bitna á jafnrétti til náms, þar eð Há-
skóli Islands yrði áfram til og sinnti
sínu hlutverki). Einnig má hugsa sér
að sveitarfélög í nágrenni háskólanna
styrktu efnilega nemendur í gegnum
þessa skóla til að freista þess að halda
þeim í héraði. Þetta mætti tengja
gagngem endurskoðun á námslána-
kerfinu, þar sem komið yrði í ríkari
mæli á styrkjakerfi og endurgreiðslu-
byrði námslána yrði létt enn frekar.
EkM er hægt að leggja þetta til
öðruvísi en að lofa það sem vel er gert.
I Bifröst er nú vinsæll viðskiptahá-
skóli og á Akureyri hefur háskóli náð
að dafna nokkuð vel undanfarin ár.
Háskóli hefur mikil margfeldisá-
hrif út í atvinnulífið. Við háskóla þarf
hámenntað fólk til að halda úti
kennslu, skrifstofufólk og stjómend-
ur, garðyrkjumenn og smiði, ræst-
ingafólk og bílstjóra.
Þetta yrði verulegt átak í mennta-
málum þjóðarinnai’ og talsverðan
vilja þyrfti til að hrinda þessu í fram-
kvæmd. En þetta yrði arðbært fram-
tak. Framtak sem skapaði þjóð okk-
ar enn meiri mannauð, sem skilar
okkur aftur auðlegð til framtíðar.
Þetta er önnur hugsun en sú sem
hefur verið í byggðastefnu tuttug-
ustu aldarinnar, þar sem reynt hefur
verið að draga andlát dauðvona at-
vinnugreina, dæla skattpeningum
inn í gjaldþrota fyrirtæki og flytja til
ríkisstofnanir. Auk þess sem þarna
væri menningararfi okkar loks sá
sómi sýndur sem hann á skilið, þá
væri með þessu verið að skjóta niður
frjóöngum, sem gætu vaxið og orðið
að voldugum eikum, Islandi til heilla.
Höfundur er 15. þing-
mnður Reykvíkinga.
MATARLITIR
fyrir kökur, marsipan
og skreytingar
15 mismunandi litir
Einnii
_*g 10. mism. gerðir
afkonfektmótum
PIPAR OG SALT
Klapparstíg 44
Sími 562 3614
■/elina
Fegurðin kemur innan frá
Laugavegi 4, sími 551 4473.
Framadagar -
fyrir þig
UNDANFARIN
fjögur ár hafa Frama-
dagar, atvinnulífsdag-
ar Háskóla Islands,
notið mikilla vinsælda
meðal fyrirtækja og
nemenda Háskóla ís-
lands. Hinn 5. mars
næstkomandi verða
Framadagar haldnir í
Þjóðarbókhlöðunni í
fimmta sinn. Hug-
myndin að stofnun
Framadaga er sprottin
af eríendri fyrirmynd.
Víðast hvar í Evrópu
njóta dagar sem þessir
gríðarlega vinsælda.
Nemendur líta á þetta
sem gullið tækifæri til þess að nálg-
ast áhugaverð fyrirtæki með það
fyrir augum að leita að vinnu eða
ýmiskonar verkefnavinnu í tengsl-
um við námið. Tilgangurinn með
þátttöku fyrirtækja er sá hinn
sami, þ.e. að leita að hæfu og efni-
legu námsfólki til vinnu og/eða til
gerðar lokaverkefna. Þarna mynd-
ast því nokkurs konar markaðstorg
sem laðar saman fyrirtæki og nem-
endur Háskólans.
Nytsemi Framadaga ætti að
vera fyrir löngu orðin kunn. Á
þeim fjórum ámm sem Frama-
dagar hafa verið haldnir hérlendis
hafa þeir tekið miklum breyting-
um. I fyrsta skipti sem dagarnir
voru haldnir .var nemendum ekki
orðið kunnugt um tilgang Frama-
daga. Nemendur gengu á milli
bása og kynntu sér fyrirtækin og
starfsemi þeirra án þess að vera
nógu duglegir með að koma sjálf-
um sér á framfæri við fyrirtækin.
Með tímanum hefur hins vegar
orðið mikil breyting á og nú eru
nemendur farnir að átta sig á því
að á Framadögum koma saman 40
af stærstu og framsæknustu fyrir-
tækjum landsins gagngert til þess
að ná til hæfra og efnilegra náms-
manna. I mörgum tilfellum eru
það starfsmannastjórar viðkom-
andi fyrirtækja sem mæta á stað-
inn í leit að hæfu starfsfólki. Nem-
endum gefst því gullið tækifæri til
að setja sig í samband við fjölda
fyrirtækja á einum og
sama staðnum. Nú
orðið eru nemendur
farnir að undirbúa sig
undir Framadaga með
því að kynna sér fyrir-
tækin í handbók
Framadaga áður en
þeir mæta á sjálfan
daginn og setja sig þá
í samband við þau fyr-
irtæki sem áhugi er
fyrir.
Eg hvet alla nem-
endur Háskólans til að
mæta í Þjóðarbókhlöð-
una þann 5. mars
næstkomandi til þess
að kynnast því sem þar
fer fram. Aðstæður háskólastúd-
enta til að fara út á vinnumarkað-
Framadagar
Víðast hvar í Evrópu,
segir Hannes Frímann
Hrólfsson, njóta dagar
sem þessir gríðar-
legra vinsælda.
inn ættu að vera mjög góðar um
þessar mundir þegar mikið heyrist
talað um góðæri og mikla eftir-
spurn eftir vel menntuðu starfs-
fólki. Nemendur ættu því að gefa
sér tíma í að undirbúa sig vel fyrir
Framadaga. Að kynna sér handbók
Framádaga og að útbúa sína eigin
atvinnuumsókn gæti leitt til þess
að þú fengir góða vinnu eftir
starfsviðtal á Framadögum 1999.
Eitt er víst, að flest þeirra fyi-ir-
tækja sem koma saman á Frama-
dögum em komin til að leita að
starfsfólki. Því hvet ég alla nem-
endur Háskólans að missa ekki af
þessu einstaka tækifæri og gera
sér því ferð í Þjóðarbókhlöðuna
þann 5. mars næstkomandi. Munið
að hik er sama og tap.
Höfundur er nemandi á 3. ári
við Háskóla Islands.
Hannes Frímann
Hrúlfsson
Páskaferð til
London
t.á iu. 16.645
31. mars -11. apríl
með Heimsferðum
Heimsferðir bjóða nú beint leiguflug til London um páskana, en við
höfum stórlækkað verðið fyrir íslenska ferðalanga til þessarar mestu
heimsborgar Evrópu. Þú getur nú valið um að kaupa flugsæti eingöngu,
flug og bíl eða valið um eitthvert ágætis hótel Heimsferða í hjarta
London. Bókaðu strax og tryggðu þér lága verðið.
Verð kr.
16.645
M.v. hjón með 2 börn, 2-11 ára,
flugsæti og skattar.
Verð kr.
19.990
Flug og skattar.
HEIMSFERÐIR
Austurstræti 17, 2. hæð
• sími 562 4600
• www.heimsferdir.is