Morgunblaðið - 12.03.1999, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
UR VERINU
ERLENT
FÖSTUDAGUR 12. MARZ 1999 25
SR-mjöl lokar tveimur mjölverksmiðjum
Vilja hætta
veiðum strax
SR-MJÖL hf. lokaði í gær físki-
mjölsverksmiðjum sínum á Raufar-
höfn og Reyðarfirði. Sólveig Samú-
elsdóttir, markaðsstjóri fyrirtækis-
ins segir ástandið á mörkuðunum
orðið þannig að ekki svari lengur
kostnaði að halda mjölframleiðslu
áfram, því útlit sé fyrir að afurða-
verð lækki enn frekar og ljóst sé að
útgerðir loðnuskipa sætti sig ekki
við lægra hráefnisverð en orðið er.
Birgðasöfnun hafi verið gífurleg og
nokkrir framleiðendur gripið til
þess ráðs að flytja út óselt mjöl í
geymslur erlendis. Hún segist
þeirrar skoðunar að skynsamlegast
sé að hætta veiðum þegar í stað.
Eins og áður hefur verið gi'eint
frá hefur afurðaverð á mjöli og lýsi
lækkað hratt frá því íyrir áramót og
er nú svo komið að fískimjölsverk-
smiðjur sjá sér ekki hag í því að
taka Iengur við hráefni. I dag fást
um 250 pund eða um 29 þúsund
krónur fyrir mjöltonnið og um 290
dollarar eða um 21 þúsund krónur
fyrir tonnið af lýsi og hefur verð á
þessum afurðum lækkað um nálega
helming tveimur mánuðum. Reynd-
ar er lítið magn er á bak við þær
sölur sem átt hafa sér stað eftir ára-
mót. Ef svo heldur fram sem horfir
mun mjöltonnið verða komið niður í
um 200 pund eða um 23 þúsund
krónur í lok vikunnar.
Að sögn Sólveigar hefur verð á
mjöli og lýsi í raun verið í frjálsu
falli sfðan í janúar. „Vegna þessa
erfiða ástands á mörkuðunum og
þess að vart er gerlegt að lækka
hráefnisverð meira en komið er,
hefur SR-mjöl hf. ákveðið að loka
verksmiðjum sínum á Raufarhöfn
og Reyðarfirði. Verksmiðjunum á
Siglufirði, Seyðisfirði og í Helguvik
verður haldið opnum um sinn þar
sem framleiðsla þeirra hefur aðal-
lega verið í verðmætara mjöli.
Astandið á þeim mörkuðum er þó
lítið betra og verður það skoðað í
næstu viku hvort að unnt verði að
halda þessum verksmiðjum áfram
opnum.
Perúmenn bcðið um
framlengingu veiðibanns
Margt hefur valdið því að afurða-
verð á mjöh og lýsi hefur hríðlækk-
að allt frá þvf fyrir síðustu áramót.
Aflabrestur varð í S-Ameríku vegna
E1 Nino frá maí 1997 fram í nóvem-
ber 1998, þegar veiðar hófust aftur í
Perú. Þetta varð til þess að verð á
lýsi og mjöli náði sögulegu hámarki
um mitt sl. ár. Notendur á mjöli og
lýsi fóru að nota annað og ódýrara
hráefni í sína framleiðslu. Fisk-
mjölsverksmiðjurnar í Perú höfðu
nýlega verið einkavæddar þegar
þessir erfiðleikar hófust í S- Ámer-
íku og settu nýja eigendur í mikil
fjárhagsleg vandræði. Þegar veiðar
hófust á ný í nóvember 1998, var
mikill þrýstingur frá lánadrottnum
þessara nýju eigenda að framleiða
og selja strax. Þetta setti verðhrun-
ið á stað. Astandið á mjöl og lýsis-
mörkuðum er orðið svo slæmt að
framleiðendur í Perú hafa farið
fram á það við Sjávarútvegsráðu-
neytið í Perú að það framlengi veiði-
bannið á ansjósu. En veiðibannið
átti að ljúka 15. mars n.k. Framleið-
endur í Perú fara fram á þessa
seinkun þó svo að þeir séu í miklum
fjárhagslegum þrengingum.
Ennfremur hefur orðið mikið
verðfall á soya-afurðum á svipuðum
tíma og hefur verð á þeim afurðum
ekki verið lægra í 23 ár. Þessar af-
urðir eru aðalkeppinautar mjöls og
lýsis á fóðurmarkaðinum. Kenna má
verðfalli á soya-afurðum slæmu
efnahagsástandi í Brasilíu. Eins
hefur efnahagsástandið í Asíu haft
áhrif á mjöl- og lýsismarkaðinn, en
helsti markaður íyrir mjöl hefur
verið þar.
Sólveg segir að það sem hafi gert
framleiðendum erfitt fyrir héma
heima sé hversu seint endanlegur
loðnukvóti var ákveðinn, en rann-
sóknarleiðangrar gengu mjög erfið-
lega vegna slæms veðurs. „Þó svo
að búist hefði verið við stærri kvóta,
þá var erfitt að gera stóra sölu-
samninga sem menn voru öryggir
með að geta uppfyllt. Þegar verðfall
verður eins hratt og nú er raunin,
er erfitt að fá kaupendur til að
kaupa mikið magn í einu þar sem
þeir búast við enn lægra verði á
næstu dögum. Þá hefur birgðasöfn-
un verið gífurleg og margir flutt
óseldar birgðir í geymslur erlendis.
Líklega eru nú um 15 þúsund tonn
af óseldu mjöli í erlendum birgða-
geymslu og nokkur þúsund tonn af
lýsi.“
Hráefnisverð verið of hátt
Sólveig segir hráefnisverð á þess-
ari vetrarvertíð hafa verið alltof
hátt miðað við verðþróun á mjöl- og
lýsismörkuðunum. Þó svo að hrá-
efnisverð hafi verið lækkað á vertíð-
inni, þá hafi það ekki verið nóg, þar
sem að íslenskir framleiðendur hafi
ekki gert marga fyrirframsamn-
inga. „Það hráefnisverð sem greitt
hefur verið undanfarna daga miðast
í raun við verð á mjöli sé ekki lægra
en 300 pund eða um 35 þúsund
krónur, en á þessum árstíma er lýs-
isnýtingin sáralítil."
Sólveig segir útlitið fyrir
kolmunnavertíð í apríl og síldarver-
tíð í maí vera vægast sagt mjög
slæmt þar sem búast megi við að
birgðageymslur framleiðenda hér á
landi verði enn fullar eftir loðnuver-
tíðina og enn verði til óseldar birgð-
ir erlendis. „Gera má ráð fyrir að
hráefnisverð fyrir kolmunna og síld
verði á svipuðum nótum og verið er
að borga í dag fyrir loðnu eða jafn-
vel enn lægra, ef verksmiðjueigend-
ur treysta sér yfirleitt í að halda
verksmiðjum sínum í framleiðslu,"
segir Sólveig.
Viðar Karlsson skipstjóri á Víkingi AK
Of heitur sjór
fyrir loðnuna
LOÐNUVEIÐIN var dræm í gær
og loðnan smá sem fyrr en skipin
voru að veiðum í svonefndri þriðju
göngu við Hrollaugseyjar og
Tvísker. Tæplega 150.000 tonn eru
eftir af kvótanum og illa horfir með
frystingu en um 8.000 tonn hafa ver-
ið fryst til þessa.
Viðar Karlsson, skipstjóri á Víkingi
AK, landaði um 1.300 tonnum á Akra-
nesi í íyrradag og var aftur á austur-
leið í gær. „Bátamir sem voru við
Vestmannaeyjar eru líka á austurleið
þó þar sé líka h'tið um að vera,“ sagði
hann. „Við verðum að dudda við þetta
eins og hægt er þó leiðindaástand sé
á þessu en svona heitur sjór er ekki
fyrir loðnu. Hún leggst svo fljótt til
lu-ygningar um leið og hún kemur í
svona heitan sjó. Þetta hefur svo sem
komið íyrir áður en maður leyfir sér
ennþá að gera sér vonir um að ein-
hver sleikja komi vestan að efth- átta
til níu daga. En það er bara von.“
Reuters.
Sögulegur fundur
tveggja trúarleiðtoga
JÓHANNES Páll páfi annar og
Mohammad Khatami, forseti
Irans, hittust í gær í Páfagarði.
Páfi lýsti viðræðum þeirra Khata-
mis sem „mikilvægum". Italíuferð
Khatamis er fyrsta opinbera
heimsókn forseta Irans til Vestur-
landa, eftir byltinguna í Iran árið
1979. Khatami lýsti því yfir f gær,
lokadag ferðar sinnar, að hann
væri vongóður um „sigur eingyð-
istníar, siðferðis og siðgæðis".
Fundur trúarleiðtoganna stóð í
25 nu'nútur og ræddust þeir við
með aðstoð túlka. „I dag er fagur
dagur. Eg sný til heimalands
míns, fullur vonar um framtíð-
ina“, sagði Khatami við páfa.
Á sama tíma og fúnduriim átti
sér stað hafði safnast saman á Pét-
urstorginu hópur um 50 andstæð-
inga klerkastjórnarinnar í Iran.
Héldu þeir á kröfuspjöldum og
hrópuðu slagorð að Kliatanú.
Eftir fundinn áttu Khatami og
Sodano kardínáli fund þar sem
rætt var um ástand mannréttinda í
Iran, pólitíska stöðu í Miðaustur-
lönduni og aðstæður kaþólska
minnihlutans í íran.
I sögulegri ferð sinni til Italiu,
fór Khatami þess á leit við vest-
ræn ríki að koma fram við þjóð
sína og önnur íslömsk ríki sem
jafningja. Lagði forsetinn ríka
áherslu á að Iranir væru móttæki-
legir fyrir öllum skoðanaskiptum
og að þeir vildu hefja samvinnu
um hnattrænt öryggi.
Kínverjar vilja fá aðild að WTO sem allra fyrst
Ætla að fallast á
„miklar tilslakanir“
Pekingf. Reuters.
STJORNVÖLD í Kína sögðust í gær
vilja ljúka samningaviðræðum um
aðild landsins að Heimsviðskipta-
stofnuninni (WTO) fyrir árslok. Dai
Xianglong, seðlabankastjóri lands-
ins, sagði að Kínverjar myndu fallast
á „miklar tilslakanir“ til að leiða við-
ræðumar til lykta sem fyrst efth- 13
ára samningaumleitanir.
Seðlabankastjórinn sagði ekkert
um hvers konar tilslakanh- Kínverjar
hefðu í hyggju. Skömmu síðar sagði
Zhu Bangzao, talsmaður kínverska
utanríkisráðuneytisins, að stjórnin
vonaðist til þess að samningaviðræð-
unum lyki áður en næsta lota fjöl-
þjóðlegra viðræðna um málefni
WTO hefst í lok ársins.
Bandaríkin og nokkur önnur mik-
ilvæg aðildai-ríki WTO þurfa að sam-
þykkja inngöngu Kína í stofnunina
áður en formlegar viðræður um mál-
ið geta hafist. Zhu sagði að Banda-
ríkjamenn þyrftu einnig að vera
sveigjanlegir í viðræðunum og
mættu ekki leggja fram „óraunhæf-
ar kröfur“.
William Daley, viðskiptaráðherra
Bandaríkjanna, sagði á þriðjudag
að verulegur árangur hefði náðst í
viðræðunum við Kínverja. Hann
bætti þó við að erfitt yrði að leiða
þær til lykta áður en Zhu Rongji,
forsætisráðherra Kína, fer í heim-
sókn til Bandaríkjanna í byrjun
næsta mánaðar. Charlene Barshef-
sky, viðskiptafulltrúi Bandaríkj-
anna, ræddi málið við kínverska
ráðamenn í vikunni sem leið og
sagði að „mikilvægur árangur"
hefði náðst þótt mikið bæri enn á
milli. Ríkin deila einkum um við-
skipti með iðnvarning og landbún-
aðarvörur og þjónustu erlendra fyr-
irtækja í Kína.
„Einstakt rit í íslenzkum bókmenntum“
—... .................... ' ' '■ Mattíiías Johannessen
Ævisaga Árna prófasts Þórarinssonar
eftir Þórberg Þórðarson
Ein helsta og frægasta ævisaga íslenskra bókmennta og
höfuðrit meistara Þórbergs. I þessari bók setur hann sig í
spor skrásetjarans og lifir sig inn í viðburðaríka ævi hins
aldna prófasts, sem Þórbergur kallaði „síðasta fulltrúa
íslenskrar ffásagnarsnilli11. Séra Ami var fæddur árið 1860
og lést árið 1948, og er saga hans ómetanleg heimild um
íslenskan hugmyndaheim og trúarlíf á þessum tíma.
Halldór Laxness segir um Þórberg f einni minningabók
sinni: „A efri árum samdi hann absúrdsögu í fimm bindum
um absúrdmann, Ama prest á Stórahrauni, og á áreiðanlega
eftir að verða heimsbók.“
Matthías Johannessen kallar bókina kraftaverk og segir:
„Flestir munu vera sammála um að ævisagan sé einstakt rit
í íslenzkum bókmenntum og eigi vart sinn líka meðal
erlendra ritverka.11
Ný útgáfa í filefni af pví að
110 ár eru liðin frá fœðingu
meistara Þórbergs.

tíi*"'
#

#;
ojm
illjfc
Mál IMI og menning
Laugavegi 18 • Sími 515 2500 • Síðumúla 7 • Sími 510 2500