Morgunblaðið - 04.05.1999, Qupperneq 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 4. MAÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
. Boðar þjóðarsátt
uin stjóm fiskveiða
Framsóknarfloklair-
Ititi er „reiðubúinn að
hafa forystu um aö
brevta 15öum um fislt-
TGrfúhlD —1
ÞRÁTT fyrir allar yfírlýsingar stjórnarherranna um breytingar bendir ekkert til
annars en að „Gamli Nói“ verði bara raulaður áfram.
Norskur lögfræðingur um þýðingu kvótadóms Hæstaréttar
Minnisvarði í vestnor-
rænni réttarsögu
NORSKI lögfræðingurinn Peter
Örebech segir að dómur Hæsta-
réttar frá 3. desember 1998 sé
minnisvarði í vestnorrænni réttar-
sögu. Hann sé þriðja tilvikið í þús-
und ár þar sem „ráni valdhafanna á
sameign þjóðar“ er hafnað og
ákvæði Frostaþingslaga og Grá-
gásar séu loks viðurkennd rétt.
Örebech, sem er sérfræðingur í
hafrétti við Háskólann í Tromsö,
segir að dómurinn gangi gegn
„ráni á sameign þjóðarinnar“ sem
aldrei hafi verið samþykkt, hvorki
á Alþingi eða í Stórþinginu. Ráninu
hafi hins vegar verið komið í kring
af sjávarútvegsráðuneytunum í
Reykjavík og Ósló.
Ingólfur Arnarson getur
glaðst í gröfínni
„Ránið er uppátæki embættis-
manna, sem hefur aldrei hlotið
samþykki „alls almennings“. Það
hefur verið knúið fram af valda-
stéttinni (þ.e. þeim sem hafa að-
gang að auðlindunum) og hópur
nokkurra hagfræðinga réttlætt
ránið,“ segir Örebech í grein sem
birtist í 1. tbl. norska lögfræðitíma-
ritsins Kritisk Juss og kom út í
janúar á þessu ári.
Örebech segir að jafnræðisregla
stjórnarskrárinnar hafi ráðið úr-
slitum um niðurstöðu dómsins.
Hann segir að Ingólfur Arnarson,
sem flýði ránið á sameiginlegum
auðlindum Noregs á sínum tíma,
geti nú glaðst í gröf sinni yfir því
að fisldmiðin séu aftur opin.
Örebech segir að túlkun Hæsta-
réttar á 5. grein laga um stjóm
fiskveiða sýni að það gangi gegn ís-
lensku réttarfari að loka fyrir að-
gang að fiskimiðunum. „Með þessu
er verið að segja, að ekki sé heimilt
að láta lokun miðanna, sem íslenska
sjávarútvegsráðuneytið kom á árið
1988 gilda: það verður einnig að
hleypa nýjum atvinnurekendum
að.“ I þessu felst kjami dómsins,
segir Örebech. Ekki sé heimilt að
loka fiskimiðunum, en dómurinn
kveði ekkert á um heimildina til að
innleiða framseljanlegan kvóta. Ef
það sé gert á eftirfarandi hátt stríð-
ir það ekki gegn dómnum:
„Þjóðinni sé tilkynnt, að allir
þeir sem vilji veiða þorsk, ufsa, ýsu
o.s.frv. verði að gefa sig fram við
t.d. sjávarútvegsráðuneytið í
Reykjavík fyrir tiltekinn dag.
Ráðuneytið getur ekki gert kröfur
um að umsækjandi hafi stundað
veiðar áður eða að viðkomandi eigi
fiskibát, sem hafi verið gerður út á
slíkar veiðar. Heildarkvótinn
(TAC) fyrir eitt ár skiptist á milli
umsækjenda. Fari ráðuneytið fram
á það getur það leyft framseljan-
lega kvóta fyrir alla sem taka þátt.
Ekkert í dómnum bannar að þessir
sjómenn framselji kvóta hver til
annars.
Það hefur einungis áhrif þetta
eina ár, ef ekki er send inn tilkynn-
ing eða allar veiðiheimildir seldar.
A nýju ári er úthlutað upp á nýtt.
Allir eiga sama rétt aftur og skiptir
fyrri þátttaka ekki máli,“ segir í
grein Órebech.
HNSTAKT
TÆKIFÆRI
8
Ódýr flutningur á bílum og
öðrum farartækjum frá
USA og Kanada
Verð aðeins US$ 750 + uppskipun
Brottför frá Boston 10. maí
frá Halifax 13. maí
Áætlaður komutími til íslands
er 21. maí.
Upplýsingar og bókanir hjá Gunnari Guðjónssyni
Skipamiðlun sf. frá kl. 9-17 alla virka daga. Sími 562 9200.
Ljósmæðrafélag Islands 80 ára
Alþjóðadagur
lj’ósmæðra
Ljósmæðrafélag
íslands átti 80
ára afmæli hinn
2. maí sl. en á morgun
er hins vegar alþjóða-
dagur ljósmæðra. Af því
tilefni hafa verið gefnar
út á íslensku alþjóða
siðareglur ljósmæðra,
en þær voru samþykkt-
ar á þingi Alþjóðasam-
bands ljósmæðra árið
1993. Ólafía M. Guð-
mundsdóttir á sæti í
stjóm Ljósmæðrafélags
Islands. Hún var spurð
hvert væri meginefni
þessara siðareglna?
„Ljósmæður vinna með
konum og eiga sam-
kvæmt reglunum að
styðja rétt þeirra til að
taka virkan þátt í öllum
ákvörðunum sem lúta
að umönnun þeirra.
Ljósmæður hvetja konur
til þess að taka þátt í allri um-
ræðu sem á sér stað í samfélagi
þeirra um málefni sem varða
heilsugæslu kvenna og fjöl-
skyldna þeirra. Ljósmæður
styðja og styrkja hver aðra í
störfum sínum, sem og efla
sjálfsvirðingu annarra ljósmæðra
og sína eigin. Siðareglunum er
skipt í þrjá meginþætti og era
fyrrgreindar tilvitnanir teknar úr
íýrsta þættinum."
- Eru íslenskar ljósmæður vel
settar hvað menntun og vinnuað-
stæður snertir miðað við ljós-
mæður í nágrannalöndum okkar?
„Hvað menntun snertir held ég
að þær séu á svipuðu róli og
starfssystur þeirra á Norður-
löndum og í Bretlandi. Hvað að-
stöðu snertir má segja að hún sé
góð en það vantar þó ef til vill
fleiri valkosti fyrir konur í með-
göngu og fæðingu. Hins vegar
ber þess að geta að vel er séð fyr-
ir þörfum fæðandi kvenna á ís-
landi. Reynt er að koma til móts
við óskir kvenna í fæðingu, einnig
á hátæknisjúkrahúsum landsins."
- Stendur til að halda upp á 80
ára afmæli Ljósmæðrafélagsins?
„Nei, ekki meira en þegar hef-
ur verið gert. Haldið var afmæl-
ishóf í tengslum við aðalfund
Ljósmæðrafélags íslands 24.
apríl sl. Þar var m.a. gerð að
heiðursfélaga Kristín I. Tómas-
dóttir, fyrrverandi yfirljósmóðir
á kvennadeild Landspítalans."
- Hefur menntun ljósmæðra
ekki breyst afar mikið á þessum
80 árum?
„Formleg ljósmæðrafræðsla
hófst hér á landi árið 1761 og var
í höndum landlæknis og fjórð-
ungslækna til ársins 1912. Þá var
settur á stofn Yfirsetukvenna-
skóli í Reykjavík. Árið 1924 var
nám Ijósmæðra lengt
úr sex mánuðum í níu
mánuði. I þessu horfi
var menntun ljós-
mæðra að mestu til
haustsins 1930 en þá
tók Landspítalinn til ________
starfa. Árið 1932 varð
sú mikla breyting á aðstöðu ljós-
mæðranema að skólinn fékk fast-
an samastað og komið vai' á fót
heimavist fyrir nemendur, auk
þess var námstíminn lengdur í
eitt ár. Árið 1964 var ljósmæðra-
námið lengt í tvö ár og 1984 var
gerð sú breyting á inntökuskil-
yrðum að þær sem sækja um
þurfa að vera hjúkrunarfræðing-
ar áður. Árið 1996 var námið sett
á háskólastig og þannig er það
Ólafía M. Guðmundsdóttir
►Ólafía Margrét Guðmunds-
dóttir fæddist á Selfossi árið
1955. Hún lauk prófí frá Ljós-
mæðraskóia fslands 1979 og
starfaði lengst af á Selfossi við
Sjúkrahús Suðurlands en er nú
Ijósmóðir á fæðingardeild
Landspítalans. Hún er gift Jóni
Finni Jóhannessyni rafíðnfræð-
ingi og eiga þau samtals fjögur
böm og eitt barnabarn.
nú. Þess má geta að það kom til
tals árið 1924, þegar námið var
lengt í níu mánuði, að setja þetta
nám inn í háskóla en af því varð
ekki fyrr en löngu síðar.“
- Er starfsemi Ljósmæðrafé-
lagsins viðamikil?
„Já, félagið heldur úti skrifstofu
og hefur starfsmann í hluta-
starfi, gefur út Ljósmæðrablað-
ið, sem kemur út þrisvar til fjór-
um sinnum á ári, félagið heldur
bæði ráðstefnur og fræðslufundi,
sem eru að jafnaði mjög vel sótt-
ir. Fyrir ári hélt félagið t.d. stóra
ráðstefnu á Grand Hóteli í
Reykjavik þar sem aðalgestir
voru Sheila Kitzinger og Lesley
Page. Sú fyrrnefnda er mann-
fræðingur og hefur sérstakan
áhuga á fæðingum og fæðandi
konum og hefur skrifað mikið
um það efni. Þess má geta að
tvær íslenskar ljósmæður eru nú
langt komnar með mastersnám í
ljósmóðurfræði í Englandi sem
þær stunda undir handleiðslu
Lesley Page.“
- Hvernig er staða Ljós-
mæðrafélags íslands á þessum
afmælistímamótum ?
„Félagið stendur nokkuð vel.
Það hefur nýlega flutt starfsemi
sína að Hamraborg 1 í Kópavogi.
Sú breyting varð um áramót sl.
að félagið gekk út úr BSRB og til
--------- liðs við BHM.“
- Hvert er megin-
þema alþjóðadags
ljósmæðra á þessu
ári?
„Alþjóðasamband
ljósmæðra leggur
áherslu á mikilvægi
ljósmæðra í grunnumönnun, þ.e.
aðstoð, ráðgjöf og meðferð fyrir
þá sem á þurfa að halda. Is-
lenskar ljósmæður geta tekið
undir fyrrnefnt meginþema og
við viljum í því sambandi benda
á þátt ljósmóðurinnar í heilsu-
gæslu á íslandi, en þar sinna
þær meðgöngueftirliti, foreldra-
fræðslu og á stöku stað úti á
landi sjá þær um ungbarnaeftir-
lit einnig."
Áhersla lögð
á mikilvægi
Ijósmæðra í
grunnum-
önnun