Morgunblaðið - 23.05.1999, Síða 10

10 SUNNUDAGUR 23. MAÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
TRYGGINGAFÉLÖGIN UNDIRBÚA AÐ HÆKKA IÐGJÖLD LÖGBOÐINNA
ÖKUTÆKJATRYGGINGA VEGNA BREYTINGA Á SKAÐABÓTALÖGUM
GRUNDVOLLUR NN
GJÖRBREYTTUR
Tryggingafélögin eru meö í undirbúningi
aö hækka iögjöld lögboöinna ökutækja-
trygginga vegna hækkana á bótum
vegna líkamstjóna í kjölfar gildistöku
breytinga á skaóabótalögunum 1. maí
síðastliðinn. í samantekt Hjálmars
Jónssonar kemur fram aö forsvarsmenn
tryggingafélaganna telja hækkun óum-
flýjanlega þrátt fyrir mjög góöa afkomu
tryggingafélaganna undanfarin ár.
GREIÐA hefði þurft 58%
hærri upphæð vegna lík-
amstjóna sem urðu frá síð-
ari hluta árs 1993 og voru
að fullu bætt í lok árs 1997 og
tryggð voru samkvæmt lög-
boðnum ökutækjatryggingum ef
greitt hefði verið samkvæmt
ákvæðum nýju skaðabótalag-
anna sem samþykkt voru á Al-
þingi á útmánuðum og tóku gildi
1. maí síðastliðinn, en ekki lög-
unum sem tóku gildi um mitt ár
1993, ef marka má útreikninga
tryggingafræðings Sambands
íslenskra tryggingafélaga þar
að lútandi.
Sigmar Armannsson, fram-
kvæmdastjóri Sambands ís-
lenska tryggingafélaga, segir að
þetta sýni að fjárhagsleg áhrif
nýju skaðabótalaganna séu stór-
felld og að bersýnilegt sé að ið-
gjaldagrundvöllur í stærstu og
mikilvægustu vátryggingagrein-
inni hér á landi sé gjörbreyttur.
Hann hafi eftir að þessar upplýsingar
lágu fyrir gert Fjármálaeftirlitinu
grein fyrir þessari alvarlegu stöðu
mála.
í útreikningnum, sem unninn er af
Bjama Guðmundssyni, trygginga-
stærðfræðingi, eru lögð til grundvall-
ar líkamstjón, sem urðu á síðari hluta
árs 1993 og voru að fuliu uppgerð í
árslok 1997. Gögnum um tjón var
safnað af aðildarfélögum Sambands
íslenskra tryggingafélaga og bóta-
fjárhæðir umreiknaðar samkvæmt
ákvæðum nýju skaðabótalaganna.
Fram kemur að við umreikninginn
hafi þurft að beita ýmsum nálgunum,
en þeim helstum að ákveða þann dag
sem miða ætti við mat fjárhagslegrar
örorku og að ákveða fjárhagslega ör-
orku í þeim málum sem ekki hefði
komið til slíks mats samkvæmt eldri
lögum. Gert er ráð fyrir að 40% af
verðmæti örorkulífeyris frá lífeyris-
sjóði dragist frá eingreiðslubótum.
Ekki hefur hins vegar verið tekið til-
lit til allra þeirra þátta sem breyst
hafa frá núgildandi bótareglum og
geta haft áhrif á bótagreiðslur, eins
og hvað varðar frádrátt bóta al-
mannatrygginga sem hefði væntan-
lega takmarkaða þýðingu og sama
gildir um bætur sjúkra- og lífeyris-
sjóða íyrir tímabundið tjón sem hefði
væntanlega einnig takmarkaða þýð-
ingu þegar frá líður.
Þá segir að auk þeirra hækkana
sem hér hafi verið reiknaðar megi
gera ráð fyrir nokkurri hækkun upp-
gjörskostnaðar og hugsanlegt sé
einnig að niðurfelling lágmarks við
mat á miskastigi muni valda ein-
hverri hækkun bóta.
Bjami Guðmundsson hefur einnig
reiknað út hækkun bótafjárhæða
vegna hækkana launa umfram verð-
lag á þessu tímabili, en launahækk-
anir hafa áhrif á bætur fyrir tíma-
bundið atvinnutjón svo og bætur fyr-
ir varanlega örorku hjá þeim tjón-
þolum sem fá ákvarðaðar bætur eftir
eigin atvinnutekjum. Þegar einnig er
tekið tillit til hækkunar launavísitölu
umfram verðlag er hækkun bótafjár-
hæða samkvæmt núgildandi skaða-
bótalögum 66% miðað við skaðabóta-
lögin sem giltu á árinu 1993.
Bjami sagði í samtali við Morgun-
blaðið að hann teldi að þessir út-
reikningar gæfu nokkuð rétta mynd
af áhrifum þeirra breytinga sem
gerðar hefðu verið á skaðabótalög-
unum í samanburði við lögin eins og
þau hefðu verið úr garði gerð árið
1993 og væri í samræmi við annað
sem hann hefði athugað í þessu sam-
bandi. Hins vegar væri rétt að nefna
að það væm ekki mörg stór tjón í því
safni sem hann hefði haft til skoðun-
ar og hækkun vegna þeirra væri
minni en vegna litlu tjónanna.
Þess ber að gæta að þarna er um
samanburð að ræða á skaðabótalög-
unum sem tóku gildi um mitt ár 1993
og nýju lögunum sem gilda frá 1. maí
síðastliðnum. I millitíðinni hafa verið
gerðar nokkrar breytingar á lögun-
um árið 1996 sem breyttu tjóna-
rammanum töluvert, auk þess sem
dómsúrskurðir hafa orðið til þess að
víkka bótasvið laganna á þessu tíma-
bili með tilsvarandi hækkun skuld-
bindinga tryggingafélaganna, sem
endurspeglast meðal annars í vax-
andi tapi þeirra á bifreiðatrygging-
um undanfarin ár.
Bjarni sagði að þama væri því
ekki um að ræða reiknaða hækkun
frá ástandinu fyrir 1. maí í þessum
efnum heldur samanburð við lögin
eins og þau hefðu verið úr garði gerð
1993. Það hefði orðið hækkun á bót-
um á tímabilinu, þannig að breyting
nýju laganna miðað við fyrra ástand
væri að sama skapi minni.
Samfelldur margfeldisstuðull
Skaðabótalögin sem gildi tóku um
mitt ár 1993 urðu tilefni harðrar
gagnrýni og hefur nánast látlaust
verið deilt um þau síðan. Kom gagn-
rýnin úr ýmsum áttum og beindist
að fjölmörgum atriðum laganna.
Varð það til þess að allsherjamefnd
Alþingis lagði fram frumvarp á
þinginu 1995-96, þar sem auk nokk-
urra breytinga, sem ekki vom taldar
þola bið, lagt var til að dómsmála-
ráðherra skipaði nefnd til að vinna
að heildarendurskoðun skaðabóta-
laganna og skyldi hann leggja fyrir
Alþingi frumvarp til breytinga á lög-
unum ekki seinna en í október 1997.
Framvarpið kom fram ári seinna
eða í fyrrahaust og varð að lögum á
útmánuðum með gildistöku 1. maí
síðastliðinn eins og áður sagði. Það
fól í sér nokkrar meginbreytingar.
Helstu breytingaraar vora að við út-
reikning bóta fyrir varanlega örorku
er notaður samfelldur margfeldis-
stuðuil til 75 ára aldurs, en í fyrri
lögum var fastur margfeldisstuðull
sem lækkaði frá 26 ára aldri. I öðru
lagi var við ákvörðun bóta fyrir var-
anlega örorku miðað við fjárhags-
legt örorkumat fyrir alla slasaða, en
ekki einungis þá sem nýta vinnugetu
sína til að afla tekna. í þriðja lagi
miðast árslaun til ákvörðunar bóta
við meðalatvinnutekjur hins slasaða
síðustu þrjú almanaksárin fyrir slys,
en áður var miðað við heildarat-
vinnutekjur hins slasaða síðustu 12
mánuði fyrir slys, auk þess sem tek-
in er upp lágmarkslaunaviðmiðun
við útreikning bóta fyrir varanlega
örorku, en hámark viðmiðunarlauna
er óbreytt. í fjórða lagi er reglum
um frádrátt frá skaðabótakröfu
vegna varanlegrar örorku breytt
þannig að auk þeirra greiðslna sem
nú dragast frá koma greiðslur frá al-
mannatryggingum til frádráttar og
hluti örorkulífeyris frá lífeyrissjóði,
en það atriði gagnrýndu verkalýðs-
félög og lífeyrissjóðir í aðdraganda
samþykktar laganna. Einnig var
samkvæmt frumvarpinu bótaréttur
70 ára og eldri vegna varanlegrar
örorku rýmkaður og breytt var
orðalagi um tímamark þegar tíma-
bundinni örorku lýkur. Þá eru gerð-
ar verulegar breytingar á reglum
um örorkunefnd í 10. gr. laganna.
Meðal annars er lögð til sú aðalregla
að málsaðilar afli sjálfir sérfræði-
legra álitsgerða um örorku- og/eða
miskamat, en hvor aðili hafi rétt til
þess að skjóta slíkum álitsgerðum til
örorkunefndar til endurmats. Ör-
orkunefnd verði einungis matsaðili á
fyrsta stigi þegar málsaðilar óska
þess sameiginlega. Þá eru ársvextir
af bótum skv. 16. gr. hækkaðir úr
2% í 4,5% og gildissvið miskabóta-
reglunnar í 26. gr. laganna er rýmk-
að.
Veruleg áhrif
Einar Sveinsson, framkvæmda-
stjóri Sjóvár-Almennra trygginga,
sagði ljóst að þessi breyting á skaða-
bótalögunum hefði veruleg áhrif á af-
komu lögboðinna ökutækjatrygginga,
sem ekki hefði verið beysin fyrir. Það
liggi fyrir útreikningar á því hver