Morgunblaðið - 27.07.1999, Blaðsíða 38

MORGUNBLAÐIÐ
38 ÞRIÐJUDAGUR 27. JÚLÍ 1999
Um fjöl-
miðlarisa
„Athygli vekur að þrjár afþeim fimm fjöl-
miðlasamsteypum sem hafa mesta veltu
eru handarískar. Einnig vekur athygli að í
skýrslunni segir að á milli þessara jjöl-
miðlarisa sé víðtækt samstarf, bœði um
framleiðslu efnis og dreifingu. “
Hvers konar fjöl-
miðlun er orðin svo
stór þáttur í lífi
einstaklingsins að
það er eðlilegt að
menn hugsi um áhrif hennar.
Fjölmiðlun er valdatæki sem
getur haft veruleg áhrif á skoð-
anir, atferli og veruleikaskynjun
almennings. I ljósi þessa eru það
því einkum þrjár spumingar
sem brenna á vörum manna þeg-
ar rætt er um nútímafjölmiðlun:
Veruleika hvers eru fjölmiðlar
heimsins að miðla, hver á þessa
miðla og í þágu
VIÐHORF hverra starfa
þeir? I skýrslu
um áhrif hnatt-
væðingar á
Eftir Þröst
Helgason
evrópska menningu sem kynnt
var við Evrópuháskólann í Bar-
selónu á síðasta ári koma fram
ýmsar hnýsilegar upplýsingar
sem varpa ljósi á fjölmiðlalands-
lag heimsins í aldarlok (sjá
www.stephweb.com/capstone).
A níunda áratugnum varð
gríðarleg breyting á eignarhaldi
fjölmiðla í Evrópu. Starfsemi
ríkisrekinna sjónvarpsstöðva
dróst saman en einkareknar
stöðvar sem gengu fyrir auglýs-
ingatekjum spruttu upp eins og
gorkúlur. Af hagkvæmnisástæð-
um hefur svo á undanfömum ár-
um orðið mikill samruni á meðal
fjölmiðlaíyrirtækja. Til hafa orð-
ið örfáir risar sem eru markaðs-
ráðandi í Evrópu (og víðar). I
skýrslunni eru nefnd nokkur
fyrirtæki sem starfa á alþjóðleg-
um markaði: News Corporation,
Time-Wamer (sem hefur mestu
veltuna af öllum fjölmiðlasam-
steypum heims), Disney (sem
hefur næstmestu veltuna), Vi-
acom (sem kemur þar á eftir í
veltu), TCI og Bertelsmann.
Athygli vekur að þrjár af þeim
fímm fjölmiðlasamsteypum sem
hafa mesta veltu eru bandarísk-
ar. Einnig vekur athygli að í
skýrslunni segir að á milli þess-
ara fjölmiðlarisa sé víðtækt sam-
starf, bæði um framleiðslu efnis
og dreifingu. Þannig hefur Disn-
ey til dæmis haft samstarfs-
samninga við Bertelsmann og
TCI. Einnig er tekið fram í
skýrslunni að þrír stærstu fjöl-
miðlamógúlar Evrópu, þeir
Berlusconi, Kirch og Murdoch,
hafi átt viðamikið samstarf um
framleiðslu og dreifingu efnis.
Sömuleiðis eru dæmi þess að
fyrirtækin reki sjónvarpsstöð
saman; þannig standa bæði
Time-Wamer og Viacom að
Comedy Channel.
Þessi fyrirtæki hafa sum hver
einnig verið að auka fjölbreytn-
ina í starfsemi sinni, til dæmis
með því að fara meira út í marg-
miðlun og ýmiss konar fjar-
skipti, almenna upplýsingaþjón-
ustu, til dæmis á Netinu. Enn-
fremur hafa þessi fyrirtæki lagt
undir sig stærstan hluta banda-
ríska kvikmyndaiðnaðarins. Þar
sem bandarískar kvikmyndir eru
orðnar yfirgnæfandi hluti þess
efnis sem sýnt er í kvikmynda-
húsum Evrópu (og víðar) kjósa
sumir frekar að tala um
amerikaniseringu en hnattvæð-
ingu. í skýrslunni segir að árið
1985 hafi bandarískar kvik-
myndir verið 56% þess efnis sem
sýnt var í evrópskum kvik-
myndahúsum en tíu árum síðar
hafí sú tala verið komin upp í
76%. Hér á landi mun hlutfallið
vera um 90%.
Sé athyglinni beint að spurn-
ingunum þremur sem bornar
voru fram í upphafi greinar í
ljósi þessara upplýsinga er
kannski ekki óeðlilegt að sumir
óttist um afdrif evrópskrar
menningar. Þrátt fyrir að gert
sé ráð fyrir því að neytendur
fjölmiðla og kvikmynda taki ekki
við þessu efni á óvirkan og gagn-
rýnislausan hátt þá telja menn
það óumflýjanlegt að áhrifín séu
mikil. Menn óttast um þjóðar- og
menningarvitund Evrópubúa og
telja að sjálfsmynd þeirra muni
leysast upp í allsherjar (eins-
leita) lágkúru. Þessir sömu
menn svara spumingunum
þremur á þann hátt að fjölmiðl-
amir endurspegli vemleika eig-
enda sinna og það geri þeir í eig-
in þágu. Neytandinn sé aðeins
viðfang þeirra markaðslögmála
sem fjölmiðlamir og eigendur
þeirra em drifnir áfram af. Efni
fjölmiðlanna miði með öðram
orðum að því að innprenta þeim
hugsunarhátt neysluhyggjunnar;
Tom Cruise, Pamela Anderson,
Brad Pitt og fleiri em fyrir-
myndir milljóna manna, eins og
segir í ályktun skýrslunnar, fólk
apar eftir hegðun þeirra, tiieink-
ar sér hugsun þeirra, gildi og
siðgæði. Menningariðnaðurinn
verður að normi.
Aðrir era ekki jafnáhyggju-
fullir og telja að hinn almenni
fjölmiðlaneytandi sé fær um að
lesa í áróðurinn, sjá í gegnum
hann. Ennfremur bendir allt tii
þess að evrópskir fjölmiðlamenn
séu þegar famir að bregðast við
einsleitninni sem hinir hnatt-
væddu fjölmiðlasamsteypur hafa
boðið upp á. Fjölmargar einka-
reknar svæðisbundnar sjón-
varpsstöðvar (sumar reyndar
reknar af samsteypunum) hafa
þannig litið dagsins ljós í Evr-
ópu síðastliðin ár. í Bretlandi
hefur BSkyB (sem rekin er af
News Corporation) til að mynda
opnað stöð sem nefnist Sky
Scottish sem hefur á dagskrá
fréttir og annað efni tengt
Skotlandi. Slíkar stöðvar er
einnig að finna víða í Þýska-
landi, Belgíu og Hollandi, svo
dæmi séu nefnd. Þrátt fyrir að
áhersla sé lögð á svæðisbundið
efni bjóða allar þessar stöðvar
einnig upp á fjöldaframleitt efni,
svo sem kvikmyndir og þátt-
araðir. Að vísu hafa sumir bent
á að lítinn mun sé hægt að sjá á
hinni „innlendu" dagskrárgerð
þessara stöðva og amerísku
fjöldaframleiðslunni, það væri í
raun aðeins verið að framleiða
amerískt inntak á „innlendum“
forsendum.
Hér á landi myndi Stöð 2 vera
dæmi um svæðisbundna sjón-
varpsstöð af þessu tagi en inn-
lend dagskrárgerð hennar gæti
sennilega þjónað sem rök í gagn-
rýni þeirra sem sjá lítinn mun á
heimatilbúna efninu og því am-
eríska.
MINNINGAR
BR YNJULFUR
GUNNAR
THORARENSEN
Brynjúlfur
Gunnar Thor-
arensen fæddist í
Vestmannaeyjum 4.
apríl 1951. Hann
lést hinn 17. júlí síð-
astliðinn. Gunnar
ólst upp í Vest-
mannaeyjum til 15
ára aldurs, hann
fluttist með móður
sinni til Reykjavíkur
1966. Foreldrar
hans eru Ólafur
Thorarensen tann-
læknir, f. 31. ágúst
1908 í Reykjavík, d.
27. janúar 1969 og Ingibjörg
Guðlaugsdóttir, f. 14. mars 1925
í Vestmannaejjum. Systir hans
var Elín Thorarensen hár-
greiðsludama, f. 30. júní 1948 í
Reykjavík, d. 6. apríl 1982. Hálf-
bræður; Eiríkur Rafn Thoraren-
sen loftskeytamaður, f. 24. nóv-
ember 1929 og Lárus Thoraren-
sen flugvélafræðingur, f. 7. júní
1934 d. 1. desember 1978.
Eiginkona Brynj-
úlfs er Ingveldur
Jóna Gunnarsdóttir
bankastarfsmaður,
f. 31. desember
1952 í Reykjavík.
Synir Brynjúlfs ein
Olafur Thoraren-
sen, f. 3. mars 1976
í Reykjavík,
unnusta hans er
Þórunn Helga Kri-
stjándóttir, förðun-
arfræðingur, f. 17.
febrúar 1977 í
Reykjavík, Ingi Þór
Thorarensen, 'mat-
reiðslunemi, f. 28. ágúst 1978 í
Reykjavík, unnusta hans er
Birna Gísladóttir, nemi, f. 17.
mars 1980.
Brynjúlfur var lærður bif-
vélavirki en vann við verslunar-
störf allt til ársins 1991 er hann
hóf sjáifstæðan atvinnurekstur.
Útför Brynjúlfs fer fram frá
Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 15.
Elsku hjartans Binni minn, það
er ekki auðvelt að skrifa í nokkram
fátæklegum orðum minningarorð
um eiginmann sinn, sem var ekki
bara eiginmaður, heldur elskhugi,
eiginmaður, faðir drengjanna okkar
og allra allra besti vinur minn. Við
voram svo ung þegar við kynnt-
umst, ég 16 ára og þú 18. Við hefð-
um átt 30 ára samveraafmæli um
næstu verslunarmannahelgi og silf-
urbrúðkaup á aldamótaárinu 2000.
Þessi tími okkar saman var mjög
stuttur því árin líða svo hratt. Við
höfum farið í gegnum súrt og sætt
saman og alltaf staðið upprétt og
samband okkar virtist eflast við
hverja þraut. Það verður ekki auð-
velt fyrir mig og strákana að sætta
okkur við að hafa þig ekki lengur
hjá okkur, og öllu því óréttlæti sem
því fylgir að hrifsa þig svona ungan
og skyndilega. Það er okkar eina
huggun að þegar fram líða stundir
eigum við þúsundir af yndislegum
minningum um þig. T.d. öll ferða-
lögin okkar sumar eftir sumar með
strákana litla í tjaldi um allt land,
ótal ferðir á uppáhaldsstaðinn þinn í
sumarbústaðinn, öll ferðalögin okk-
ar til útlanda og síðasta ferðin okk-
ar til Barcelona fyrr í sumar. Við
voram að upplifa það að strákamir
era að stíga sín fyrstu spor frá okk-
ur, Ingi og Bima nýbyrjuð að búa
og Óli og Þórann að bíða eftir sinni
íbúð. Það var þér mikið kappsmál
að taka þátt í þessu með þeim og
ætlaðir þú svo sannarlega að gera
allt sem í þínu valdi stóð til að gera
þessi fyrstu skref þeirra frá okkur
léttari. Eins og alltaf hjá þér var
ekkert nógu gott fyrir litlu fjöl-
skylduna þína. Æðsti draumur þinn
var að eignast bamabörn, þú varst
svo mikill bamakarl, þau vora ótal
mörg börnin sem hændust að þér,
þú varst eins og segull á þau og það
era nú margir litlir vinir sem eiga
um sárt að binda. Hinn draumurinn
var að sjá verksmiðjuna þína líta
dagsins Ijós. Þú vannst með ótrú-
legri elju og þrautseigju að því að
koma henni á laggimar, það þurfti
sterkan persónuleika að taka á öllu
sem á móti blés, en aldrei gafst þú
upp. Þú mátt vita það að ég og
strákamir ætlum að gera allt sem í
okkar valdi stendur og kiára að
gera draum þinn að veraleika. Við
gerðum oft grín að því ef verksmiðj-
an yrði staðsett úti á landi, þá
myndir þú búa þar en ég í Reykja-
vík og hittast síðan á öðram hvoram
staðnum um helgar. En þar sem þú
varst sá ólatasti maður sem ég hef
kynnst við að keyra, þá munaði þig
ekkert um að skreppa t.d norður og
aftur í bæinn sama dag S svo við
gætum hist. Við voram á leiðinni í
sumarfrí og ætluðum til Vest-
mannaeyja og í sumarbústaðinn,
spila golf bæði þar og á Korpúlfs-
stöðum, en ekkert verður úr því nú,
kannski seinna, þegar við hittumst
hinum megin. Þú mátt vita það að í
kring um okkur er alveg einstakt og
yndislegt fólk, fjölskyldur okkar,
vinir, kunningjar og vinnufélagar
okkar beggja. Þú hefur laðað að þér
ótrúlega gott fólk, enda mikill
húmoristi, fyndinn og skemmtileg-
ur, alltaf tilbúinn að hjálpa og að-
stoða.
Elsku hjartans ástin mín, mikið
mun ég sakna þín.
Þú mátt vita að öll Ijóðin sem þú
ortir til mín munu ylja mér um
hjartarætur um ókomna tíð.
Vemdi þig englar, eiskan mín
þá augun fógru lykjast þín;
líði þeir kringum hvílu hljótt
á vængjum hvítum um miðja nótt
(Steingrímur Thorsteinsson.)
Hvíl í friði, ástin mín.
Þín að eilífu,
Inga.
Elsku Binni minn.
Manstu í byrjun árs 1996 þegar
ég hringdi heim til ykkar Ingu í
Logafoldina í fyrsta skipti? Þú
svaraðir í símann og ég spurði eftir
Óla en hann var ekki heima svo að
símtalið snérist upp í það að við vor-
um að fíflast hvort við annað þó svo
að við hefðum aldrei sést. Svona
gekk þetta nokkram sinnum og
alitaf svaraðir þú þegar ég hringdi
og þar með upphófst vinátta sem
aldrei bar skugga á. Alltaf þegar ég
kom heim til ykkar vilduð þið alltaf
allt fyrir mig gera og alltaf hef ég
fundið að ég væri velkomin. Þegar
ég hugsa til baka era minningamar
ofsalega margar. Manstu eitt
gamlárskvöldið þegar ég kenndi þér
nokkur spor í dansi, þú varst af-
bragðsgóður dansari og við dönsuð-
um á ganginum þar sem parketið
er? Það sem við hlógum þetta kvöld,
það var yndislegt. Og manstu þegar
Óli og ég buðum þér og Ingu í mat-
arboð til okkar upp í sumarbústað
foreldra minna laugardaginn 10.
júlí? Ég er svo glöð að við gátum
boðið ykkur saman einu sinni í mat,
því að þú varst alltaf svo spenntur
yfir því hvemig við myndum bjarga
okkur í eldamennskunni þegar við
færam að búa saman. Niðurstaðan
var sú að ef við myndum alltaf grilla
myndi þetta nú allt bjargast. Þetta
var notalegt kvöld sem ég mun
aldrei gleyma. En svo viku seinna
kom sú harmfregn að þú værir dá-
inn. Ég trúði ekki mínum eigin eyr-
um og get ekki enn skilið það að þú
sért tekinn frá okkur öllum svona
snögglega. Við áttum öll eftir að
gera svo margt saman. Mér fannst
mjög erfitt að útskýra fyrir Krist-
jáni Hermanni, fímm ára frænda
mínum, að þú værir dáinn, þið vor-
uð svo góðir vinir. Hann talaði alltaf
um brandarann sem þú sagðir við
hann. Hann sagði við mig: „Þórunn,
Binni sagði: Ert þú Kristján Her-
mann sem ber mann þegar þú sérð
mann?“ Þetta fannst litla frænda al-
veg ofboðslega fyndið. Honum
fannst þú svo fyndinn. Kristján
Hermann sagði við mig „Þórann, nú
er sálin hans Binna hjá Guði“.
Elsku Binni minn, ég gæti haldið
endalaust áfram því að minningarn-
ar er óteljandi margar og enginn
getur tekið þær frá okkur, þær eiga
góðan stað í hjarta okkar allra.
Elsku hjartans Óli minn, Inga,
Ingi Þór, Bima, amma Gögg, Ingi-
björg, Óli og aðrir aðstandendur.
Eg bið Guð að styrkja okkur öll í
þessari miklu sorg.
Elsku Binni minn. Takk fyrir allt
sem þú hefur gert fyrir mig. Guð
geymi þig og minning þín mun
ávallt lifa í hjarta mínu.
Þín
Þórunn Helga.
Það var á fallegu sumarkvöldi
fyrir 13 árum að við keyrðum aust-
ur í Úthlíð í Biskupstungum til að
athuga með sumarbústað sem þar
var jafnvel til sölu. Þennan bústað
áttu Inga og Binni, sem betur fer
seldu þau ekki en okkur leist svo vel
á staðinn að við byggðum okkur
sumarbústað skammt frá þeim.
Þama kynntumst við þessum góðu
hjónum og hefur sá kunningsskapur
leitt af sér margar góðar stundir.
Ekki síst nú seinni árin eftir að við
öll voram farin að spila golf saman
af miklum áhuga en með mismun-
andi árangri. Það er svo á björtum
og fallegum degi á golfvellinum sem
Binni veikist alvariega, og þrátt fyr-
ir mikla baráttu góðra manna í
kringum okkur var ekki við neitt
ráðið. Binni er allur og ekkert er
eins og áður. Með söknuði kveðjum
við þennar ijúfa dreng sem við
þekktum einungis af góðu.
I dagsins önnum dreymdi mig
þinn djúpa fríð, og svo varð nótt.
Ég sagði í hljóði: Sofðu rótt,
þeim svefni enginn ræni þig.
En samt var nafn þitt nálægt mér
og nóttin full af söngvaklið
svo oft, og þetta auða svið
Barætíðsvipafþér.
Og þungur gnýr sem hrynji höf
mitt hjarta lýstur enn eitt sinn:
Mín hljóða sorg og hlátur þinn,
sem hlutu sömu gröf.
(Steinn Steinarr.)
Elsku Inga og fjölskylda, megi
Guð og allar góðar vættir vera með
ykkur og styrkja í ykkar miklu
sorg.
Innilegar samúðarkveðjur.
Fjölskyldurnar í Glaumbæ.
Elsku Binni, það er erfitt að velja
hin hinstu orð. Þið Inga tókuð okk-
ur ætíð opnum örmum þegar við
komum í heimsókn til Óla. Alltaf
komst þú til dyranna eins og þú
varst klæddur, sem gerði það kleift
að andrúmsloftið varð þægilegt,
maður gat verið maður sjálfur. Þú
varst alltaf svo kátur og tilbúinn að
gefa þig á tal við okkur. Aldrei var
langt í grínið þegar þú varst nálægt
og mátum við það mikils.
Það er sárt til þess að hugsa að
stundir okkar saman era liðnar.
Minningarnar verða þó ávallt til
staðar, minningar um mann sem
var alltaf tilbúinn að gefa eitthvað
af sjálfum sér svo öðram liði vel.
Elsku Inga, Óli, Ingi Þór, Þórunn
og Birna, hjörtu okkar eru hjá ykk-
ur á þessum raunatímum. Ykkar
missir er mikill en minningin um
góðan eiginmann, föður og tengda-
fóður lifir.
Trúarinnar traust og styrkur,
tendrar von í döpru þjarta.
Eilífðin er ekki myrkur,
eilífðin er ljósið bjarta.
(Helgi Sæmundsson.)
Magnús, Arngrímur og Harpa.
Það var á öskudegi í mars árið
1976 sem tveir litlir snáðar litu