Morgunblaðið - 17.08.1999, Síða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 17. ÁGÚST 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Kortadeild Máls og menningar vinnur verðlaun erlendis
Besti korta-
flokkur ársins
FJÓRÐUNGSKORT Máls og
menningar hlutu fyrstu verðlaun
sem besti kortaflokkur ársins á svo-
nefndri ESRI-ráðstefnu kortagerð-
armanna í San Diego, þar sem sam-
an voru komnir 9.000 þátttakendur
frá 91 landi. Önnur verðlaun hlaut
bandaríska tímaritið National
Geographic fyrir nýjan heimsatlas
sinn og í þriðja sæti varð banda-
ríska landmælingastofnunin US
Geological Survey. „Það eru engir
smákallar sem lenda fyrir aftan
okkur,“ segir Öm Sigurðsson, for-
stöðumaður kortadeildar Máls og
menningar.
„Lykillinn að þessu er sá að vera
með góða vöru. Við höfum stundum
sagt það að Islandskort Máls og
menningar séu landakort nýrrar
aldar en með svipmót liðinnar aldar.
Kortagerð liðins tíma var mjög fal-
leg og við horfðum til þeirra korta
þegar við bjuggum til nýju kortin
hjá Máli og menningu. Við náðum
fram gróðurlitum, við notuðum nýj-
an hugbúnað frá ESRI til að búa til
skyggingu, sem gerir landslagið lif-
andi og náðum þeim árangri að lyfta
landinu."
Öm segir að þegar kortagerðar-
menn tölvuvæddust og fengu nýjan
hugbúnað í hendur hafi margir vilj-
að yfirkeyra kortin með nýjungum.
„Menn líta svo á að ef það tekst að
búa til kort með þessum hugbúnaði,
sem lítur út fyrir að vera handgert,
séu menn að ná mjög góðum ár-
angri. Þeir horfa ekki síst til þess.“
Draumaland
kortagerðarmannsins
„Svo er annað að við búum í
formfegursta landi veraldar og
kortagerðarmenn víðs vegar í heim-
inum öfunda okkur af þessu landi.
Þetta er draumaland kortagerðar-
mannsins, eyja með frábært
„symmetrískt" útlit, sem passar vel
á kortblað. Kortagerðarmenn í Nor-
egi, Chile og þessum löngu mjóu
löndum blóðöfunda okkur af útliti
landsins.
Það er hægt að segja að íslenskir
kortagerðarmenn standa orðið
mjög framarlega og það þarf enga
ríldsstofnun til þess.“
Tiltölulega stutt er síðan Mál og
menning fór að gefa út kort; fyrsta
fjórðungskortið kom út í fyrra og
hin þrjú núna. Kortagerðarmaður-
inn, sem hefur unnið kortin, er
Hans H. Hansen, landfræðingur og
kortagerðarmaður, en Öm Sigurðs-
son er forstöðumaður og eini starfs-
maður kortadeildar Máls og menn-
nigar. „Við Hans erum báðir fyrr-
verandi starfsmenn Landmælinga
íslands og eigum rætur að rekja
þangað," sagði Örn.
Morgunblaðið/Golli
Orn Sigurðsson, forstöðumaður
kortadeildar Máls og menning-
ar, með verðlaunakortin og
verðlaunagripinn.
Öm sagði að þýðing verðlaun-
anna væri fyrst og fremst fólgin í
þeirri viðurkenningu sem þeim fylg-
ir. „Fyrst og fremst er það viður-
kenningin að lenda í fremstu röð
meðal þeirra bestu“. Hann sagði að
viðskiptalega væri þetta einnig mik-
ill ávinningur. „Viðskiptavinir okkar
em dómararnir og við höfum selt
kortin gríðarlega vel innanlands og
utan. Þetta eru falleg kort með ein-
falda blaðskiptingu," segir Öm.
Á sömu ráðstefnu í fyrra fengu
kort Náttúrufræðistofnunar, sem
Náttúrufræðistofnun gefur út, en
Mál og menning dreifir, og fengu
þau einnig fyrstu verðlaun.
Fyrrverandi sendiherrafrú Bandaríkjanna á íslandi, Nancy Ruwe, brá
sér í NASF-laxveiðiferð í Haffjarðará og Langá og veiddi tvo laxa,
m.a. þennan sem hún sleppti aftur Iifandi í ána.
Veiðin upp
og ofan
VEIÐI gengur upp og ofan þessa
dagana, á norðausturhominu er
smáskot í gangi þar sem síðbúinn
smálax er að ganga.
í Rangánum reytist upp lax og
heldur mönnum við efnið þótt mun
minni veiði sé þar heldur en menn
væntu. Borgarfjörðurinn er daufur
þessa dagana og sunnanvert Snæ-
fellsnesið einnig þótt nóg sé þar af
fiski. Við skulum renna yfir hvaða
ár hafa gefið mesta veiði í sumar.
Röðin er þessi:
1) Þverá/Kjarrá 1854
2) Norðurá 1560
3) Grímsá 1293
4) Eystri-Rangá 1170
5) Blanda 1120
6) Miðfjarðará 980
7) Langá 960
8) Laxá í Kjós 930
9) Víðidalsá 732
10) Laxá í Aðaldal 715
Þeir fyrirvarar era á þessum
lista, að tölur úr Eystri-Rangá,
Laxá í Aðaldal og Blöndu era áætl-
aðar. Þótt einhverju lítilræði skeiki
breytir það ekki stöðu þeirra á list-
anum. Næstu ár á eftir eru Hofsá
og Selá sem hafa gefið um 600 laxa
hvor, Haffjarðará með 590 laxa,
Ytri-Rangá með 540 laxa og Laxá í
Leirársveit 520 laxa. Vatnsdalsá
hefur gefið 476 laxa og er meðal-
þunginn í ánni óvenjuhár.
Yfirlitsráðstefna Blindrafélagsins
Þróun og
framtíðarsýn
AMORGUN klukk-
an 13.00 hefst á
Grand Hóteli í
Reykjavík yfirlitsráð-
stefna Blindrafélagsins og
stendur hún í tvo daga. Á
ráðstefnu þessari á að
fjalla um málefni blindra
og sjónskertra á Islandi.
Sigrún Bessadóttir á sæti
í undirbúningshópi þeim
sem skipulagt hefur ráð-
stefnuna, sem haldin er
fyrir blinda og sjónskerta,
aðstandendur þeirra, fag-
fólk og aðra áhugasama.
Sigrún var spurð hvaða
málefni myndi bera hæst í
umfjöllun ráðstefnunnar?
„Framtíðarsýn í þjón-
ustu við blinda og sjón-
skerta. Augnlækningar og
hjálpartæki, endurhæf-
ingar-, mennta- og at-
vinnumál og almenn staða
blindra og sjónskertra á
nýrri öld. Nokkrir ein-
Sigrún Bessadóttir
staklingar munu segja frá því
hvernig það er að búa við blindu
og sjónskerðingu. Ofangreint er
aðalefni íyrirlestranna, en einnig
halda fulltrúar frá ýmsum stofn-
um erindi um þjónustu sem í boði
er fyrir blinda og sjónskerta.“
- Hvað er nýtt að gerast í mál-
efnum blindra og sjónskertra?
„Það er einkum tengt þjónustu
og svo þróun í tölvutengdum
hjálpartækjum. Svo sem í ís-
lenska talgervlinum. Talgervill er
forrit sem les texta og kemur
honum í talformi yfu- til tölvunot-
andans. Einnig er komið fram á
sjónarsviðið tæki sem les á póst
og umbúðir.“
- Eru þessi tæki á vegum
Blindrabókasafnsins ?
- Nei, Blindrafélagið og Sjón-
stöð íslands hafa fylgt þróun í
hjálpartækjum eftir. Blindra-
bókasafnið aftur á móti lánar
blindum og sjónskertum hljóð-
bækur. Eg hef heyrt að einnig sé
von á bókum á tölvutæku formi.
Fulltrúi frá Blindrabókasafninu
mun á ráðstefnunni fjalla um
þjónustu safnsins til lánþega og
einnig ræða um nýjungar á því
sviði.“
- Hvaða önnur þjón-
usta er kynnt á ráðstefnunni?
„Nefna má kynningu á starf-
semi Sjónstöðvar íslands, Starfs-
þjálfun fatlaðra, blindradeildar
Álftamýrarskóla og loks Grein-
ingar- og ráðgjafarstöðvar ríks-
ins. Hjá henni er unnið með
blindum og sjónskertum for-
skólabörnum."
- Hvað fleira forvitnilegt verð-
ur þarna á dagskrá?
„Atyhglisvert verður að hlusta
á fyrirlestur um þróun og fram-
tíðarsýn í augnlækningum. Á
ráðstefnunni mun blindur nem-
andi fjalla um upplýsingatækni á
nýrri öld. Blind kona sem lokið
hefur námi í vörastjórnunarfræð-
um mun halda erindi um mennta-
mál. Aðili frá Félagsþjónustunni í
Reykjavík mun fjalla
um samfélagslega
þjónustu við blinda og
sjónskerta. Sjálf mun
ég bera saman að-
stæður blindra og
sjónskertra á íslandi við það sem
gerist erlendis.“
- Eru aðstæður hér öðru-
vísi en gerist í þeim lönd-
um sem þú hefur heimsótt?
,Á hinum Norðurlöndunum
eru menn samstíga okkur hvað
hugmyndafræði snertir í þessum
efnum. En að mörgu leyti getum
við ekki boðið samskonar þjón-
ustu vegna smæðar samfélags
okkar. Til dæmis er erfitt að
►Sigrún Bessadóttir er fædd
1977 í Kaupmannahöfn. Hún
lauk stúdentsprófi 1997 frá
Menntaskólanum við Hamra-
hlíð og hefur verið við nám og
störf erlendis undanfarin tvö
ár, en er á leið í háskólanám í
spænsku næsta vetur. Hún
starfar í sumar á skrifstofu
Blindrafélagsins. Sigrún er
ógift og barnlaus.
bjóða upp á námskeið sem sniðið
er að þörfum vissra aldurshópa.
Hér er frekar miðað við einstak-
lingsþarfir sem gerir þjónustuna
hins vegar dýrari. Það sem er
vandamál í þjónustu í dag á ís-
landi er peningaleysi, allt er
skorið niður. Sérstök hjálpartæki
fyrir blinda og sjónskerta eru dýr
og flutt inn í litlu magni, sem ger-
ir þau enn dýrari. Það er alltaf
sama staðreyndin sem blasir við -
smæðin. Ekki má gleyma því að
þarfir hvers og eins fatlaðs ein-
staklings era mismunandi.“
- Hvernig eru aðstæður
blindra og sjónskertra í öðrum
löndum sem þú hefur búið í?
„í Sviss er þjónustan mikið
miðuð við eldri borgara en hinir
yngri hafa aðlagast samfélaginu
betur og þurfa minni sérþjón-
ustu. Þar er líka algengt að blind
og sjónskert ungmenni gangi í
samtök fatlaðra og er þá átt við
hagsmunasamtök fólks með mis-
munandi fötlun. Á Spáni njóta
flestir blindir og sjónskertir
þjónustu innan ramma spænsku
blindrasamtakanna, en þau eru
ein ríkustu blindrasamtök í heimi
af því að þau hafa sterk ítök á
lottómarkaðinum þar í landi. Þar
era blindir og sjónskertir í mjög
vernduðu umhverfi þar sem sam-
tök þeirra sjá þeim fyrir flestu
því sem þeir þurfa á að halda í
daglegu lífi. England kom mér
nokkuð á óvart; þar er fjöldinn
allur af svæðabundnum blindra-
samtökum, eða öllu
heldur blindravinafé-
lögum, þar sem fullsj-
ándi aðilar eru í for-
svari. Mér sýnist að
blindir og sjónskertir
hafi aðlagast samfélaginu betur á
Norðurlöndum en t.d. í Englandi
og á Spáni. Ástæðan er kannski
sú að meira hefur verið unnið að
fræðslumálum hér, almenningur
á Norðurlöndum veit meira um
blinda og sjónskerta en víða ann;
ars staðar - eða það er mitt mat. I
iðnríkjum era flestir blindir og
sjónskertir meðal eldra fólks en
þessu öfugt farið í þróunarlönd-
unumum t.d. í Afríku.“
Þarfir
fatlaðra
mismunandi