Morgunblaðið - 20.08.1999, Qupperneq 34

J84 FÖSTUDAGUR 20. ÁGÚST 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Ný hugsun
og gömul
rGömul hugsun og ný takast á í deilum
um skipulags- og umkverfismál.
N
ý hugsun og gömul
mætast með
óvenju skýrum
hætti á Islandi um
þessar mundir.
Þau átök, sem orðið hafa um
umhverfís-/skipulagsmál og
dreifða eignaraðild að fjármála-
fyrirtækjum, eru til marks um
viðhorfsbreytingu, sem orðið
hefur í samfélaginu á undra-
skömmum tíma. Jafnframt
hljómar nú hærra en fyrr sú
krafa almennings að þjóðin skuli
ekki öldungis ofurseld vilja
stjómmálamanna; umboðið sem
þeir leiti náðarsamlegast eftir á
fjögurra ára fresti feli ekki í sér
að þeim sé treyst til að ráða öllu
án þess að ráðfæra sig við lýðinn
í landinu.
Siv Friðleifsdóttir umhverfis-
ráðherra gerir sér sýnilega ekki
ljóst hversu mikið vægi sá mála-
VIÐHORF
Eftir Ásgeir
Sverrisson
flokkur, sem
henni hefur
verið trúað íyr-
ir, hefur öðlast
í huga íslensku
þjóðarinnar. Það er með miklum
ólíkindum að ráðherra sé í svo
litlum tengslum við eigin sam-
tíma. Sjálfhverf ummæli Sivjar
Friðleifsdóttur eftir ferð um fyr-
irhuguð virkjanasvæði á hálend-
inu eru birtingarform bernsku
og viðbrögð flokkssystkina ráð-
herrans eru til marks um að
hann hafi náð umtalsverðri ferð
niður „fitugu stöngina" svo vísað
sé til lýsingar Disareli á enda-
lausri viðleitni stjórnmála-
mannsins til að fá svalað metn-
aði sínum og komast á toppinn.
Viðhorf íslendinga til umhverf-
ismála hefur gjörbreyst á einung-
is fáeinum árum. Þessi nýja hugs-
un kemur á hinn bóginn ekki á
óvart þeim, sem hafa fyrir því að
fylgjast lítillega með þróun þjóð-
málaumræðu í nágrannaríkjun-
um. Að því hlaut að koma að um-
hverfismál öðluðust svipað vægi í
hugum íslendinga og annarra
þjóða Vestur-Evrópu. Áður fyrr
var sagt að íslendingar væru
jafnan tíu árum á eftir nágranna-
þjóðunum í slíkum efnum;það
tæki áratug að flytja hingað til
lands ný viðhorf erlendis frá. Nú
er þessi „biðtími" sýnilega að
styttast. Fyrir einungis nokkrum
árum voru þeir sem höfðu lifandi
áhuga á umhverfísmálum í besta
falli taldir sérvitringar. Nú gildir
hið gagnstæða.
Um Fljótsdalsvirkjun gildir
að upplýsingar skortir. Um-
hverfismat þarf að liggja fyrir
áður en málinu er vísað til þjóð-
arinnar. Þeir, sem hyggjast
knýja þetta mál fram í krafti
gamallrar hugsunar vald-
hrokans, eru að kalla yfli' sig
harðan dóm sögunnar.
Þessi gamla hugsun stjórn-
málastéttarinnar er á hinn bóg-
inn ekki bundin við Siv Friðleifs-
dóttur. Hún hefur einnig birst í
þeirri ákvörðun að endurbyggja
Reykjavíkurflugvöll. Við blasir
að staðsetning flugvallarins er
afleit, einkum með tilliti til ör-
yggissjónarmiða. Óhjákvæmi-
legt er að flugvöllurinn verði
fluttur og ákvörðun um að end-
urbyggja hann lýsir lygilegri
skammsýni.
í ágústmánuði 1988 fórst
tveggja hreyfla flugvél í aðflugi
að Reykjavíkurflugvelli. Vélin
stakkst niður milli Hringbrautar
og norður-suður-flugbrautar,
rúmum 50 metrum sunnan
Hringbrautar, en þá var þung
umferð um götuna til austurs og
vesturs. Mátti engu munu að
stórslys yrði.
Með þessari flugvél fórust
þrír menn. Þeir voru hins vegar
allir útlendingar. Fullyrt skal að
kröfur um flutning flugvallarins
hefðu magnast um allan helming
hefðu Islendingar týnt lífi í slysi
þessu. Jafnframt skal fullyrt að
búið væri að loka Reykjavíkur-
flugvelli hefði flugvélin skollið
niður á Hringbrautina. Að
óreyndu hefðu fáir trúað því að
stjórnmálamenn telji verjandi að
viðhalda þeÚTÍ áhættu, sem
fylgir svo mikilli flugumferð í
nágrenni við byggð og umferð-
aræðar.
Að auki fylgir flugvellinum
mengun og hávaði, sem m.a.
spillir stórlega ánægju þeirra
sem njóta útivistar í Öskjuhlíð-
inni, réttnefndri perlu Reykja-
víkur. En stjórnmálamennirnir
ætla ekki að láta þar við sitja.
Nú hefur Sturla Böðvarsson
samgönguráðherra upplýst að
hann dreymi um að eyðileggja
Öskjuhlíðina með aðstoð einka-
framtaksins. Framtíðarsýn ráð-
herrans er sú að þar rísi „alls-
herjar samgöngumiðstöð" með
þeirri mengun og hávaða, sem
mikiili umferð bifreiða myndi
fylgja. Reykvíkingar hljóta að
treysta á að duglitlir þingmenn
þeirra sýni loks einhvern lit og
stöðvi þessi fráleitu áform vald-
herrans.
Sturla Böðvarsson er hins
vegar ekki einn á báti frekar en
starfssystir hans Siv Friðleifs-
dóttir. Borgaryfirvöld bera
einnig pólitíska ábyrgð á
ákvörðun um endurbyggingu
Reykjavíkurflugvallar. Ekki
virðist hafa hvarflað að borgar-
stjóra, Ingibjörgu Sólrúnu
Gísladóttur, að bera bæri þessa
ákvörðun undir Reykvíkinga.
Slíkt hefði á hinn bóginn verið
eðlilegt og í samræmi við nú-
tímalega stjómsýslu. Um leið
hefði gefist tækifæri til að kanna
hug borgarbúa til húsbygginga í
Laugárdal, sem nú er áformað
að rísi þar í samræmi við það
hamslausa skipulagsæði er
runnið hefur á ráðamenn bæði í
Reykjavík og í landsstjórninni.
Komandi kynslóðii' munu
furða sig á framgöngu þeirra
stjórnmálamanna, sem telja sig
nú geta hundsað vilja almenn-
ings í umhverfis- og skipulags-
málum. Hið sama gildir um þá
stjómmálamenn, sem hyggjast
leiða hjá sér þá sjálfsögðu kröfu
almennings að tryggð verði
dreifð eignaraðild að þeim ríkis-
reknu fjármálastofnunum, sem
ákveðið hefur verið að einka-
væða. Líkt og þjóðfélagið sættir
sig ekki lengur við að vera ofur-
selt ákvörðunum nokkurra
stjórnmálamanna mun það ekki
heldur una því að fjármálakerfið
lúti vilja fáeinna eignamanna.
Gömul hugsun er að víkja fyr-
ir nýrri á Islandi. Krafa tímans
er sú að ákvarðanir á borð við
þær, sem hér hafa verið gerðar
að umtalsefni, séu bornar undir
almenning. Tími þeirra stjórn-
málamanna, sem telja sig geta
brotið allt og alla undir vilja
sinn, er blessunarlega brátt á
enda.
Ranghugmyndir um
starf fyrirsætunnar
UNDANFARIN ár
höfum við endrum og
eins heyrt eða lesið
neikvæða gagnrýni
ýmissa aðila á starf og
starfsumhverfi fyrir-
sætunnar. Yfirleitt er
um persónulegt álit
fólks að ræða, sem
ekki tekur að eltast við
að andmæla, enda hafa
allir rétt á sínum skoð-
unum. Við hjá eskimo
models gerum okkur
fulla grein fyrir því að
fyrirsætuheimurinn
mun alltaf vera um-
deildur þar sem hann
byggist að mestu leyti
á útliti.
I helgarblaði DV síðastliðinn
laugardag (15.8.) birtist hins vegar
viðtal Súsönnu Svavarsdóttur við
Línu Rut Wilberg, listmálara og
förðunarfræðing, þar sem hún er
sögð „segja sannleikann" um mód-
elkeppnir og störf fyrirsætunnar.
Og þar sem sá „sannleikur" Línu
Rutar er ekki hinn sami og við
upplifum daglega í okkar starfi,
getum við ekki setið á okkur að
koma á framfæri okkar skoðun og
leiðrétta ákveðinn misskilning sem
kemur fram í viðtalinu.
Fyrst viljum við benda á að Lína
Rut segir að íslenskar stúlkur eigi
sér litla von um að gera það gott
sem íyrirsætur sökum líkamsbygg-
ingar þeirra. Þetta er rangt. Ekki
þarf að eyða mörgum orðum í að
leiðrétta þessa vitleysu heldur
nægir að nefna nöfn kvenna á borð
við Guðrúnu Bjarnadóttur, Thelmu
Ingvarsdóttur, Maríu Guðmunds-
dóttur, Brynju Sverrisdóttur og
Berthu Maríu Wagfjörð. Allt eru
þetta konur sem hafa náð langt er-
lendis sem fyrirsætur. Nýjasta og
nærtækasta dæmið er Elísabet
Davíðsdóttir, sem prýddi forsíðu
franska Vogue síðasta vetur. Og
Elísabet er langt frá því að vera
„brjósta- og mjaðmalaus eins og
Þórey
Vilhjálmsdóttir
fermingardrengur",
sem er að sögn Línu
Rutar skilyrði fyiir
því að „komast áfram í
módelstörfum", og
auk þess er hún bless-
unarlega laus við „al-
varlegt magavanda-
mál“ og notar ekki
„dóp“, en Lína Rut
fullyrðir að hvort-
tveggja sé mjög al-
gengt meðal þeirra
sem stunda fyrirsætu-
störf. Elísabet er
þvert á móti líkamlega
og andlega mjög heil-
brigð stúlka.
Lína Rut ræðir
einnig um svokallaða módelskóla í
viðtalinu við Súsönnu. Við hjá
eskimo models höfum aldrei rekið
Fyrirsætustörf
Þar sem „sannleikur“
Línu Rutar er ekki
hinn sami og við upp-
lifum daglega 1 okkar
starfí, segir Þórey
Vilhjálmsdóttir, getum
við ekki setið á okkur
að koma á framfæri
okkar skoðun og leið-
rétta ákveðinn mis-
skilning sem kemur
fram í viðtalinu.
slíkan skóla, en við höldum fyrir-
sætu- og framkomunámskeið, sem
Lína Rut virðist einnig vera að tala
um. Námskeið okkar eru ekki aug-
lýst með gylliboðum til ungra
stúlkna um bjarta framtíð sem fyr-
irsætur, eins og Lína Rut lætur
liggja að í viðtali sínu, heldur er öll-
um stúlkum sem áhuga hafa á fyr-
irsætustörfum, hvort sem þær hafa
erindi eða ekki í þau störf, boðið að
taka þátt og kynnast þessum
heimi. Á námskeiðunum fá þær
upplýsingar um út á hvað starf fyr-
irsætunnar gengur, kennd er tján-
ing og rætt er um fíkniefnaforvarn-
ir. Markmiðið með námskeiðunum
er fyrst og fremst að stúlkurnar
séu ánægðar og öðlist meira sjálfs'-
traust. Það er hins vegar stað-
reynd að á þessum námskeiðum
höfum við fundið flest allar okkar
efnilegustu fyrirsætur. Einnig má
benda á að það sama gildir um fyr-
irsætu- og framkomunámskeiðin
og mörg önnur áhugamál stúlkna á
þessum aldri, þær taka til dæmis
þátt í dansnámskeiðum þótt þær
ætli sér ekki endilega að verða at-
vinnudansarar á Broadway. Margt
hefur breyst síðan Lína Rut var að
vinna við fyrirsætustörf. Á þeim
árum fóru stúlkur í mörgum tilvik-
um einar til annarra landa að
vinna. Allar þær stúlkur sem fara
til útlanda á okkar vegum eru und-
ir eftirliti okkar og foreldra sinna.
I viðtalinu segist Lína Rut hafa
hætt afskiptum af módelbransan-
um „vegna þess að módelin í þess-
um bransa eru upp til hópa leiðin-
leg. Þetta eru krakkar." Vonandi
er þetta ekki almenn afstaða Línu
Rutar til „krakka“, en við viljum
hér með bjóða hana velkomna í
heimsókn til eskimo models til að
kynna sér starfsemina og kynnast
öllu því skemmtilega unga fólki
sem starfar á okkar vegum. Það
væri leiðinlegt ef hún þyrfti að
byrja forðunarnámskeið sín, þar
sem hún leggur meðal annars
áherslu á módelförðun, á því að út-
skýra hversu „leiðinlegir" væntan-
legir viðskiptavinir förðunarnem-
anna eru.
Höfundur er nnnur eignndi
eskimo models.
Osóminn innsiglaður
MIÐVIKUDAGINN
18. ágúst birtist lit-
mynd í Morgunblaðinu
af þremur mönnum
sem sátu við dúkað
borð í sólskini, fánum
skrýtt og flugvél í bak-
sýn enda myndin tekin
á Reykjavíkurflugvelli.
Fyrirsögn fréttarinnar
var þessi: „Ekki tjald-
að til einnar nætur“.
Allir vita hvað hér er á
ferð, undirritun Flug-
málastjómar, sam-
gönguráðuneytis og
Istaks um byggingu
nýs flugvallar á rótum
gamla Reykjavíkur-
flugvallar, enda er kostnaður áætl-
aður eittþúsund og fimmhundruð
milljónir. Sjaldan er kostnaðará-
ætlun nema aðeins hluti af raun-
verulegu verði enda möguleiki á
miklum umsvifum á hinum nýja
velli að sögn Flugmálastjómar.
Ráðherra samgöngumála sagði:
„Ekki tjaldað til einnar nætur,“ og
hvað merkir það! Hér skal flug-
völlur vera um ófyrir-
séðan tíma!! Ekki
sáust neinir fulltrúar
Borgarstjómar
Reykjavíkur á bak við
valdsmennina, er það
furðulegt, eins og for-
ystumenn borgarinn-
ar láta oft sjá sig í
sjónvarpi og dagblöð-
um á litmyndum.
Hafa þeir ef til vill
ekki góða samvisku í
þessu máli? Ráðherra
undirstrikar skýrt:
„Eg ítreka að völlur-
inn er endurbyggður í
fullri sátt við borgar-
yfirvöld.“
Nú vita það allir að mjög stór
hópur Reykjavíkurbúa er alger-
lega andvígur því að viðhalda flug-
velli í hjarta Reykjavíkur, en sjón-
armið þeirra eru sniðgengin og
ekki tekið mark á þeim og ekki
reynt með neinu móti að koma til
móts við þennan stóra hóp. For-
svarsmenn Reykjavíkurlistans og
D-listans virðast vera sammála um
Flugvöllurinn
Flest flugslys verða við
lendingu eða flugtak,
segir Ragnar Fjalar
Lárusson. Guð gefí að
hann verndi borgina
frá slíkri ógn.
a.m.k. eitt mál og það er þetta: að
flugvöllurinn skuli vera um ófyrir-
sjáanlegan tíma í hjarta höfuð-
borgarinnar með öllum þeim
óþægindum, m.a. hávaða og meng-
un, sem þeim fylgja og þeirri
miklu hættu sem alltaf'vofir yfir.
Margar ágætar greinar í blöðum
og viðtöl í fjölmiðlum hafa komið
fram að undanförnu frá þessum
hópi og er ekki ástæða til að end-
urtaka þau réttmætu sjónarmið
hér, en ég vil þó enn ítreka að mik-
il hætta fylgir flugvellinum. Flest
flugslys verða við lendingu eða
flugtak og varla getum við hugsað
þá hugsun til enda, að flugvél brot-
lenti í miðborginni í aðflugi að vell-
inum, en stóra slysið vofir yfir.
Guð gefi að hann verndi borgina
frá slíkri ógn, þó að stjórnvöld og
borgaryfirvöld stuðli óbeint að
slíku.
Eru rimlagurdíniirnar óhreinar!
Vi& hreinsum:
Rimla, strimla, plíseruS og sólargluggatjöld.
Setjum afrafmagnandi bónhúö.
Sækjum og sendum ef óskab er.
rsíýja
Xaékmhreinsunin
Silhtímar 35 • Slmll 533 3634 • OSMi 897 3634
Ragnar Fjalar
Lárusson
Höfundur er prestur.