Morgunblaðið - 01.09.1999, Page 18

18 D MIÐVIKUDAGUR 1. SEPTEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Hampiðjan hefur keypt framleiðslurétt á nýrri tækni í flottrollum
Möskvarnir opnast mun
betur en í venjulegu neti
Morgunblaðið/Jim Smart
Kaðlar og tóg af ýmsu tagi er meðal þess sem Hampiðjan framleiðir og selur víða um heim. Hér er Örn
Þorláksson með sýnishom af því sem Hampiðjan býður upp á.
HAMPIÐJAN hefur nýlega keypt
framleiðslurétt á nýrri tækni í
flottrollum sem bundin er einkaleyfi
um heim allan. Aðferðin er banda-
rísk og heitir á ensku „Self-Spread-
ing technology11. A íslenzku hefur
þessi aðferð hlotið nafnið „Þan-
tækni“. Þessi aðferð er þróuð af
verkfræðingum í straumvísindum
og sérfræðingum í atferlisfræði
fiska.
Þantæknin felst í því að kaðlar og
garn, sem notuð eru í trollið eru
framleidd á sérstakan hátt, sem síð-
an er hnýtt í net og raðað eftir
ákveðnu mynstri þegar trollið er
framleitt. Þannig næst virkni, sem
þenur út möskvana, þegar sjór fer í
gegnum netið. I raun myndast litlir
straumkljúfar í köðlunum, sem
þenja netið út svo möskvar trollsins
opnast betur en í venjulegu neti við
sömu aðstæður.
Rannsóknir á atferli fiska í trolli
hafa sýnt að þeir forðast netið þar
til þeir annaðhvort synda út um það
eða aftur í pokann. Þetta stafar af
áreiti á fiskinn vegna ýmissa áhrifa
inni í trollinu. Með þantækninni er
dregið verulega úr þessum áhrifum
því fiskurinn styggist síður og
streymir jafnt og þétt aftur í pok-
ann.
„Togveiði- og nótaskipið Þor-
steinn EA 810 hefur verið á
kolmunnaveiðum með þantroll frá
Hampiðjunni um nokkum tíma,“
segir Öm Þorláksson, einn sölu-
stjóra Hampiðjunnar, í samtali við
Morgunblaðið. „Þegar kolmunninn
hefur gefið sig hefur gengið mjög
vel að veiða hann í þetta nýja troll
og segja má að veiðamar hafi geng-
ið betur hjá Þorsteini en skipum
sem hafa verið að veiða við svipaðar
aðstæður. Á togi hefur það komið í
ljós að mynd af trollopi á skjá sést
vel allan tímann. Það breytist lítið
þótt snúið sé með trollið, það hækk-
að eða lækkað í sjónum eða þegar
togað er í miklum hliðarstraumi.
Veiðihæfni trolla fer eftir því hve
vel þau halda lögun sinni á togi og
þessar upplýsingar benda til þess
að þantroÚið veiði betur en önnur
troll við svipaðar aðstæður.
Gloríutroll
á Reykjaneshrygg
Þessi nýja tækni og góður árang-
ur Þorsteins EA við veiðar hafa
vakið töluverða athygli meðal út-
gerðarmanna og skipstjómenda
kolmunnaskipa. Einnig hefur þan-
troll frá Hampiðjunni verið í notkun
í Alaska við veiðar á ufsa og hafa
þær veiðar gengið vel og árangur-
inn lofar góðu. Það er ljóst að með
þantækninni opnast ný tækifæri í
hönnun flottrolla. Þessi tækni kem-
ur til með að auka veiðni trollanna
umtalsvert frá því sem þekkist í
heiminum í dag. Hampiðjan hefur
fengið margar fyrirspumir um
þetta mál að undanfömu og vænt-
anlega verður mikið fjallað um
þetta mál á sýningunni í Smáranum
og fyrirtækið mun verða í farar-
broddi á þessu sviði á nýrri öld.
Veiði var góð á Reykjaneshrygg í
vor og sumar og segja má að Gloríu-
flottrollin frá Hampiðjunni séu alls
ráðandi sem veiðarfæri á þessu
svæði. Sífellt koma fram breytingar
í efnum og lögun trollanna og eftir
því sem veiðireynsla eykst þeim
mun meiri þátt taka skipstjórar í
hönnun trollanna í samvinnu við
tæknideild Hampiðjunnar. Sala á
flottrollum verður sífellt stærri
hluti af veltu Hampiðjunnar og eru
þau nú seld um allan heim. Hamp-
iðjan hefur stofnsett og keypt neta-
verkstæði á Nýja-Sjálandi, Walvis
Bay í Namibíu og í Seattle í Banda-
ríkjunum til að sinna þessum verk-
efnum og binda starfsmenn fyrir-
tækisins miklar vonir við þessa nýju
starfsemi. Alls vinna um 100 manns
hjá fyrirtækinu erlendis.
Ný gerð af trollneti
Fyrir nokkrum mánuðum setti
Hampiðjan á markað nýja gerð af
PE-trollneti sem heitir Magnet.
Höfuðáherzlan í framleiðslunni á
þessari nýju gerð trollnets er lögð á
styrkinn miðað við þvermál, ekki þó
eingöngu á styrk garnsins heldur á
styrkinn í hnútnum, því hnúturinn
er veikasti hluti netsins. Einnig var
hugað að öðrum þáttum við hönnun
gamsins og eru þeir helztir, að
gamið er þétt fléttað, sem hindrar
að sandur og leir komist inn í það.
Mikill mergur eykur styrk gamsins
miðað við þvermál. Til að ná góðri
hnútafestu í mergfylltu gami er
strekkingin afar mikilvæg. Tákn um
gæði Magnets era bláir og hvítir
þættir sem era fléttaðir með gráa
litnum á gaminu.
Með þessu nýja neti sjá menn
möguleika á að nota grennra net í
trollin en halda jafnframt sama
styrk og áður miðað við venjulegt
PE-net. Grennra gam léttir trollin,
minnkar mótstöðu í drætti og sparar
olíu, sem aftur veldur minni mengun.
Markaðurinn á Islandi hefur tekið
þessu nýja neti fagnandi og útflutn-
ingur á því er hafinn í stóram stíl til
Færeyja, Grænlands og Noregs og
til netaverkstæða Hampiðjunnar á
Nýja-Sjálandi og í Afríku.
Dynex ofurtóg og -net
Framleiðsla á Dyneema-ofur-
þráðum hófst fyrir u.þ.b. 10 áram
og hafa orðið miklar framfarir í
gæðum og styrk. Hampiðjan hefur
framleitt afurðir úr þeim síðan árið
1990 undir nafninu Dynex. Einkum
era fléttaðir kaðlar og gam fyrir
netahnýtingu úr ofurefninu og sí-
felld þróun á sér stað. Nýr og öflug-
ur vélakostur er nú til staðar í
Hampiðjunni til að flétta kaðla og
sífellt eykst notkunarsvið þeirra,
því í mörgum tilfellum leysa þeir
stálvír af hólmi því Dynex 75 kaðlar
era með hærra slitþol en stálvír af
sama sverleika.
Dynex-kaðlar era afar meðfæri-
legir og auðveldir í notkun, létt er
að splæsa þá saman og endingin
þreföld á við stálvír t.d. í gilsum.
Þeir era svo léttir að þeir fljóta á
vatni. Helztu notkunarsvið era í
gilsa, í teina á nætur ,höfuðlínur og
leggi trolla o.s.frv. Hampiðjan hefur
aðallega horft til markaðar fyrir
Dynexkaðla í sjávarútvegi en nú er
einnig horft í aðrar áttir, til dæmis á
olíuiðnaðinn og annan þungaiðnað.
Starfsmenn fyrirtækisins hafa tekið
þátt í vörasýningum fyrir olíuiðnað
og kynnt sér notkunarsvið þar og
sjá þar mikla möguleika.
Dráttarbátar í erlendum höfnum
hafa einnig keypt Dynextóg af fyr-
irtækinu og era notendur ánægðir.
Þeir dráttarbátar sem áðui- notuðu
sver tóg eða stálvír hafa fækkað í
áhöfnum vegna þess hve auðvelt er
að vinna með Dynexkaðlana.
Hampiðjan framleiðir Dynexnet í
sverleikunum frá 1,1 mm tH 6,5 mm.
Nýlega setti fyrirtækið á markað
grannt net fyrir rækjutroll, sem er
með tvöföldum hnút. Efnið er í eðli
sínu hált og erfitt að hemja það í
hnútum. En með tvíhnýttu neti og
sérstakri eftirmeðferð er komin
lausn fyrir rækjuskipin að fá net í
troll, sem býður upp á mikinn styrk,
gott gegnumflæði, vel opinn möskva
og litla ánetjun. Verðið er mun
lægra en á hnútalausu neti, sem
hefur verið notað af rækjuútgerð-
um. Þeir sem hafa notað tvíhnýtta
Dynexnetið era ánægðir og segja
það standast fyllilega samanburð
við það sem á markaðnum er.
Hampiðjan er traust og framsæk-
ið fyrirtæki. Alþjóðlegt markaðs-
starf, mikil reynsla og þekking
starfsmanna og öflug vöraþróun
ásamt góðu samstarfi við sjómenn
og stjómendur í sjávarútvegi renna
styrkum stoðum undir reksturinn
og býr fyrirtækinu jákvæða umgerð
fyrir framtíðina," segir Öm Þor-
láksson.
Hampiðjan tekur nú þátt í Is-
lenzku sjávarútvegssýningunni í
sjötta sinn. Fyrirtækið verður með
56 fermetra sýningarbás í Smáran-
um og mun þar leggja áherzlu á
helztu nýjungar í framleiðslunni.
Á sýningarsvæði Hampiðjunnar
verður megináherzlan lögð á tvær
gerðir af Gloríutrollum, nýja gerð af
PE-trollneti sem heitir Magnet og
afurðir framleiddar úr ofurþráðun-
um Dyneema, sem Hampiðjan
framleiðir undir nafninu Dynex.
T
Heildarlausnir fyrir sjávarútveg
Atlas
ASTlLLEaOS D£ PASAÍA, S.A. I
Skipasmiðar og breytlngar
Mustad
Beltnlngavölar
UOrange
Pfaur og dœluelement
REINTJES
l&Geneíec
Rafstöðvar
F =3
ísvélar
Togvlndur
tAtlas
Borgartúni 24,105 Reykjavík
Sími: 5621155, Fax: 561 6894
Heimsækið okkur á sýningunni á bás D60 í sal D
Styrkt til náms í
sj ávarútvegsfræðum
SJÁVARÚTVEGSRÁÐHERRA
Árni M. Mathiesen hefur veitt
styrki til framhaldsnáms í grein-
um í sjávarútvegi. Alls bárust
fimm umsóknir um styrkina. Þrír
umsækjendanna eru í meistara-
námi eða sambærilegu námi en
tveir í doktorsnámi.
Við mat á styrkumsóknum var
einkum litið til námsárangurs og
námsferils umsækjenda, hve langt
þeir væru komnir í námi og mikil-
vægis rannsóknasviða þeirra fyrir
íslenskan sjávarútveg.
Á þessum grundvelli var ákveð-
ið að fyrsta styrk hlyti Guðmund-
ur Ólafsson sem er að hefja dokt-
orsnám í fiskifræði við Dalhousie
Háskólann í Nova Scotia, í
Kanada. Rannsóknir Guðmundar
munu beinast að hrygningu ís-
lensku sumargotssíldarinnar í
samanburði við hrygningu síldar-
stofna í norðvestanverðu Atlants-
hafi. Guðmundur mun vinna að
rannsóknum sínum við Dalhousie
Háskólann og í samvinnu við sér-
fræðinga Hafrannsóknastofnunar-
innar.
Annan styrk hlýtur Margrét
Bragadóttir sem er í meistara-
námi við matvælafræðiskor Há-
skóla íslands. Margrét er starfs-
maður Rannsóknarstofnunar fisk-
iðnaðarins en í náminu mun hún
m.a. sækja námskeið við Kaup-
mannarhafnarháskóla. Rannsókn-
arverkefni Margrétar hefur bæði
hagnýtt og vísindalegt gildi. Það
fjallar um náttúrulega þráahindr-
un í loðnuafurðum.
Sjávarútvegsráðuneytið telur
styrkveitingu þessa mikilvæga
hvatningu til þess að laða hæfi-
leikafólk til starfa í íslenskum
sjávarútvegi.