Morgunblaðið - 26.09.1999, Blaðsíða 30

.30 SUNNUDAGUR 26. SEPTEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Ásdís Ásgeirsdóttir
Feðgarnir sem stýra Stjörnusteini ehf. þeir Sigvaldi H. Pétursson og Páll Sigvaldason.
FRAMLEIÐ UM LOFT
MEÐ GÓÐUM ÁRANGRI!
vmsHPniaviNNULíF
Á SUNNUDEGI
►Sigvaldi H. Pétursson er stofnandi og einn af eigendum
Stjömusteins ehf. í Hafnarfírði. Hann er fæddur 12. janúar árið
1943 í Ólafsfírði en ólst upp á Hofsósi. Hann lauk námi í vélfræði
frá Vélskóla Islands árið 1968 og námi í útgerðartækni frá
Tækniskóla fslands árið 1979. Eftir námið vann hann hjá Iðn-
tæknistofnun í nokkur ár. Frá því fyrirtækið Stjömusteinn var
sett á laggimar árið 1984 hefur hann unnið við fyrirtækið. Sig-
valdi er kvæntur Ragnheiði Pálsdóttur og eiga þau þijú böm.
►Páll Sigvaldason er framkvæmdastjóri Stjömusteins ehf.
Hann er fæddur 16. nóvember árið 1966 í Reykjavík. Hann
lauk námi við Menntaskólann í Reykjavík árið 1987 og BSc-
prófí í tæknilegri iðnhönnun frá Napier University í Edinborg
árið 1992. Hann lauk einnig rekstrar- og viðskiptanámi
við Endurmenntunardeild Háskóla Islands árið 1997. Eftir
að námi lauk í Edinborg vann hann við markaðsstörf hjá Borg-
arkringlunni. Á miðju ári 1993 tók hann við starfi
framkvæmdastjóra Sfjömusteins. Páll er í sambúð með
Helgu Hlín Hákonardóttur, lögfræðingi hjá FBA. Þau
eiga hvort um sig dóttur frá fyrra sambandi.
Eftir Hildi Einarsdóttur
tarfsemi Stjömusteins ehf.
má rekja til gamlársdags
árið 1984 er það framleiddi
sinn fyrsta frauðplastkassa.
Frá upphafi hefur fyrirtækið verið í
fararbroddi í þróun og framleiðslu
umbúða úr frauðplasti undir fersk
matvæli, þá sérstaklega undir
ferskan fisk.
I fyrirtækinu hefur verið til stað-
ar góð sérþekking, meðal annars á
sviði tækni og hönnunar sem hefur
nýst vel í þeirri þróunarvinnu sem
þar hefur farið fram og hefur stuðl-
að að framleiðslu nýrra vara á þessu
sviði.
Stofnendur fyrirtækisins eru þeir
Kristinn Halldórsson og Sigvaldi H.
Pétursson. Kynni þeirra hófust þeg-
ar þeir voru skólafélagar í útgerðar-
tækni í Tækniskóla Islands. Upp-
haflega hugmyndin að baki stofnun-
ar Stjömusteins var að hanna og
framleiða umbúðir fyrir útflutning á
ferskum laxi hvort heldur með skip-
um eða flugi, að sögn Páls, en á þeim
árum dreymdi menn stóra drauma
um laxeldi. Með þetta að markmiði
byrjuðu þeir að framleiða frauð-
plastkassa til þessara nota. Fljót-
lega fóra þeir einnig að þróa umbúð-
ir fyrir fersk flök enda stóð laxeldi á
Islandi ekki undir væntingum.
Auk fiskumbúða hefur fyrirtækið
einnig framleitt umbúðir undir
ferskt grænmeti sem og stoðpakkn-
ingar ýmiss konar fyrir mjólkur- og
drykkjariðnaðinn.
Fyrirtækið hefur frá upphafi verið
staðsett í Hafnarfirði. Fyrst í litlu
húsnæði neðarlega við Kaplahraun
en flutti fyrir nokkram áram ofar í
götuna og er nú í 2200 fm húsnæði
sem það leigir.
I upphafi voru stofnendumir einu
starfskraftarnir en á sumrin og á
annatímum hlupu fjölskyldumeð-
limir undir bagga. Einn þeirra var
sonur Sigvalda, Páll, sem nú gegnir
framkvæmdastjórastöðu þar. Nú
vinna 10 manns í fullu starfi hjá fyr-
irtækinu.
Vöruþróun stöðugt í gangi
Árið 1986 var stofnað hlutafélag
utan um reksturinn og nýir fjárfest-
ar komu inn í fyrirtækið en rekstur-
inn var áfram í höndum þeirra
Kristins og Sigvalda.
„Á þessum árum var að hefjast
gámaútflutningur á ferskum fiski á
markaði erlendis og fyrirtækið
beindi kröftum sínum í að hanna og
framleiða svokallaða gámakassa
sem voru vel einangrandi og
einnota. Mun minna er um þennan
flutningsmáta nú svo segja má að
þessi framleiðsla heyri sögunni til,“
segir Páll.
„Þegar möguleikinn að flytja út
ferskan fisk með flugi opnaðist
breyttist framleiðslan og menn fóra
að hanna og framleiða umbúðir
gagngert fyrir flugið," heldur hann
áfram „Keypt var svokölluð
ísmottuvél til að framleiða kæliteppi
sem gerði það mögulegt að kæla
flökin á leiðinni á áfangastað án
þess að það myndaðist vatn í sjálf-
um kassanum sem gæti rannið út í
flugvélina ef kassinn yrði fyrir
hnjaski og brotnaði.
Þegar Norðmenn, sem era miklir
útflytjendur á ferskum laxi, vora að
senda sinn fisk milli landa í flugi
notuðust þeir við umbúðir sem vora
mjög þungar og dýrar og saman-
stóðu af vaxbomum pappakassa og
frauðplastkassa. Þar eð flutnings-
kostnaður með flugi er hár hér á ís-
landi vildu menn létta umbúðimar
án þess að draga úr öryggi þeirra.
Þeir Kristinn og Sigvaldi þróuðu
hugmynd sem fólst í því að hanna
sérstaklega styrkta frauðplastkassa
með tvöföldum botni en á botninum
var rakadræg motta sem tók við
vatni og öðram vökvum úr ísuðum
fiskinum. Ytri umbúðir vora úr
plasti sem hitagjafi þétti utan um
kassann. Þessi aðferð eingöngu hef-
ur verið notuð hér á landi þar til ný-
lega,“ segir Páll. „Nú klæðum við
kassann með þartil gerðri plast-
filmu á strax í framleiðslu og því er
ekki þörf á ytri umbúðum. Þessi
nýja aðferð var þróuð af vélarfram-
leiðanda okkar í samvinnu við
norska frauðplastumbúða-framleið-
endur og erum við að því er ég best
veit einu aðilamir utan Noregs sem
geta boðið þessa lausn.“
Dæmigert frumkvöðlafyrirtæki
Til ársins 1993 þegar Páll tók við
fyrirtækinu höfðu kraftar stofnend-
anna einkum beinst að því að finna
upp og þróa nýjungar á sviði fersk-
fiskumbúða. Stjömusteinn var því
dæmigert frumkvöðlafyrirtæki að
sögn Páls þar sem allur tími og orka
fór í að úthugsa nýjar lausnir og
leysa rekstrarvandamál frá degi til
dags. Fjárhagslega var fyrirtækið
hins vegar Ula statt og veralegt tap
á rekstrinum. Kristinn sem hafði
starfað sem framkvæmdastjóri
Stjömusteins seldi á þeim tíma Sig-
valda hlut sinn í fyrirtækinu og Páll
tók við stjómartaumunum. Sigvaldi
sem frá upphafi hafði haft yfirum-
sjón með tæknimálum fyrirtæksins
hélt því starfi áfram. Nú er fyrir-
tækið í eigu, O.Johnson og Kaaber,
Sigvalda H. Péturssonar og konu
hans Ragnheiðar Pálsdóttur og
Skeljungs.
„Mitt fyrsta verk sem fram-
kvæmdastjóri var að taka rekstur-
inn til gagngerðrar endurskoðunar,"
segir Páll. „Gætt var ýtrasta að-
halds í rekstrinum og kostnaðareft-
irlit hert verulega. Ég gi-andskoðaði
framlegð fyrirtækisins og allar
rekstrarforsendur vora endurskoð-
aðar. Samið var við hráefnisseljend-
ur og flutningsaðUa upp á nýtt. Auk-
ið var við húsnæðið sem leiddi tU
þess að hægt var að keyra vélar fyr-
irtækisins jafnar og eftir fastmótuð-
um vöktum. Tókst okkur á næstu
áram að snúa rekstrinum við þannig
að nú skUar hann hagnaði.
Á þessum áram breyttist fyrir-
tækið úr því að vera hreinræktað
framleiðslufyrirtæki í að verða
þjónustufyrirtæki þar sem við-
skiptavinurinn fær heildarlausn á
umbúðarmálum sínum.
Páll segir Stjömustein leggja
mikla áherslu á að veita góða þjón-
ustu, afgreiðsla pantana sé hröð og
fyrirtækið hafi góða bráðaþjónustu
en hægt sé að framleiða umbúðim-
ar með stuttum fyrirvara og af-
greiða utan hefðbundins vinnutíma.
„Fyrir utan stærri útgerðarfélög
eins og til dæmis Granda hf. og
Harald Böðvarsson hf. eru helstu
viðskiptavinir okkar kvótalausir
fiskverkendur sem kaupa fisk á
markaði og vinna hann jafnvel sam-
dægurs í flug. Þeir síðarnefndu
hringja gjaman þegar þeir sjá
hvort þeir fá fisk og þá verðum við
að vera tilbúnir að þjónusta þá.
Veður og gæftir á miðunum hafa
gríðarlega mikil áhrif á eftirspum
eftir okkar vöru og því er erfitt að
nýta birgðastjómunarlíkön við
skipulagningu á framleiðslunni.
Lykilatriði er að fyrirtækið sé
sveigjanlegt tæknilega til að takast
á við sveiflumar auk þess sem við
höfum átt því láni að fagna að vera
með úrvals starfsfólk sem er full-
komlega meðvitað um mikilvægi
þessa þáttar. Við höldum óformlega
morgunfundi þar sem farið er yfir
stöðuna og ákvarðanir teknar.
Menn leggja þar ýmislegt til mál-
anna hvort sem um litlar eða stórar
ákvarðanir er að ræða.
Breyta flestum vélum
sem þeir kaupa
Á áranum 1994-96 varð mikil
aukning á útflutningi á ferskum
fiski og markmið okkar var að svara
þeim sveiflum sem geta orðið á
ferskfiskvinnslu þegar afurðir vora
keyptar á markaði," segir Páll.
„Þetta þýddi að við urðum að bæta
við okkur lagerhúsnæði. Jafnframt
tókum við tæknimálin í gegn og nú
er vélarkostur fyrirtækisins mjög
fullkominn og jafnast á við það
besta sem gerist erlendis.
Fyrsta vélin sem fyrirtækið keypti
er enn í notkun og hún er kölluð
móðir Teresa fyrir það hve göfug og
traust hún er! Þróun vélakosts hef-
ur annars verið jöfn í gegnum árin.
Svo helsti tækjakostur sé nefndur
þá starfrækjum við fimm vélar sem
framleiða frauðplastumbúðir og
eina sem framleiðir ísmotturnar.
Við eram með tvo gufukatla sem
búa til gufuna sem notuð er við
framleiðslu frauðplastsins og prent-
vél því við prentum á umbúðimar
sjálfir. í nóvember munum við svo
taka í notkun nýjan forþenjara en í
honum „poppum" við hráefnið eða
forþenjum eins og það kallast á
betri íslensku."
Páll segir það skipta miklu máli
að vélarnar starfi vel og nákvæm-
lega. „Við höfum því lagt mikið upp
úr því að ná tæknilegri fullkomnun
og hámarka rekstraröryggi. Við er-
um stöðugt að fjárfesta í nýjum
tækjum en við breytum þeim flest-
um svo þau uppfylli þau markmið
sem við höfum sett okkur og verða
við það mun fullkomnari. Segir
hann að vélaverksmiðjurnar sem
fyrirtækið skipti við telji Stjömu-
stein einstakan að þessu leyti.
„Við höfum líka lagt á það áherslu
að vera sjálfbærir. Við búum til
dæmis til allar prentklisjur sem
notaðar era við prentunina og þang-
að til nýlega hef ég hannað allt aug-
lýsinga- og kynningarefni fyrir fyr-
irtækið.“
Frauðplastið hálfgert galdraefni
Þanplast, í daglegu tali nefnt
frauðplast er um margt hálfgert
galdraefni en það er samansett úr
98% lofti og aðeins 2% era plast.
Við báðum Pál að útskýra hvemig
unnið er úr efninu?
„Frauðplast er gert úr fjölliðum
efnisins styren, þá gjaman nefnt
polystyrene og era til ýmsar gerðir
af því. Efnið er notað víða og úr
einni tegundinni era framleidd
einnota drykkjarmál, hnífapör og
geisladiskahulstur svo fátt eitt sé
nefnt. Frauðplasthráefnið sem við
notum í okkar framleiðslu er bland-
að pentan gasi sem þenst úr við
aukið hitastig. Þegai' við fáum efnið
í hendumar era þetta örsmáar
plastkúlur og þegar kúlunum er
blandað saman við gufu þenst
pentangasið út mjög snögglega og
þenur út plastið, þetta er ekki
ósvipað því og þegar poppkorn
springur. Þannig eykur kúlan rúm-
mál sitt margfalt og hefur þá að
geyma milljónir örsmárra loftrýma.
Kúlunum er er komið fyrir í þar til
gerðum mótum, gufu hleypt á í ann-
að sinn sem orsakar frekari þenslu
efnisins og að þær vindast saman
þannig að þær fá lögun mótsins, í
þessu tilfelli fiskikassans. Við hend-
um stundum gaman af því við við-
skiptavini að megnið af því sem við
séum að selja þeim sé loft!
Umhverfísvæn framleiðsla
Kostir frauðplastumbúða era að
sögn Páls margir. I fyrsta lagi era
þær í flestum tilfellum ódýrari en
umbúðir úr öðram efnum og þær
eru einnota þannig að ekki þarf að
flytja þær til baka né þvo með
kemískum efnum. Hagkvæmnin