Morgunblaðið - 13.10.1999, Blaðsíða 4

4 MIÐVIKUDAGUR 13. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Island
í sam-
starf við
Europol
TILLAGA um gerð samstarfs-
samnings Islands við Lögreglusam-
vinnustofnun Evrópu, Europol, var
kynnt af dómsmálaráðherra á ríkis-
stjórnarfundi í gær. Ýmislegt bend-
ir til þess að á næstu árum muni
Schengen-samstarf færast í átt til
Europol á ýmsum sviðum og sam-
kvæmt upplýsingum Sólveigar Pét-
ursdóttur dómsmálaráðherra þarf
Island að formfesta samstarf sitt
við Europol til að styrkja þá samn-
inga sem þegar liggja fyrir um
stöðu íslands á vettvangi
Schengen.
Öll ríki ESB eiga aðild að
Europol en að sögn dómsmálaráð-
herra er líklegt að íslandi og Nor-
egi verði boðið til samstarfs eftir
næstu mánaðamót. Vegna þessa
fóru fulltrúar dómsmálaráðuneytis-
ins og ríkislögreglustjóra í kynnis-
ferð til stofnunarinnar nýlega.
Þjónar hagsmunum fslands
best að ganga til samstarfs
Það er mat bæði dómsmálaráð-
herra og utanríkisráðherra að það
þjóni hagsmunum íslands best að
ganga til samninga við Europol um
samstarf. Rökin eru m.a. þau að
það muni styrkja stöðu Islands á
vettvangi Shengen-samstarfsins og
efla alþjóðlega samvinnu íslenskra
lögregluyfirvalda og styrkja lög-
regluna í baráttunni gegn skipu-
lagðri afbrotastarfsemi.
Europol hefur verið með starf-
semi frá árinu 1994, en sáttmálinn,
sem stofnunin byggir lögformlega
á, gekk ekki í gildi fyrr en fyrir ári.
Markmið stofnunarinnar er að
auka virkni núverandi samstarfs
milli þar tii bærra yfirvalda aðildar-
ríkjanna í því skyni að koma í veg
fyrir og berjast gegn hryðjuverk-
um, fíkniefnaviðskiptum og tiltek-
inni alþjóðlegri afbrotastarfsemi.
Europol hefur ekki valdheimildir
í líkingu við hefðbundna lögreglu,
heldur er stofnunin til aðstoðar lög-
regluyfirvöldum aðildarríkjanna
þegar þau kjósa að snúa sér til
hennar með tiltekið mál.
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Andstæður í landslaginu
ÞETTA er sá árstími sem finna má miklar andstæð- Stórumörk á Rangárvöllum virðast njóta haustblíð-
ur, iðagræn tún og snæhvíta íjallstoppa. Kýrnar á unnar og í baksýn má sjá snjóinn í Tindfjöllum.
Landsvirkj-
un heimil
þátttaka
í fjar-
skiptum
IÐNAÐARRÁÐHERRA mun
leggja fram á yfirstandandi
þingi frumvarp um breytingai'
á lögum um Landsvirkjun í þá
veru að fyrirtækinu verði
heimilað að eiga aðild að fjar-
skiptafyrirtækjum. Er það
gert vegna aðildar Landsvirkj-
unar að fyrirtækinu TNet ehf.
sem hyggst setja upp og reka
nýtt farstöðvakerfi sem kennt
er við svokallaðan TETRA-
staðal.
TETRA-staðallinn er sam-
inn af Staðalstofnun Evrópu á
fjarskiptasviði, en sá er mun-
urinn á honum og öðrum fjar-
skiptastöðlum, svo sem GSM,
að hægt er að skilgreina af-
markaða notendahópa sem
hafa opið samband sín í milli.
Að auki eru öryggiskröfur
vegna reksturs kerfisins meiri
en í öðrum stöðlum. Notendur
TETRA-kerfa eni meðal ann-
ars lögregla, slökkvilið, björg-
unarsamtök, sveitarfélög,
veitufyrirtæki, verktakar og
aðrir þeir sem þurfa að vera í
hópsambandi sín í milli en hafa
hingað til notað hefðbundnar
talstöðvar.
Þátttaka í útboði
Landsvirkjun, Landssími ís-
lands hf. og Tölvumyndir hf.
stofnuðu fyrr á þessu ári fyrir-
tækið TNet hf. til að setja upp
og reka TETRA-far-
stöðvakerfi og tók það þátt í
útboði vegna TETRA-þjón-
ustu fyrir Ríkislögreglustjóra-
embættið og Slökkvilið
Reykjavíkur. Aðilar eiga jafn-
an hlut í TNeti en þátttaka
Landsvirkjunar var með fyrir-
vara um að lögum um fyrir-
tækið yrði breytt þar sem fyr-
irtækð hefur nú aðeins heimild
tl að taka þátt í fyrirtækjum
sem annast framleiðslu, flutrn
ing, dreifingu eða sölu orku. í
frumvarpi iðnaðarráðherra,
sem kynnt var í ríkisstjórn í
gær, er gert ráð fyrir að
Landsvirkjun fái þessa heim-
ild.
Yfír 40 þúsund fslendingar þjást af gigtarsjúkdómum
Kostnaður milli 10 og
12 milljarðar árlega
AÆTLAÐ er að gigtarsjúkdómar
og aðrir sjúkdómar í stoðkerfi kosti
samfélagið milli 10 og 12 milljarða
króna árlega. Emil Thoroddsen,
framkvæmdastjóri Gigtarfélags Is-
lands, kynnti þessar tölur í erindi á
málþingi í gær sem haldið var í til-
efni af alþjóðlegum gigtardegi. Að
henni stóðu gigtarskor Landspítal-
ans, Gigtarráð og Gigtarfélag ís-
lands.
Emil Thoroddsen sagði tölur sín-
ar byggjast á líkani frá heilsuhá-
skólanum í Linköping í Svíþjóð.
Hann sagði fjölda Islendinga með
gigtarsjúkdóma og stoðkerfisvanda,
þ.e. bakverki og fleira slíkt, vera
kringum 54 þúsund. Væri notuð
þrengri skilgreining, þ.e. einungis
þeir sem greinst hefðu með gigtar-
sjúkdóma, væri fjöldinn um 41 þús-
und. Höfuðflokka gigtarsjúkdóma
sagði hann vera bólgusjúkdóma,
annars vegar í liðum og þá sem
tengdust sjúkdómum, slitgigt,
vöðva- og liðagigt og beinþynningu.
Samkvæmt sænskum rannsókn-
um stafar mestur kostnaður í heil-
brigðiskerfinu af gigtarsjúkdómum
og stoðkerfisvandamálum eða 22%,
geðsjúkdómar eru taldir taka um
16% af kostnaðinum og hjarta- og
æðasjúkdómar 12%. Hinn helming-
ur kostnaðar við heilbrigðiskerfið
stafar síðan af öðrum sjúkdómum.
Emil sagði að beinn kostnaður af
gigtarsjúkdómum væri um 20% af
heildarkostnaðinum, þ.e. innlagnir á
sjúkrahús, meðferð á göngudeildum
og heilsugæslustöðvum og lyfja-
kostnaður, en um 80% væru óbeinn
kostnaður, svo sem framleiðslutap
vegna örorku og veikinda.
Svipaðar aðstæður í
Svíþjóð og á íslandi
Emil taldi að óhætt væri að heim-
færa aðstæður á íslandi að verulegu
leyti upp á sænska líkanið. Heil-
brigðiskerfi þjóðanna væri svipað
og algengi gigtarsjúkdóma sömu-
leiðis. Hann sagði oft hafa verið
nefnt að vinnuharka Islendinga
væri meiri en meðal annarra þjóða
og ef til vill væri kostnaður vegna
örorku hér lægri vegna þessa en
hann varpaði því jafnframt fram
hvort slíkt kæmi ekki í bakið á
mönnum síðar. Þá sagði hann með-
alaldur lægri á Islandi en í Svíþjóð
en ljóst væri þó að hann hækkaði
skarpt hérlendis.
Framkvæmdastjóri Gigtarfélags-
ins sagði fjárfestingu til gigtarmál-
efna skila sér mjög vel og nefndi
hann að meðal úrræða til að draga
úr kostnaði við gigtarsjúkdóma
væri að efla menntun fagfólks, efla
rannsóknir, styðja sjúklinga til
sjálfshjálpar og flýta greiningu og
meðferð.
Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigð-
isráðherra ávarpaði málþingið og
sagði hún engan einn sjúkdóma-
flokk valda jafnmörgum örorku og
þjáningum eins og gigtarsjúkdóma.
Hún kvaðst hins vegar vera bjart-
sýn þar sem framfarir í meðferð
væru sífellt að koma fram og að hún
fylltist ekki síður bjartsýni þegar
hún kæmi í aðalstöðvar Gigtarfé-
Morgunblaðið/Ásdís
Emil Thoroddsen, framkvæmdasljóri Gigtarfélags íslands, Arnþrúður
Karlsdóttir, formaður Gigtarráðs, og Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigð-
isráðherra á málþingi sem haldið var á alþjóðlegum gigtardegi.
lagsins vegna nýjunga og dugnaðar
sem starfsmenn og sjúklingar
sýndu þar.
Þá fjallaði bandaríski gigtarsér-
fræðingurinn David Yocom, frá há-
skólanum í Arizona, einkum um
lyfjameðferð við gigtarsjúkdómum,
greindi m.a. frá rannsóknum sem
gæfu til kynna skjótari árangur við
ýmsum gigtarsjúkdómum með
fjöllyfjameðferð.
Upplýsingavefur um gigtar-
sjúklinga og tölvur
Af öðrum erindum á málþinginu
má nefna að Kristján Steinsson, yf-
irlæknir á gigtarskor Landspítalans
og rannsóknastofu í gigtarsjúkdóm-
um, fjallaði um rannsóknir þar í til-
efni af 30 ára afmæli gigtarskorar-
innar og Jón Þorsteinsson, fyrrver-
andi yfirlæknir, ræddi um gigt með-
al fommanna. Þá sagði Helgi Jóns-
son, dósent við Háskólann, frá
hreyfingu og slitgigt, Jónína Björg
Guðmundsdóttir, verkefnisstjóri hjá
Gigtarfélaginu, sagði frá símaráð-
gjöf fyrir gigtarsjúklinga og Unnur
Alfreðsdóttir, iðjuþjálfi hjá Gigtar-
félaginu, greindi frá nýjum upplýs-
ingavef sem fjallar m.a. um gigtar-
sjúklinginn og vinnuumhverfi tölv-
unnar en frumkvæði að honum á
Norræna gigtarráðið.