Morgunblaðið - 20.10.1999, Side 6

6 MIÐVIKUDAGUR 20. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
h
FRÉTTIR
> • • • • *
Halldór Asgrímsson utanríkisráðherra hitti Leoníd Kútsjma forseta Ukraínu
Heimsóknin
„ýtti verulega
við hlutum“
ÚKRAÍNUHEIMSÓKN Halldórs
Ásgrímssonar, utanríkisráðherra
og formanns ráðherranefndar Evr-
ópuráðsins, lauk í gær, en með
honum í för var Walter
Schwimmer, framkvæmdastjóri
Evrópuráðsins. Þeir hittu Leoníd
Kútsjma, forseta Úkraínu, að máli í
gærmorgun og að sögn Halldórs
snerust viðræður þeirra bæði um
skuldbindingar Úkrainu vegna að-
ildar að Evrópuráðinu og ásakanir
sem fram hafa komið í sambandi
við forsetakosningar sem fram fara
í landinu í lok mánaðarins.
„Við teljum að okkur hafí tekizt
að vekja verulega athygli á því
hvað Úkraínumenn þurfa að gera
til að uppfylla skilyrði Evrópuráðs-
ins í samræmi við það sem þeir
hafa lofað,“ sagði utanríkisráð-
herra í samtali við Morgunblaðið.
„Við fengum vilyrði og loforð bæði
frá ráðherrum, forseta og þinginu
þannig að við vonumst til þess að
tekizt hafí að ýta verulega við hlut-
um. Að okkar mati var ferðin nauð-
synleg og vel heppnuð að þessu
leytinu," sagði Halldór.
Á mánudagskvöld áttu þeir Hall-
dór og Schwimmer tveggja klukku-
stunda fund í þinghúsinu í Kiev
með fulltrúum allra stjómmála-
flokka, þar á meðal mörgum af
þeim 14 manns sem auk Kútsjmas
eru í framboði í forsetakosningun-
um. Var kosningabaráttan mjög of-
arlega á baugi viðræðnanna, að
sögn Halldórs, þótt „alveg ljóst
[væri] að þessi ferð var ekki farin
vegna þeirra. Við reyndum að
blanda okkur sem minnst í þessa
kosningabaráttu".
Harka
í kosningabaráttunni
Sagði Halldór þó ekki hafa verið
hjá því komizt að þeir hlustuðu á
áhyggjur frambjóðenda. „Það virð-
ist vera hlaupin mikil harka í kosn-
ingabaráttuna," sagði hann. „Það
er alveg ljóst að þeir 14 frambjóð-
endur sem eru að keppa við forset-
ann eru mjög óánægðir með sinn
hlut, sérstaklega í fjölmiðlum."
Segir Halldór þá Schwimmer
samt hafa þónokkuð orðið vara við
mótframbjóðendur forsetans í fjöl-
miðlum á meðan á dvöl þeirra stóð.
Sjálfír voru þeir í beinni sjónvarps-
útsendingu í fyrrakvöld, þar sem
þeir skýrðu áhorfendum frá erindi
sínu til landsins.
Hafa frest
fram í janúar
Málefni Úkraínu verða aftur tek-
in fyrir á þingi Evrópuráðsins í
janúar, og þá þurfa ráðherranefnd-
in og framkvæmdastjórinn að
svara til um mat á ástandinu í
Úkraínu. „Við lögðum á það mikla
áherzlu að hlutii-nir þyrftu að
hreyfast íyrir þann tíma,“ sagði
Halldór.
AP
Leoníd Kútsjma, forseti Úkraínu, heilsar Halldóri Ásgrínissyni utan-
ríkisráðherra og Walter Schwimmer, framkvæmdastjóra Evrópu-
ráðsins, við komu þeirra á forsetaskrifstofuna í Kiev í gær.
Ný reglugerð í smíðum um rekstur kælikerfa
A annað hundrað tonn
leka árlega úr kælikerfum
lega upplýsingum um rekstur kerf-
anna. Þetta er hins vegar oft á tíðum
ekki gert og fá fyrirtæki skila slíkum
skýrslum til Hollustuverndar.
Upplýsingar um magn innfluttra
kælimiðla berast þó stofnuninni og
einnig tilkynnir Efnamóttakan hf.,
þ.e. Sorpa, um það magn kælimiðla
sem fyrirtækið sendir út til eyðing-
ar. Kælimiðlamir sem Efnamóttak-
an sendir út koma hins vegar að
mestu af ískápum landsmanna og er
því mismunur á inn- og útflutningi á
annað hundrað tonn á ári. En
stærsti hluti þessa mismunar fer á
kælikerfi þar sem kælimiðillinn hef-
ur af einhverjum ástæðum lekið út.
Sú vinna sem nú fer fram við gerð
nýrrar reglugerðar um kælimiðla
veitir þó von um nokkrar breyting-
ar. Vinna við reglugerðina er enn á
frumstigi, en ljóst er að þar verður
gert ráð fyrir leyfisveitingum til
þeirra meðhöndla kælimiðla.
Nýja reglugerðin ætti því að auð-
velda bæði skráningu og eftirlit með
kælivélum og -miðlum. Enn er þó of
snemmt að segja til um hvenær
reglugerðin verður tekin í notkun
að sögn Ágústs Ágústssonar, deild-
arstjóri þrýstiefnadeildar Vinnueft-
irlits ríkisins. Spilliefnanefnd hefur
hins vegar sett spilliefnagjald á
kælimiðla og mun það taka gildi 1.
nóvember nk., en gjaldið verður 98
kr. á kílóið.
MUN meira er flutt inn af kælimiðl-
um, fyrst og fremst freoni, en flutt
er út til endurvinnslu. Mismunurinn
er vel á annað hundrað tonn.
Stærsti hluti þessa mismunar fer á
kælikerfi þar sem kælimiðillinn hef-
ur af einhverjum ástæðum lekið út í
andrúmsloftið. Reglugerð skyldar
eigendur kælikerfa til að skila út-
fylltum eyðublöðum um rekstur
kerfanna. Samkvæmt upplýsingum
frá Hollustuvernd er hins vegar
misbrestur á þessu, en vonast er til
að unnin verði bót á með tilkomu
nýrrar reglugerðar.
Það ákvæði reglugerðarinnar sem
e.t.v. einna mestur misbrestur er á,
að sögn Gunnlaugar Einarsdóttur,
efnafræðings á mengunarsviði hjá
Hollustuvemd, er sú kvaðning að
eigendur kælikerfa sem taka yfir 30
kg af kælimiðli, þ.e. freoni, skili ár-
Ekki óskað
eftir fram-
lengingu
g-æsluvarð-
halds
RÍKISLÖGREGLUSTJÓRI
mun ekki óska eftir því að
gæsluvarðhald verði framlengt
yfir manni, sem efnahagsbrota-
deild embættisins fékk úrskurð-
aðan í átta daga gæslu í tengsl-
um við rannsókn stóra fíkni-
efnamálsins. Hann var því lát-
inn laus í gær.
Að sögn fulltrúa við embætti
ríkislögreglustjóra var mannin-
um sleppt á þeirri forsendu að
þáttur hans í málinu teljist vera
það ljós að ekki teljist vera
grundvöllur til að halda honum
lengur í gæsluvarðhaldi vegna
rannsóknarhagsmuna.
Skýrsla vai- tekin af mannin-
um fyrir dómi í gær og honum
sleppt að því loknu.

Sam-
ræmdum
prófum
lokið
SAMRÆMDUM prófum íjórðu og
sjöundu bekkinga, sem haldin
eru í grunnskólum um land allt,
lauk í gær. Að sögn Amaiíu
Björnsdóttur, deildarstjóra hjá
Rannsóknarstofnun uppeldis- og
menntamála, má gera ráð fyrir
að um 8.500 börn hafi þreytt
prófin, sem stóðu yfír siðustu tvo
daga.
Prófað var í stærðfræði á
mánudaginn og íslensku í gær og
sagðist Amalía ekki vita betur en
að framkvæmdin hefði tekist vel
í öllum skóium. Hún sagði að
börnin mættu búast. við að fá ein-
kunnir í lok nóvember. Þetta er
íjórða árið sem fjórðu og sjöundu
bekkingar taka samræmd próf.
Auka þarf eftirlit með freoni |
REGLUR eru til um notkun og meðhöndlun
freonefna en litið eftirlit er með að reglunum sé
fylgt eftir. Brynjar Hólm Bjarnason, sem starf-
að hefur í kæliiðnaðinum sl. 8 ár, segir lengi
hafa verið rætt um aukið eftirlit, en enginn vilji
taka að sér þann kostnað sem fylgi aukinni
pappírsvinnu.
Freon er heiti sem notað er yfir efni sem ým-
ist eru ósóneyðandi eða auka gróðurhúsaáhrifin.
Efnin eru lyktarlaus og skaðlaus mönnum,
nema um sé að ræða mikinn leka í lokuðu rými.
Áhrif efnanna á umhverfið eru hins vegar ótví-
ræð og var bann lagt við innflutningi ósóneyð-
andi freonefna fyrir nokkrum árum.
Þau freonefni sem auka gróðurhúsaáhrifin
eru þó ennþá í notkun og skortir að mati
Brynjars nokkuð á skýrleika þeirra reglna sem
fjalla um meðhöndlun þessara efna, sem og
hvað sé átt við með eyðingu og endurvinnslu.
En ákvæði eru í reglugerðum um hvernig
safna eigi efnunum saman og koma til eyðing-
ar. Hvað teljist eyðing eða endurvinnsla og
hvar beri að eyða efnunum sé hins vegar ekki
skýrt.
„Reglugerðin segir að innflytjendur og dreif-
ingaraðilar eigi að sjá um söfnun og eyðingu, en
það er enginn sem framfylgir því,“ segir Brynj-
ar. En eftirlit Hollustuvemdar ríkisins fer nú
fram með skoðun á véladagbókum, þar sem
skrá ber þá vinnu sem fram fer í vélarúmi. „Ef
menn eru ekkert fyrir að fylla út þessar véla-
dagbækur, er erfitt að fylgjast með hvað er að
gerast," segir Brynjar.
Brynjar telur þó að auðvelt ætti að vera í svo
fámennu landi að fylgjast nánar með innflutn-
ingi og útflutningi á efninu og með magnaf-
stemmingu að reikna út það magn sem leki út í
andrúmsloftið.
En Brynjari var t.d. fyrir nokkrum árum falið
að skipta um freonefni á vél sem sem innihélt
ólöglegan kælimiðil. Tollstjóri krafðist þess að
skipt yrði um efni á vélinni við komuna til lands-
ins, en engin krafa var gerð um frekari með-
höndlun efnisins.
Kælitækni viðurkennd iðngrein
Mun strangara eftirlit er með meðhöndlun
freonefna í Noregi, en þar starfaði Brynjar í
tæp sex ár. Hann segir að ólíkt því sem gerist
þar þá sé á íslandi ekki krafist sérkunnáttu
eða þekkingar af þeim sem meðhöndli freo-
nefnin. Enda sé ísland eina Norðurlandið sem
ekki viðurkenni kælitækni sem sérstaka iðn-
grein. En Vélskólinn er í dag eini skólinn á ís-
landi þar sem hlutar kælitæknináms eru
kenndir. |
Erlendis fá fyrirtæki hins vegar viðurkenn- |
ingu sem veitir þeim rétt til að vinna með kæli-
vélar, en slíkt auðveldar jafnframt eftirlit með
fjölda kælitækja og kælitækna.
Hærra verð á freoni myndi að mati Brynjars
bæta eftirlit eigenda kælibúnaðar með leka-
vandamálum. „Á skautasvelli nokkru í Noregi
láku að meðaltali um sjö tonn af freonefnum út
á ári hverju. Þetta var fyrir bann á ósóneyðandi-
efnum og kostnaðurinn við efniskaupin var ekki
meiri en svo að það borgaði sig ekki að gera við
svellið,“ segir Brynjar. „Það er fyrst þegar fre- |
on er orðið dýrt að það verður krafa eigenda
kælitækjanna að þau leki ekki. Verðið á íslandi f
er hins vegar ekki það hátt að þetta skipti veru-
legu máli.“