Morgunblaðið - 20.10.1999, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 20. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Alþingi
Dagskrá
Þingsályktunartillaga Vinstri grænna um sérstakar aðgerðir í byggðamálum
ÞINGFUNDUR hefst á Alþingi í
dag kl. 13.30. Eftirfarandi mál
eru á dagskrá fundarins:
1. Könnun á starfsskilyrðum
stjórnvalda. Fyrirspurn til for-
sætisráðherra.
2. Breyting á verkaskiptingu
innan stjórnarráðsins. Fyrir-
spurn til forsætisráðherra.
3. Breytt rekstrarform Ríkis-
átvarpsins. Fyrirspurn til
menntamálaráðherra.
4. Utsendingar sjónvarpsins.
Fyrirspurn til menntamálaráð-
herra.
5. Endurskoðun laga um mat á
umhverfisáhrifum. Fyrirspurn til
umhverfisráðherra.
6. Starfsemi kjarnorkuendur-
vinnslustöðvanna í Dounreay og
Sellafield. Fyrirspurn til um-
hverfisráðherra.
7. Gerð vega og vegslóða í
óbyggðum. Fyrirspurn til um-
hverfisráðherra.
8. Stefnumótun í máiefnum
langsjúkra barna. Fyrirspurn til
heilbrigðisráðherra.
9. Miðstöð sjúkraflugs á Akur-
eyri. Fyrirspurn til heilbrigðis-
ráðherra.
10. Aðgerðir til að vinna gegn
áhrifum loftlagsbreytinga. Fyrir-
spurn til samgönguráðherra.
11. Langtímaáætlun í jarð-
gangagerð. Fyrirspurn til sam-
gönguráðherra.
12. Verkefni sem unnt er að
sinna á landsbyggðinni. Fyrir-
spurn til íjármálaráðherra.
13. Verkefni sem sinna má á
landsbyggðinni. Fyrirspurn til
iðnaðarráðherra.
14. Niðurstöður launakönnun-
ar kjararannsóknarnefndar. Fyr-
irspurn til félagsmálaráðherra.
Morgunblaðið/Þorkell
Forsætisráðherra ræddi um byggðamál á Alþingi í gær.
Vörugjald af ökutækjum og eldsneyti rætt í annað sinn
Breytingartillaga fékk
lítinn hljómgrunn
FRUMVARP til laga um
breytingu á lögum um vöru-
gjald af ökutækjum, elds-
neyti og fleira var tekið til
annarrar umræðu á Alþingi í
gær og mælti Kristinn H.
Gunnarsson, þingmaður
Framsóknarflokks, þar fyrir
áliti efnahags- og viðskipta-
nefndar sem leggur til að
frumvarpið verði samþykkt
óbreytt. Þingmenn stjómar-
andstöðunnar, sem sæti eiga
í efnahags- og viðskipta-
nefnd, gerðu þó fyrirvara við
stuðning sinn og þingmenn
Samfylkingar lögðu fram
breytingartillögu við stjóm-
arfrumvarpið.
Fram kom í máli Kristins
H. Gunnarssonar að efna-
hags- og viðskiptanefnd hefði
leitað álits fjölda hagsmuna-
aðila vegna fmmvarpsins, en
það gerir m.a. ráð fyrir að
vörugjald af bensíni verði
fost krónutala, 10,50 kr. af
hverjum lítra af bensíni, í
stað 97% gjalds af tollverði.
Munu flestir þessara aðila
hafa lýst ánægju sinni með
breytingamar en þær þýða
að bensínverð lækkar u.þ.b.
tvær krónur, sé miðað við nú-
gildandi verð á bensíni.
Þingmenn stjómarand-
stöðu ítrekuðu við umræður
að hér væri um skref í rétta
átt að ræða. Jóhanna Sigurð-
ardóttir, þingmaður Samfylk-
ingar, mælti engu að síður
fyrir breytingartillögu við
stjómarfrumvarpið, sem hún
og tveir aðrir þingmenn Sam-
fylkingar leggja fram, þar
sem gert er ráð fyrir að
áfram verði tekið 97% vöru-
gjald af bensíni en þó aldrei
hærri fjárhæð en sem nemur
9,30 kr. af hverjum lítra.
Kom fram í máli Jóhönnu að
hún teldi fasta gjaldið, sem
lagt er til í stjórnarfrum-
varpi, of hátt.
Við umræður lýsti Stein-
grímur J. Sigfússon, formað-
ur Vinstrihreyfíngarinnar -
græns framboðs, sig andsnú-
inn tillögu Jóhönnu og sagði
breytingartillöguna ekki rétt
skilaboð í umhverfíslegu til-
liti. Sagði hann að þótt, sú
lækkun á bensínsverði, sem
stjómarfrumvarpið myndi or-
saka, væri góðra gjalda verð,
þá væri í umhverfislegu tilliti
ekki ástæða tO að stuðla að
mikOli lækkun bensínsverðs.
Sagði Steingrímur að rétt
væri að miða við fasta krónu-
tölu á vörugjaldi, sem síðan
væri breytt með lögum ef
með þyrfti, fremur en pró-
sentutölu sem magnaði allar
sveiflur á bensínverði. Vinstri
grænir myndu því styðja
lagafrumvarp ríkisstjómar-
innar.
Spyrnt verði
við fótum með
öllum ráðum
NÝJA atvinnukönnun Þjóð-
hagsstofnunar bar nokkuð á
góma við umræður um þings-
ályktunartUlögu Vinstri-
hreyfingarinnar - græns
framboðs um sérstakar að-
gerðir í byggðamálum, sem
fram fóm á Alþingi í gær.
Sagði Steingrímur J. Sigfús-
son, formaður Vinstri
grænna, að könnunin gæfi til
kynna að byggðaröskun yrði
jafnvel enn svakalegri á
næstu ámm en menn hafa
óttast og Ijóst væri því að
spyrna yrði við fótum hið
fyrsta.
Steingrímur sagði að þær
niðurstöður könnunarinnar,
að öll aukin eftirspurn eftir
vinnuafli sé á höfuðborgar-
svæðinu, staðfestu að spenna
og þensla í efnahagslífinu
væri einungis við lýði þar, en
ekki á landsbyggðinni, en
skv. könnuninni vUja atvinnu-
rekendur á höfuðborgar-
svæðinu fjölga starfsfólki um
745 en á landsbyggðinni vilja
atvinnurekendur hins vegar
fækka starfsfólki um 210
manns.
Sagði Steingrímur að þar
af leiðandi væri eðlUegt að
ríkisstjómin stuðlaði að
auknum umsvifum úti á
landi, með framkvæmdum á
vegum ríkisins og öðm þess
háttar, á meðan dregið væri
úr framkvæmdum á höfuð-
borgarsvæðinu.
I þingsályktunartUlögu
þeirri, sem var tU umfjöUun-
ItíÍjfÍIPllffÍ! gpl
ALÞINGI
ar í gær, hafa Vinstri grænir
lagt til hugmyndir í tólf liðum
um sérstakar aðgerðir, sem
ríkið gæti gripið til í byggða-
málum, en Steingrímur lagði
þó áherslu á það í gær, að
höfuðatriði væri einfaldlega
að spymt væri við fótum.
Hvort það væri gert á gmnd-
velli þingsályktunartillögu
Vinstri grænna væri aukaat-
riði.
Skýrsla Iðntækni-
stofnunar vekur vonir
Davíð Oddsson forsætis-
ráðherra kvaddi sér hljóðs í
umræðunum í gær og tók
undir þau orð að spyma
þyrfti við fótum. Kvaðst hann
deUa þeirri ánægju sem
Steingrímur J. Sigfússon og
Þuríður Backman, sem bæði
era þingmenn Vinstri
grænna, höfðu látið í ljósi
með nýja skýrslu Iðntækni-
stofnunar, sem unnin var fyi--
ir Byggðastofnun og forsæt-
isráðuneytið. Þar er rakið
hvemig stuðla megi að því að
störf tengd tækni ýmiss kon-
ar verði unnin á landsbyggð-
inni, störf sem mönnum hefði
kannski ekki áður dottið í
hug að mætti vinna annars
staðar en á höfuðborgar-
svæðinu.
Davíð sagði að skýrslan
vekti ákveðnar vonir um að
snúa mætti þróuninni í
byggðamálum við. Hann
rakti hvemig tækniþróun í
t.d. sjávarútvegi hefði valdið
því að halla fór undan fæti í
byggðamálum, m.a. með
minnkandi mannaflaþörf.
„Það er sérstaklega ánægju-
legt að tækniþróunin, sem
hefur gengið byggðunum í
óhag, geti nú verið að ganga
byggðunum í hag,“ sagði
hann.
Forsætisráðherra sagði
varða miklu að þessu verk-
efni yrði fylgt eftir. Hann
benti hins vegar á þá
ánægjulegu staðreynd að í
flestum tUfellum væri um
„sjálfbær“ verkefni að ræða,
sem hagkvæm væra fyrir
alla. Hér væri ríki og at-
vinnurekendum því boðið
upp á góða kosti, sem menn
þyrftu að kynna sér. „Þessi
verkefni era þess eðlis að þau
eru sjálfbær og þau geta
hlaðið eins og snjóboltinn ut-
an um sig,“ sagði Davíð.
Bætti hann því við að inn-
an Byggðastofnunar hefðu
menn giskað á að þessi
skýrsla Iðntæknistofnunar
gæti leitt af sér 500-1.000
störf um landið, ef vel tækist
tu.
Auðar Auðuns minnst á Alþingi
VIÐ upphaf þingfundar í gær
minntist Halldór Blöndal,
forseti Alþingis, í fáeinum
orðum Auðar Auðuns, fyi-r-
verandi þingmanns og ráð-
herra, sem lést í fyrrinótt, 88
ára aldri.
Þingforseti rakti í stuttu
máli þau trúnaðarstörf, sem
Auður sinnti á lífsleiðinni, en
hún var m.a. borgarstjóri í
Reykjavík ásamt Geir Hall-
grímssyni 1959-1960 og
dóms- og kirkjumálaráðherra
1970-1971. Á Alþingi tók
Auður sæti sem varamaður
1947 og 1948 og þingmaður
Reykvíkinga var hún síðan
1959-1974. Ennfremur sat
hún í fjölda nefnda, einkum
þeim sem höfðu með málefni
kvenna, bama, fátækra og
sjúkra að gera.
„Með störfum sínum ávann
Auður Auðuns sér traust og
það varð hlutskipti hennar að
vera fyrsta konan sem varð
borgarstjóri höfuðborgarinn-
ar og fyrsta konan sem tók
sæti í ríkisstjórn Islands.
Hún hlaut á ungum aldri
góða menntun og kynntist í
störfum sínum högum al-
mennings og kjöram, vann að
málum stefnuföst og háttvís
og brást í engu því trausti
sem til hennar var borið,“
sagði Halldór Blöndal, forseti
Alþingis. Risu þingmenn að
því loknu úr sætum og
minntust Auðar.
Siðfræði í læknavísindum verða rædd á aðalfundi Mannverndar á morgun
Ekki má hindra rétt-
inn til rannsókna
Á ADALFUNDI samtakanna
Mannverndar sem haldinn verður í
Norræna húsinu á morgun, fimmtu-
dag, mun prófessor Povl Riis frá
Danmörku flytja erindi um siðfræði
í læknavísindum.
Povl Riis hóf kennslu við Kaup-
mannahafnarháskóla árið 1968 og
var skipaður prófessor í lyflækning-
um við skólann árið 1975. Hann hef-
ur setið í ritstjómum danskra og al-
þjóðlegra læknatímarita og einnig í
fjölmörgum nefndum sem snerta
siðfræði læknavísindanna. Hann var
meðal annars formaður dönsku
landsnefndarinnar um vísindasið-
fræði í tæp tuttugu ár, varaformað-
ur Evrópsku vísindastofnunnarinn-
ar (European Science Foundation)
um skeið, í framkvæmdastjóm
sömu samtaka frá 1977 og formaður
nefndar á vegum samtakanna um
breytingar á genum (Genetic
Manipulation). Síðan Riis fór á eft-
irlaun hefur hann flutt fyrirlestra
víða um heim um málefni sem vai’ða
mannréttindi og læknavísindi. Hann
starfar í vinnuhópi á vegum lífsið-
fræðinefndar Evrópuráðsins sem
hefur til umfjöllunnar reglur um
læknisfræðilegar vísindarannsóknir
á mönnum, sem felldar verða inn í
viðbótarsamning við Evrópusamn-
inginn um mannréttindi og læknis-
fræði frá 1997.
Gagnagrunnar
á heilbrigðissviði
Riis sagði í samtali við Morgun-
blaðið að í erindinu myndi hann
fjalla um grandvallarspumingar
sem tengjast gagnagrannum á heil-
brigðissviði. Spurningar eins og
hver eigi upplýsingamar sem þar
séu geymdai-, hver eigi rétt á að-
gangi að þeim og með hvaða skilyrð-
um og hver skuli stjóma aðgangi að
þeim. Hann mun tala um hvemig sé
farið með þessi mál löndum Evrópu
og í Bandai’íkjunum og hvaða sjón-
armið þeim tengd séu ríkjandi þar.
Það mikilvægasta varðandi þetta
mál, að mati Riis, er sú staðreynd
að ekki megi hindra réttinn til rann-
sókna. Hann telur að frelsi til rann-
sókna eigi að vera algjört grand-
vallaratriði í vísindum, nokkuð sem
alls ekki megi hefta og á þeim for-
sendum sé rangt að veita einum að-
ila einkai’étt á heilsufarsupplýsing-
um í gagnagranni.
Hann telur einnig regluna um að
einstaklingar þurfi að veita upplýst
samþykki sitt til að heilsufarsupp-
lýsingar um þá séu settar í gagna-
grann gífurlega mikilvæga. Fólk
eigi skýlausan rétt til einkalífs og
þar sem erfðaefni fólks innihaldi
gríðarlega miklar upplýsingar um
það, miklu meiri en margir geri sér
grein fyrir, sé nauðsynlegt að fólk
veiti fyrirfram leyfi til aðgangs að
þeim. Auk þess séu margir sem
ekki átti sig á því að lífsýni sem geti
veitt upplýsingar um erfðaefni
þeirra liggi fyrir, til dæmis þeir sem
hafa farið í smávægilegar aðgerðir
þar sem tekið var lífsýni.
Hann segir mjög mikilvægt að
fólk geti alltaf skráð sig úr gagna-
grunnum af þessu tagi og að ekki
megi vera neinn lokafrestur til þess
að gera það. Vilji fólk ekki lengur
veita aðgang að heilsufarsupplýs-
ingum sínum verði að virða þann
vilja, þó að vísindin kunni að tapa
eitthvað á því og að verulega langt
megi ganga í því að vernda hag ein-
staklingsins í þeim efnum.
Staða íslands er fólki
í Evrópu hugleikin
Riis segir að alls staðar sem hann
muni halda fyrirlestra um siðfræði í
læknavísindum sé hann beðinn um
að ræða stöðu Islands í málefnum
tengdum gagnagrunni á heilbrigðis-
sviði. Gagnagrannsmálið á íslandi
sé fólki í Evrópu mjög hugleikið og
segir hann að fólk sé yfirleitt á
þeirri skoðun að rangt sé að veita
einkaaðila einkarétt á upplýsingum
úr gagnagrunni á heilbrigðissviði.