Morgunblaðið - 20.10.1999, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
MIÐVIKUDAGUR 20. OKTÓBER 1999 29
Rómönsukvöld
„Aldrei varð mér ljóða
TOIVLIST
Norræna húsið
SÖNGTÓNLEIKAR
Björn Blomqvist bassi og Magnus
Svensson píanóleikari fluttu söngva
eftir Sibelius, Jack Mattsson og
Oskar Merkikanto. Fimmtudags-
kvöld kl. 20.30.
ÞAÐ er orðið ansi hart þegar unn-
endur sönglistarínnai’ þurfa að
velja milli þrennra tónleika á einu
kvöldi. Eflaust hefur þetta haft sitt
að segja um dræma aðsókn á söng-
tónleikana í Norræna húsinu á
fimmtudagskvöldið. Þar var ekki
blásið í lúðra til að laða að fólk, -
allt með hógværð í þeim efnum.
Hins vegar var efnisskrá tónleik-
anna forvitnileg, fleiri lög eftir Sib-
elius en þessir þrír til fjórir stand-
ardar sem heyrast hér á tónleikum;
sönglög frá Alandseyjum, og söng-
lög eftir eitt vinsælasta tónskáld
Finna, sem nánast aldrei heyrast
hér. Ekki voru listamennirnir síður
forvitnilegir.
Gestir Norræna hússins á Róm-
önsukvöldi að þessu sinni voru
fmnsk-álandseyski bassasöngvar-
inn Björn Blomqvist og sænski
píanóleikarinn Magnus Svensson.
Efnisskráin var stutt og laggóð,
átta söngvar eftir Jean Sibelius,
flestir við sænsk Ijóð; þrír söngvar
eftir álandseyska tónskáldið Jack
Mattson, og loks fjórir söngvar eft-
ir Oskar Marikanto við finnsk ljóð.
Tónleikarnir stóðu ekki nema í um
þrjá stundarfjórðunga, sem verður
líka að teljast skemmtilegt tilbrigði
við oft alltof langa kvöldtónleika.
Það er hins vegar spurning, - óháð
þessum einstöku tónleikum, hvort
ekki er kominn tími til að flýta tón-
leikum almennt. Erlendis er ekki
óalgengt að tónleikar hefjist hálf
átta eða átta, og jafnvel klukkan
sjö. Það virðist tilhneiging í samfé-
laginu hér að lengja kvöldið, - og
yrðu því eflaust margir fegnir að
geta hafið kvöldið fyrr.
Björn Blomqvist er ungur söngv-
ari, en er þegar orðinn stórt „nafn“
í norrænum óperuheimi; - er fast-
ráðinn við Konunglegu óperuna í
Stokkhólmi. Hann hefur óvenju
þýða og mjög fagra bassarödd, sem
er ekki alltof algengt, - bassasöngv-
arar hafa oftar en ekki fremur gróf-
an og hrjúfan raddblæ. Magnus
Jónas Ingi-
mundarson
leikur í
Hömrum
JÓNAS Ingimundarson,
píanóleikari heldur tónleika í
Hömrum, tónlistarhúsi Isa-
fjarðar, í kvöld, miðvikudags-
kvöld, kl. 20.30. Á efnisskrá
eru tvær píanósónötur Beet-
hovens, sú fyrsta í f-moll nr.
2, sem hann samdi ungur að
aldri og sú síðasta, op. 111.
Eftir hlé eru á dagskránni
fjórtán valsar eftir Chopin.
Jónas Ingimundarson er
þekktastur fyrir píanóleik
sinn, bæði sem einleikari og
meðleikari, einkum með
söngvurum. Einnig hefur
hann staðið fyrir öflugu tón-
listarkynningarstarfi allan
sinn feril og skipulagt ýmiss
konar tónleikahald með fjölda
listamanna víða um landið.
Jónas hefur leikið inn á fjölda
hljóm- og geislaplatna Hann
hefur kennt við Tónlistarskól-
ann í Reykjavík frá árinu
1974 og verið tónlistarráðu-
nautur Kópavogsbæjar frá
1994. Jónas hefur hlotið
margar heiðursviðurkenning-
ar fyrir störf sín að tónlistar-
málum.
Svensson er feiknagóður píanisti.
Hann er ungur, - en í efnisskrá tón-
leikanna segir að hann hafi ekki
farið að læra á píanó fyrr en 15 ára
gamall. Tilfínning hans fyrir sam-
bandi píanós og söngs virtist full-
komin.
Það sem að var á rómönsukvöld-
inu virtist vera slappleiki eða
þreyta söngvarans. Það var sýnt að
hann var ekki alveg í lagi; - kannski
bara þreyttur eða lasinn. Það var
sem hann gæfi ekki allt í sönginn, -
héldi aftur af sér. Að auki þurfti
Björn Blomqvist að syngja með
nótur fyrir framan sig, - en það er
ákaflega ótrúlegt að söngvari af
slíkum kaliber kunni ekki lög eins
og Saf, sáf susa og Var det en dröm.
En þrátt fyrir þetta var það þó líka
ljóst að þarna var virkilega góður
söngvari á ferð, með sterka tilfinn-
ingu fyrir ljóðatúlkun og þessa frá-
bæru rödd. Lög Sibeliusar voru fal-
lega sungin, sérstaklega Sáf, sáf
susa, Demanten pá marssnön og
Váren flyktar hastigt. Píanóleikur
Magnusar Svensson var dásamleg-
ur, - lýrískur og músíkalskur, en í
síðasta Sibeliusarlaginu, Var det en
dröm, lék hann allt of sterkt og
yfirgnæfði söngvarann sem vantaði
þrótt til að halda hæð í því ólgandi
báli sem lagið er.
Jack Mattsson er hálffimmtugt
tónskáld frá Álandseyjum. Hann
samdi Tre meditativa sánger við
ljóð eftir Valdemar Nyman fyrir
Bjöm Blomqvist. Þetta eru sak-
leysisleg lög, samin í dæguriagastíl,
einföld og strúktúreruð og láta Ijúft
í eyru. Þeir Björn Blomqvist og
Magnus Svensson gerðu þessum
lögum prýðileg skil, en enn vantaði
herslumun á að söngvarinn væri
nægilega bi'attur.
I lögum Oskars Merikantos virt-
ist Bjöm Blomqvist hins vegar vera
að ná sér á strik. Lögin voru öll
sungin við finnsk Ijóð, og voru
söngvaranum auðheyrilega bæði
töm og kær. Tónlist Oskars Merik-
antos þekkja Islendingar helst af
fáeinum karlakórslögum sem
stundum heyrast á tónleikum hér,
en sönglögin virðast ekki síður fall-
in til vinsælda, svo svipsterk sem
þau eru. Bjöi'n Blomqvist og Magn-
us Svensson fluttu lög Merikantos
af mikilli innlifun, sérstaklega síð-
asta lagið, Á hafi, sem var sterkt og
afar glæsilegt í túlkun þeirra.
Bergþóra Jónsdóttir.
vant/ af orðum er hér nég.“
BÆKUR
L j ó ð a þ ý ð i n g a r
VÆNGSTÝFÐIR
DRAUMAR
Ljóð lettneskra skálda. Þýðandi:
Hrafn A. Harðarson. Hlér 1999.
VÆNGSTYFÐIR draumar hefur
að geyma ljóðaþýðingar eftir tólf
skáld sem öll eru frá Eystrasalts-
löndunum. Þýða-
ndinn, Hrafn A. Harð-
arson gefur bókinni
undirtitilinn „Ljóð úr
Ljósalandi" og skýrir
það með því að hér sé
um að ræða „vísan til
þess að Baltikum er
dregið af lettneska
orðinu balts sem þýðir
Ijós eða bjartur.“
Ljósaland þykir hon-
um „öllu liprara orð
en Eystrasaltsland"
og má alveg taka und-
ir það þótt ólíklegt sé
að hægt sé að breyta
heiti landsins þannig í
almennu máli. En sem
Hrafn A.
Harðarson
skáldlegt heiti er það fallegt.
Hrafn A. Harðarson hefur áður
fengist við ljóðaþýðingar og er
þessi bók gefin út með styrk úr
Þýðingarsjóði rithöfundasam-
bandsins. Gagnrýnandi hefur ekki
forsendur til að meta hvernig ljóð-
unum er snúið úr frummálinu, en
getur aðeins reynt að meta textann
eins og hann kemur fyrir á ís-
lensku. Ljóðin eru af ýmsu tagi
enda höfundarnir af ólíkum kyns-
lóðum Ljósalandsskálda, allt frá
því að vera fædd upp úr miðbiki
síðustu aldar (Janis Rainis og
Aspazija (f. 1865)) til þess að telj-
ast til yngstu kynslóðar lettneskra
skálda (Amanda Aizpuriete og
Dagnija Dreika). I heild ættu ljóð
bókarinnar því að geta gefið ágæta
yfirsýn yfir ljóðlist Ljósalands á
þessari öld.
Bókin hefst á tveimur ástarljóð-
um eftir elsta skáldið, Rainis, sem
þýðandi segir vera helsta þjóð-
skáld Lettlands. Eiginkona Rainis
og jafnaldra, Aspazija, á einnig tvö
Ijóð í bókinni og í þeim báðum eni
dregnar upp dulúðugar myndir af
mannlegri þrá þar sem tunglskin
og seiður hafsins eru ráðandi í
myndmáli. Þessi ljóð bera flest ein-
kenni rómantísku stefnunnar sem
ráðandi var í evrópskri ljóðlist á
síðari hluta 19. aldar. Aleksandr
Caks og Vilma Belsevica láta bæði
verk annarra listamanna veita sér
innblástur, sá fyrrnefndi yrkir
skemmtilegt ljóð með vísun til Ibs-
en og sú síðarnefnda yrkir magnað
ljóð út frá einu málverka Goya.
Islandsvinirnir Knuts Skujen-
ieks og Uldis Berzins
eiga nokkur fjöl-
breytileg og athyglis-
verð Ijóð í safninu. Sá
fyrrnefndi vísar m.a. í
norræna goðafræði í
ljóðinu „Níu nætur
Oðins“ og spyr (sjálf-
an sig og aðra) áleit-
innar spurningar:
„Getur þú þjáðst svo
vegna viskunnar,/
rotnað svo fyrir ljóðið
og endurfæðst?"
Sjálfur hefur hann
setið í fangabúðum
„fyrir að þegja og
neita að tala gegn
sannfæringu sinni“ og
sú reynsla skilar sér á áhrifaríkan
hátt í ljóðinu „Það sem ég lærði í
fimm ára fangavist minni“. Ljóð
Skujenieks eru með því eftirtekt-
ai-verðasta í bókinni.
I Ijóði Dagniju Dreika, „Sjálfs-
ævisögu“, er notast við þekkt
ævintýraminni til að tjá vonbrigði
nútímakonu með nútíma „prins“.
Svipuð ljóð eru til eftir íslenskar
skáldkonur þannig að álykta má að
sú reynsla sem hér er lýst sé sam-
eiginleg konum í öllum heimsins
hornum:
Ég \dldi verða Öskubuska
en varð ei að ósk minni:
Postulínsskórinn passaði ekki
á penan fót minn.
Rauðhetta réði tísku
ræfíls úlfurinn skelfdist
geiflurnar í mér og gleypti
glaður aðra ömmu í minn stað.
Eg reyndi næst við Þyrnirósu
og reyndist svefninn góður.
En vekjaraklukka í kjallara
kallaði mig til Ragnaraka.
Að lokum lék ég MjalMti
kóngsson kom í heimsókn
með flösku víns í faðmi
og fjölbrot í buxum.
Hann settist á kistu mína og grét
og saup sitt gullna vín
en sýndist óttast smit:
Hann kyssti mig aldrei
og reið á braut
En sár fylli ég kistuna
reiði tárum
Héðan í frá mun ég engu trúa,
Sama hvað þú segir mér:
Ég mun svara og yppta öxlum:
Seg mér engin ævintýr.
Hér hefur aðeins verið minnst á
nokkur af þeim ljóðum sem Væng:
stýfðir draumar hafa að geyma. I
heild er hér um að ræða athyglis-
vert safn ljóða sem gefa ágæta
mynd af ljóðlist heims sem flestum
hér heima er að öllum líkindum
framandi. Þýðingar Hrafns A.
Harðarsonar eru myndríkar og
liprar og vekja áhuga á Ljósa-
landsskáldum. Hafi hann þökk fyr-
ir framtakið.
Soffía Auður Birgisdóttir

Gœðavara
Gjafavara — matar- og kaffistell.
Allir verðflokkar.
Wv V
Heimsfrægir hönnuðir
in.a. Gianni Yersate.
WJA//y\\\tvV-; vphslunin
Langavegi 52, s. 562 4244.
Tölvutöflurnar...
... vekja verbskuldaba athygli
Tölvutengda taflan er bylting í fundarformi
og fjarskiptum
• Skráb er á töfluna
• Flutt inn í tölvuna
• Prentað út
• Sett upp á heimasíÖu
• Sent í tölvupósti
• Hugbúnaður og tengingar fylgja
• Til sýnis hjá okkur eba vib lánum til reynslu
J. fiSTVfllDSSON HF.
Skipholti 33,105 Reykjavík, simi 533 3535
Til sölu/leigu
------------------------Fossháls 1
Fullbúið 814 fm.verslunar- og skrifstofuhúsnæði
á besta stað.
Laust til afhendingar l.nóv. n.k.
Áhvílandi mjög hagstætt langtímalán.
Frábært tækifæri á vaxandi
verslunar og þjónustusvæði
HREYSTI
Upplýsingar í síma 568 1717 á skrifstofutíma