Morgunblaðið - 20.10.1999, Qupperneq 50

150 MIÐVIKUDAGUR 20. OKTÓBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Dýraglens
SAGT ERAÐ KETTIR SKYNJI I
ÞEGARILLT ER k FERD Á
W --------------
- uppáhaldið mitt!
- ávextir, ostur,
samlokur, kaefa.
Aha, skinka
Látum okkur sjá, hvaS
erum við með hérna -

Ljóska
Ferdinand
4
WHEH YOU GRADUATe/nO, I ^ FROM HIGH 5CH00L, / DON'T | DOE5 50MEONE 6IVE THINK ) ^ VOU A BICYCLE? 50.. J 6RAMPA 5M5 WHEN HE 6RADUATEP, 50MEONE 6AVE HIM _A FOUNTAIN PEN..
B-ZH- G& g#, «’»*'! teg
Gefur einhver manni Nei, það
reiðhjól þegar maður held ég
klárar grunnskóiann? ekki.
Afi segir að þegar hann
útskrifaðist þá gaf einhver
honum blekpenna.
Það væri flott
að fá rautt
reiðhjól.
Hann sagði að það
hefði verið rauður
blekpenni.
BREF
TIL BLAÐSINS
Kringlunni 1 103 Reykjavík • Sími 569 1100 • Símbréf 569 1329
Að ganga
niður Austfírði
Frá Vigfúsi Ingvari Ingvarssyni:
NEI, þetta er ekki um virkjanamál
heldur nokkrar ábendingar um
málfar. Ég heyrði brot úr þættin-
um, „Ut um græna grundu", laug-
ardagsmorguninn 9. október, sem
er raunar fjölbreyttur og áhuga-
verður þáttur. Málfar þar er víst
ekki verra en almennt í fjölmiðlum
en ég get ekki stillt mig um að
nefna orðfæri í nefndum þætti.
Viðmælandi var að lýsa ferðalagi
um Austfirði og talað var um að
hópurinn hefði „gengið úr Njarð-
víkum niður Austfirði." Aðeins ein
Njarðvík er á Austurlandi en
Njarðvíkur eru við sunnanverðan
Faxaflóa en það er víst ekki í
fyrsta sinn sem þessi ruglingur
heyrist. En það var þó þetta að
„ganga niður Austfirði" sem varð
kveikja þessara orða. Að ganga
einhvern niður merkir samkvæmt
minni málvitund að svo geyst sé
gengið og óvarlega að einhver sem
fyrir verður falli og sé jafnvel troð-
inn undir. En þetta var nú ekki það
sem átt var við heldur hafði flokkur
fólks gengið suður með Austfjörð-
um (eða suður Austfirði). Það er
furðuleg árátta fólks nú síðari árin
að apa úr ensku að segja niður í
staðinn fyrir suður. Þetta orðalag
þekkir fólk svo sem líka úr dönsku
og líklega fleiri tungumálum en
það fer ákaflega illa í íslensku, í
fjöllóttu landi, þar sem rótgrónar
venjur eru um að upp og niður í
áttatilvísunum tengist halla á landi
eða frá og að sjó en ekki norður og
suður.
Áðurnefnd Njarðvík er við
Borgarfjörð, hefur víst heitið
Nærvík til forna eins og rök hafa
verið færð íyrir, m.a. með tilvísun
til norskra örnefna, enda sú vík
sem næst er Borgarfirði en nokkr-
ar aðrar eru sunnan hans og fjær.
Með nafn fjarðarins var einnig far-
ið rangt eins og raunar er alsiða í
fjölmiðlum. Hann heitir ekki Borg-
arfjörður eystri heldur aðeins
Borgarfjörður en ef ekki er aug-
ljóst að um Borgarfjörð í N-Múla-
sýslu er að ræða er bætt við at-
viksorðinu „eystra“, þ.e. sá Borg-
arfjörður sem er „fyrir austan“.
Þetta „eystra" beygist ekki enda
ekki lýsingarorð.
En fyrst minnst var á (ekki
„talandi um“) enskuskotið orðalag
kemur mér í hug nýr faraldur sem
felst í því að nota orðið „einhver" í
merkingunni „um það bil“. Furðu-
legt er þegar fólk segir t.d.: Þetta
kostar „einhver þrjúþúsund“ (some
three thousands). Óþarfi er að inn-
leiða þessa merkingu orðsins ein-
hver því nóg er af íslenskum orðum
og orðasamböndum sem tjá þessa
ónákvæmni, t.d. „nálega,“ „á að
giska,“ eða „hér um bil“.
Enska orðið „debriefing" er not-
að um fund þar sem fólki gefst
kostur á að tjá sig varðandi nýliðna
atburði eða aðgerðir, t.d. björg-
unaræfingu eða einhverja erfiða
reynslu. Ég hef ekki heyrt þýðingu
á þessu en dettur í hug að kalla
þetta „viðrun“. Ef til er betra orð
um þetta væri gott að það kæmi
fram.
Miklu varðar um framtíð ís-
lenskrar tungu og þar með þjóð-
emisins og samhengis menningar
okkar að rækt sé lögð við íslensk-
una og vel sé þeim sem leggja sig
fram við að tala fjölbreytt og vand-
að mál.
VIGFÚS INGVAR INGVARSSON,
Mánatröð 18, Egilsstöðum.
Einfalt mál
Frá Þorsteini Guðjónssyni:
EKKI linnir deilunum um „alda-
mótin“ og ekki virðast málin skýr-
ast við þær deilur, svo að dugi.
Vissulega hafa ýmsir skrifað vel og
skipulega, en þó er enn verið að
klappa steininn. Mér hefur dottið í
hug, hvort ekki væri hægt að ein-
falda málið.
Þegar ég sat við það fyrir rúm-
um sextíu árum - nepja var úti og
kuldaleg kreppuára-skýin - að
stauta á Almanakið, þá stóð þar á
forsíðu 1936, en á 2. síðu voru mál-
in skýrð: „Á þessu ári teljast liðin
vera: frá fæðingu Krists 1936 ár,
frá upphafi íslandsbyggðar 1062
ár, frá stofnun allsherjarríkis á ís-
landi 1006 ár, o.s.frv.
Þarna er ekki sagt „eru liðin“
þetta mörg ár, heldur „teljast", af
tillitssemi við þá, sem vildu
ímynda sér eitthvað sérstakt. Það
stendur EKKI, að ár NÚMER
þetta eða hitt byrji 1. janúar, held-
ur að (einhverntíma) á því ári verði
sá tíma-punktur, að liðin verði frá
hinni áætluðu fæðingu Krists: 1936
ár.
Alþingi íslendinga varð 1006 ára
í júní 1936, Kristur var talinn 1936
ára í desember, samkvæmt út-
reikningi Dionysiusar Exiguusar
munks.
Þessvegna gat Ólafur Dan Daní-
elsson stærðfræðingur með góðri
vísinda-samvisku sett á forsíðuna:
1936. Það var einfalt mál og ekkert
rifrildi varð.
Það verður fróðlegt að sjá hvort
Númersmenn gera nokkra tilraun
til að svara okkur Ólafi Daníels-
syni.
ÞORSTEINN GUÐJÓNSSON,
Rauðalæk 14, Reykjavík.
Allt efni sem birtist í Morgunblaðinu og Lesbók er varðveitt í upplýsinga-
safni þess. Morgunblaðið áskilur sér rétt til að ráðstafa efninu þaðan, hvort
sem er með endurbirtingu eða á annan hátt. Þeir sem afhenda blaðinu efni
til birtingar teljast samþykkja þetta, ef ekki fylgir fyrirvari hér að lútandi.