Morgunblaðið - 03.02.2000, Qupperneq 36

36 FIMMTUDAGUR 3. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
______________UMRÆÐAN__
Fordómar og farísear
AÐ undanförnu hef-
ur umræða um eró-
tíska skemmtistaði
verið rúmfrek í ís-
lensku þjóðfélagi og
sýnist sitt hverjum.
Sumir eru á móti stöð-
um þessum vegna þess
að þeir sækja þá aldrei
sjálfir, en aðrir eru á
móti þeim í nafni bar-
áttunnar fyrir betri
heimi. A hinn bóginn
hafa þeir, sem láta sér
rekstur þessara staða í
léttu rúmi liggja, ekki
haft sig mikið í
frammi.
Nú er raunar tals-
vert síðan fyrstu erótísku skemmti-
staðirnir voru opnaðir, en lítið bar á
gagnrýni á starfsemi þeirra framan
af, þó vitaskuld hefðu margir haft
hana í flimtingum og aðrir dylgjað
um að þar færi ýmislegt misjafnt
fram. Gekk raunar svo langt að yfir-
lögregluþjónn í Reykjavík lét hafa
eftir sér í fjölmiðlum að „lögreglan
hafi haft vísbendingar um tengsl
starfsemi [nektardansmeyjanna] og
fíkniefnainnflutnings og síðan hafi
komið í ljós þrjú til fjögur mál sem
sýni fram á þetta“. Þetta fannst
honum óræk sönnun þess, að grípa
yrði í taumana gegn öllum nektar-
stöðunum.
En vakningin í þessu máli varð á
öðrum vettvangi. A kvennaráðstefn-
unni, sem þær Sigríður Dúna og
Hillary héldu um árið, kvaddi frú
Vairu Vike-Freiberga, forseti Lett-
lands, sér hljóðs og hafði uppi stór
orð um það að stúlkur frá Eystra-
saltsríkjunum væru nánast seldar
mansali vítt og breitt
um Evrópu. Hún skor-
aði jafnframt á íslensk
yfirvöld að stemma
stigu við þessu, enda
væru þessar konur
neyddar út í vændi og
þaðan af verri iðju. Og
undir þetta jörmuðu
alls kyns sérfræðing-
ar, klerkar og aðrir
þeir, sem hafa lifi-
brauð sitt af því að
hafa áhyggjur af dóm-
greind allra annarra
en sjálfra sín.
En hvað er hæft í
þessu? Undirritaður á
oft erindi í miðbæ
Reykjavíkur og þar ber óneitanlega
talsvert á dansmeyjunum að degi
til. Þær halda nokkuð til á kaffihús-
unum, sitja þar og skrafa, lakka á
sér neglumar og virða fyrir sér
mannlífið. Að þær stundi þar vændi
er hins vegar af og frá. Þetta getur
hver sem vill sannreynt.
Raunar átti ég orðastað við
nokkrar þessara stúlkna um daginn
og spurði hvað í ósköpunum drægi
þær til þessa kalda lands. Svarið var
einfalt, hér gætu þær unnið sér inn
drjúgan skilding á stuttum tíma og
án þess að annað héngi á spýtunni.
Eg spurði hvað þær ættu við með
því og var þá upplýstur um að víða á
meginlandi Evrópu væm stúlkur úr
austurvegi lokkaðar vestur til þess
að dansa nektardans, en þegar á
hólminn væri komið væri þeim
þröngvað til annarrar iðju.
Það má því með sterkum rökum
halda því fram, að verði orðið við
áskorun frú Vike-Freiberga sé ver-
Dansmeyjar
Er eitthvað um það í
femínískum fræðum,
spyr Andrés Magnús-
son, að konur megi
einvörðungu hafa at-
vinnu af langskóla-
gengnu heilabúi?
ið að setja þessum stúlkum frá
Eystrasaltsríkjunum afarkosti. Þær
skuli hypja sig héðan og dansa ann-
ars staðar þar sem nektardansinn
er ekkert annað en dulbúið vændi.
Og auðvitað verða þær hraktar út í
vændið með manngæskuna að leið-
arljósi! Hinn kosturinn er að halda
heim í atvinnuleysið og eymdina.
Hvers vegna skyldi það vera hið
eina, sem bíður þeirra heima? Jú,
þorri stúlknanna frá Eystrasalts-
ríkjunum, sem hér dansa, tilheyra
rússnesku minnihlutahópunum;
eiga í erfiðleikum með að fá vinnu af
þeim sökum, mörgum er neitað um
ríkisfang og kosningarétt og sumar
þeirra eiga meira að segja börn með
þvottekta Eystrasaltsbúum, en
börnin eru ríkisfangslaus! Frú
Vike-Freiberga ætti að láta svo lítið
að virða lágmarksmannréttindi
óhreinu barnanna sinna áður en hún
fer í faríseabúning á íslandi og
hvetur okkur til þess að setja þau út
á Guð og gaddinn.
En það eru fleiri óþægilegir fletir
á þessu máli. I umræðunni allri hef-
ur verið tönnlast á því að hafa verði
vit fyrir dansmeyjum frá Eystra-
saltsríkjunum og löndum Austur-
Evrópu. En það er merkilegt að
aldrei er talað í sama tón um stúlk-
ur, sem hingað koma í sömu erinda-
gjörðum frá Kanada, Bandaríkjun-
um, Bretlandi eða Norð-
urlöndunum. Er þeim þá ekki
þröngvað? Eða er ekki jafnmikil
ástæða til þess að takmarka at-
vinnutækifæri þeirra? Því miður
óttast ég að hér séu á ferðinni for-
dómar undir grímu gæskunnar.
Fleira má til nefna. Finnst engum
það til dæmis neitt skrýtið, að sömu
kvenréttindakonumar og hafa um
áratugabil barist fyrir launajafn-
rétti skuli róa að því öllum árum að
svipta dansmeyjar frá Eystrasalts-
ríkjunum eina kosti þeirra til þess
að komast frá fátækt til bjargálna?
Eða er eitthvað um það í femínísk-
um fræðum að konur megi einvörð-
ungu hafa atvinnu af langskóla-
gengnu heilabúi? Engum finnst
skrýtið að í stétt dyravarða veljist
fremur heljarmenni en hortittir, en
ættu karlar einir að sitja að því að fá
störf í krafti líkamsburða? Það er
erfitt að verjast þeirri hugsun, að
sumum kvenréttindakonum finnist
óþolandi að ómenntaðar konur geti
haft háar tekjur.
Nú kann raunar að draga til tíð-
inda í þessum málum öllum, því
kynntar hafa verið hugmyndir um
að krefjast atvinnuleyfis af listdöns-
urum, þó þeir séu hér aðeins um
örskamma hríð. Þá vaknar hins veg-
ar sú spurning hvort þess verði þá
ekki að krefjast af öllum listamönn-
um, sem hingað koma til lands, svo
að jafnræðisreglan sé að fullu virt.
Þá er hætt við að Menningarborgin
Reykjavík standi ekki undir nafni,
því það stendur einmitt til að fá
hingað til lands San Francisco-ball-
ettinn, og fjölda erlendra lista-
manna annarra raunar.
En um hvað snýst þessi hringa-
vitleysa öll? Jú, hún snýst um óþol
og afskiptasemi fólks, sem ekki sef-
ur á næturnar af ótta við að aðrir
séu að skemmta sér. Þetta sama
fólk nagar neglurnar upp í kviku í
kvíðakasti yfir að aðrir kunni að
hafa annað gildismat en það sjálft.
Þess vegna láta stjórnmálamenn
eins og þeir hafi allt í einu uppgötv-
að syndina og hvernig megi koma í
veg fyrir hana. Þess vegna hafa
fjölmiðlar eftir ómerkilegar dylgjur
lögregluþjóna um heila stétt manna.
Þess vegna snúa kvenréttindakonur
baki við rétti kynsystra sinna til at-
vinnufrelsis, tala niður til þeirra og
segja þeim ekki sjálfrátt. Þess
vegna kveður hver vitringurinn á
fætur öðrum sér hljóðs, lýsir yfir
því að hann þekki ekkert til þessara
staða, en hafi eigi að síður fullvissu
fyrir því að þeir séu mannskemm-
andi lastabæli, sem verði að loka hið
snarasta eigi fagurt mannlíf að þríf-
ast á íslandi að nýju.
En það er nákvæmlega þetta fólk,
sem er hættulegast íslensku þjóðfé-
lagi. Það treystir ekki öðru fólki til
þess að sjá fótum sínum forráð, en
veit með vissu þess sem trúir, að
það er sjálft þess umkomið að hafa
vit fyrir öðrum. Og hið skelfilega er
að þessir boðberar fóstrufasismans
komast upp með mannfyrirlitning-
arboðskap sinn nánast óáreittir.
lliifundur er vefari.
Andrés
Magnússon
Hvað verður um
eldri borgara?
NÚ eru umbrotatím-
ar í launamálum stórs
hluta þjóðarinnar.
Samningar stéttarfé-
laga hafa hafist um
kjör mikils fjölda laun-
þega og stéttarfélögin
búa sig til að ná sem
bestum kjörum fyrir
félaga sína. En hvað fá
eldri borgarar í sinn
: hlut af „góðærinu"?
Skýrslur og athug-
I anir hafa sýnt hvað eft-
; ir annað að þar er hlut
misskipt eins og ann-
ars staðar í þjóðfélag-
inu, þannig að góðærið
nær misjafnt til þeirra.
Reikna má með að um Vt hluti eldri
borgara yfir 67 ára, eða 7-8.000
manns séu undir fátæktarmörkum
og allmargir aðeins rétt fyrir ofan.
Hér kemur bæði til að sumir líf-
eyrissjóðir eru ennþá ungir og
greiðslur því ennþá takmarkaðar.
En líka að ellilífeyrir frá Trygging-
astofnun ríkisins hefur dregist aftur
úr með árunum að raungildi er nú
kr. 17.435 á mánuði og hálfur hjóna-
lífeyrir kr. 15.692. An þess að skýra
nánar hið flókna tryggingakerfi rík-
isins má öllum vera ljóst að þetta
dugar ekki til lífsviðurværis.
Grunnlífeyrir hefur hækkað um
nokkur prósent á liðnum árum en
öllum má vera ljóst að
3,5% hækkun á svona
lága upphæð gerir ekki
mikið eða rúmlega 500
kr. á mánuði. Það er því
nauðsynlegt að reikna
þessar bætur allar í
krónum þannig að
raunhæf bót væri af
þessu fyrir þá lægst
launuðu og staðan væri
augljós.
Stéttarfélög ætla að
semja til 3ja eða 4ra
ára. Því gæti ríkið gert
slíkt samkomulag til
3ja ára um stighækkun
ellilífeyris t.d. 20-30
þúsund á mánuði eða
240-360 þúsund á ári. Byrði ríkis-
Aldraðir
Um % hlutar útgreidds
lífeyris, segír Páll
Gíslason, eru vegna
ávöxtunar fjárins.
sjóðs færi svo eftir útfærslu og fjölda
þeirra, sem þyrftu á þessu að halda.
Mér er ljóst að hér þarf að gera
langtímaáætlun, sem alveg er eins
hægt að gera eins og samninga um
almenn launakjör. Þegar þrengingar
voru í fjármálum þjóðarinnar fyrir
1990-1991 tóku aldraðir sinn hlut af
erfiðleikunum. Nú ættu þeir lægst-
launuðu að fá meiri umbun í dag.
Skattlagning
lífeyristekna
Síðan hafið var að innheimta 10%
fjármagnsskatt, hefur verið Ijóst að
mikið misvægi er í skattlagningu líf-
eyris frá lífeyrissjóðum, sem eru
skattlagðar almennar tekjur með
tæplega 40% skatti, en ekki 10% eins
og aðrar fjármagnstekjur.
Það hefur komið í ljós að um %
hlutar útgreidds lífeyris er vegna
ávöxtunar þess fjár, sem við höfum
greitt með mánaðarlegum greiðslum
í lífeyrissjóð okkar, en sú upphæð
fyllir 'á af lífeyrinum. Það er því aug-
ijóslega rangt að skattleggja allan
lífeyri með hærri prósentunni.
Félag eldri borgara hefur leitað
álits sérfróðra lögfræðinga, Sigurð-
ar Líndal prófessors og Jónasar Þ.
Guðmundssonar hæstaréttarlögm.,
auk þess sem Gunnar Schram pró-
fessor hefur látið álit sitt í ljós á
sama hátt.
Með þetta í farangri mun nú leitað
aftur til fjármálaráðherra um lausn
á þessu máli. Vel kæmi til greina að
láta þetta taka 2-3 ár í áföngum. En
þessi skattlagning eins og hún er í
dag, er bæði óréttlát, skökk og brýt-
ur gróflega á stjórnarskrá hins ís-
lenska lýðveldis okkar.
Hér er því um siðferðilegt og laga-
legt brot að ræða, sem þyrfti að laga
á þessu ári.
Auðvitað er það svo að fleira kæmi
til greina til að bæta hag eldri borg-
ara í þjóðfélaginu, en nauðsynlegt er
að beina athyglinni fyrst að þeim
sem eru verst settir og bæta kjör
þeirra.
Höfundur er læknir.
Brúðhjón
Allur borðbiínaður - Glæsilerj ijjalavara - Briiðbjónalistar
VERSLUNIN
Laugavegi 52, s. 562 4244.
Páll
Gíslason
Til varnar
handboltafor-
ystunni
SLÆMT gengi ís-
lenska
handknattleiksliðsins
í Króatíu hefur að
vonum valdið von-
brigðum. Margir
blórabögglar hafa
verið tilnefndir og
ekki staðið á gagn-
rýni. Ekki síst hefur
spjótunum verið beint
að þjálfara og forystu
Handknattleikssam-
bands íslands, sem er
gefið að sök að hafa
staðið slælega að und-
irbúningi keppninnar.
Eitthvað er sjálf-
sagt til í því en á því
eru sömuleiðis skýringar. Hand-
knattleikssambandið hefur átt við
mikla fjárhagsörðugleika að stríða
undanfarin ár og ekki er langt síð-
an skuldir sambandsins fóru vel
yfir eitt hundrað milljónir króna.
Undir forystu Guðmundar
Ingvasonar og félaga hans í stjórn
HSI hefur það þrekvirki unnist að
skuldirnar hafa lækkað niður í tíu
milljónir. Landsliðsþjálfari og
landsliðið sjálft hafa goldið fyrir
þessar þrengingar og þær sparn-
aðarráðstafanir sem óhjákvæmi-
legt var að grípa til. Skammir út í
þessa menn eru ómaklegar. Miklu
nær væri að þakka þeim að ís-
lenskur handknattleikur er enn á
lífi, hvað þá að vera enn í hópi
þeirra allra bestu í heiminum.
Sú vonlausa fjárhagsstaða sem
handknattleikurinn og fjöldamarg-
ar aðrar íþróttagreinar búa við er
ein meginástæðan, ef ekki sú eina,
sem veldur því að okkur vantar
alltof oft herslumuninn til að ná
árangri á alþjóðavettvangi. Lítil og
vanmegnug sérsam-
bönd ráða ekki við
kostnaðinn af metnað-
arfullri afreksstefnu.
Jafnvel þótt íþrótta-
og ólympíusambandið,
Afreksmannasj óður
og velviljaðir stuðn-
ingsaðilar úr atvinnu-
lífinu hlaupi undir
bagga.
Ef íslenska þjóðin
vill að landslið okkar
standi sig betur og
okkar fremsta íþrótta-
fólk mælist ég til þess
að íslendingar horfist
í augu við framan-
greindar staðreyndir
og annaðhvort í nafni ríkisvaldsins
íþróttir
Mælist ég til þess, segir
Ellert B. Schram, að fé-
litlum sérsamböndum
verði veittir styrkir eða
stuðningur, sem gerir
þeim kleift að standa
undir væntingum.
eða með öðrum leiðum veiti félitl-
um sérsamböndum styrki eða
stuðning, sem geri þeim kleift að
standa undir væntingum.
Þá verður gagnrýnin líka rétt-
mæt, ef illa tekst til.
Höfundur er forseti ÍSÍ.
Ellert B.
Schram