Morgunblaðið - 03.02.2000, Blaðsíða 22

22 FIMMTUDAGUR 3. FEBRÚAR 2000
MORGUNBLAÐIÐ
A\»fjÓVj^
cíSknir benda mjog
TÍ fosft-r*"8"”
að Omega naUð-
þáttur í góðn ei s -giUkami
* mVeear allt frá fósturstigi) eigi
Samviskuviðbit
/ Gottfyrir hjartað
s/ Gottfyrir heilann
/ Gott ábrauðið
/ Inniheldur Omega-3
Vertu í sátt við samviskuna. Plús3 er fituskert
viðbit með smjörbragði sem inniheldur hinar
eftirsóttu Omega-3 fitusýrur sem fást að
öðrum kosti helst úr sjávarfangi og lýsi.

4
W-.
WVJW.ðStU:

NEYTENDUR
Ný gerð bankakorta, örgjörvakort, á markað
8 ára börn með debetkort
Á NÆSTU mánuðum er
áætlað að setja í umferð
nýja gerð bankakorta sem
ýmist hafa verið nefnd
klinkkort eða smartkort og
hafa að geyma örgjörva
sem eykur notkunarmögu-
leika greiðslukorta veru-
lega.
Fulltrúar bankastofnana
eru almennt sammála um
að þróunin verði sú að
smám saman muni reiðufé
verða óþarft og fræðilegur
möguleiki sé að gera ísland
að þjóðfélagi þar sem ekk-
ert reiðufé sé í umferð,
heldur muni allar greiðslur
eiga sér stað á rafrænan
hátt.
Nú þegar geta börn allt
niður í 8 ára aldur opnað
debetkortareikninga, sem
eru þó háðir ýmsum tak-
mörkunum. Debetkort
þeirra gilda einungis í hrað-
banka og aðra banka, til út-
tektar á reiðufé, en ekki er
hægt að nota þau til greiðslu fyrir
vörur í verslunum eða fyrir hvers
konar þjónustu. Til þess að stofna
reikning, þarf barnið skriflegt sam-
þykki forráðamanns.
Smartkortin eins
konar rafbudda
Fyrir stuttu hleypti Sparisjóður
Kópavogs í samstaríi við Þinghóls-
skóla í Kópavogi af stokkunum til-
raun með notkun svokallaðra smart-
korta meðal unglinga á aldrinum
12-16 ára. Smartkortin eru hefð-
bundin debetkort sem hafa að auki
að geyma örgjörva sem gerir það að
verkum að kortið sjálft virkar eins
og lítil tölva, hefur minni þar sem
hægt er að geyma upplýsingar sem
skapa mikla möguleika í notkun
kortsins.
Eins og stendur er Sparisjóður
Kópavogs eini bankinn sem hefur
hafið tilraun með notkun kortanna
en samkvæmt upplýsingum frá öðr-
um bankastofnunum er áætlað að
aðrir bankar taki upp örgjörvakort í
febrúar og mars og skipti þá smám
saman út hefðbundnum debetkort-
um fyrir debetkort sem jafnframt
innihalda örgjörva.
Smartkortin sem nemendur Þing-
hólsskóla nota, virka sem nokkurs
konar matarmiðar í skólanum eins
og stendur. Foreldrar geta hlaðið
tiltekinni peningaupphæð inn á
kortin og þurfa nemendurnir því
ekki að vera með lausafé í skólanum,
að sögn Hildar Grétarsdóttur,
markaðsstjóra hjá Sparisjóði Kópa-
vogs. Einnig geta nemendur sjálfir
millifært af startreikningi yfir á
smartkortin.
„Smartkortið er eins konar raf-
budda, inni á örgjörvanum eru
geymdar krónur, sem notandi korts-
ins getur síðan ráðstafað. I þessu til-
felli geta nemendur eingöngu notað
kortið í skólanum, það er því gjald-
miðill þeirra í Þingholtsskóla,“ segir
Hildur.
Hún bendir á að örgjörvakortin
séu ekki reikningstengd. Á bak við
þau sé ekki bankareikningur sem
fært er út af við hverja færslu, held-
ur er hlaðið inn á örgjörva kortsins
ákveðinni upphæð, sem sérstakur
örgjörvalesari tekur út af, án þess að
tengjast banka símleiðis og milli-
færa á milli reikninga.
Mælt er með því að forráðamenn
millifæri ákveðna upphæð reglulega
á kortið, hlaði kortið með vissri upp-
hæð með reglulegu millibili.
Þurfa ekki reiðufé
með í skólann
Hún segir að helsti kosturinn við
þessi nýju örgjörvakort, sé að
krakkar þurfi nú ekki að hafa á sér
reiðufé í skólanum. „Þau munu geta
greitt fyrir mat í skólamötuneytinu,
notað kortið í félagsmiðstöðinni, í
skólaferðalög og fleira sem tengist
skólanum.“
Hún bendir á að alltaf komi annað
slagið upp vandamál með reiðufé
bama í skólum. Þau týni peningum,
þeim sé stolið eða börn hreinlega
þvinguð til að láta þá af hendi. Með
tilkomu smartkortanna sé þetta
vandamál úr sögunni, því á kortun-
um sé bæði mynd og undirskrift og
því sé ómögulegt fyrir annan en eig-
anda kortsins að nýta innstæðu
þess.
Ennfremur segir hún að þegar
eingöngu sé um rafræn viðskipti að
ræða, sé mun auðveldara að halda
utan um fjármál viðkomandi stofn-
unar eða þjónustuaðila.
Aðspurð segir hún ekki óeðlilegt
að lagðar séu inn á reikning barn-
anna 500-1.000 kr. á viku. Þó sé ekki
komin nægileg reynsla á notkun
kortanna, einungis séu liðnar tvær
vikur síðan tilrauninni var ýtt úr vör.
Allir nemendur skólans
með smartkort
Allir nemendur í 7.-10. bekk Þing-
hólsskóla hafa smartkort til umráða.
Ekki þótti koma til greina að ráðast í
þetta verkefni nema hver og einn
nemandi skólans tæki þátt. Þegar
Hildur er innt eftir viðbrögðum for-
eldra, segir hún þau í flestum tilfell-
um jákvæð. „Um leið og lá fyrir
hvernig tilraunin yrði innt af hendi,
var farið í skólann og hún kynnt fyr-
ir foreldrum. Það hefur hins vegar
tekið tíma að þróa verkefnið og því
liðu nokkrir mánuðir frá því að það
var kynnt og þangað til því var hrint
af stað. í framtíðinni munu smart-
kortin bjóða upp á ýmsa aðra mögu-
leika en greiðslumiðlun, s.s. aðgang
að skápum og aðgangsstýringu í
tölvur skólans þar sem hægt væri að
tryggja það að nemendur hefðu að-
eins ákveðinn tíma til ráðstöfunar í
tölvunni eða ákveðinn aðgang t.d. að
Netinu. Einnig er hægt gefa nem-
endum vildarpunkta fyrir ákveðna
hegðun eða árangur í námi og vild-
arpunktarnir gætu t.d. verið í formi
sundferða," segir hún að lokum.
Sumir foreldrar eru mótfallnir
notkun kortanna, því þeim finnst
þetta óþarflega mikil stýring á fjár-
útlátumbarna sinna.
Hjá íslandsbanka og Búnaðar-
banka, líkt og hjá SPRON, geta
krakkar fengið debetkort um 12 ára
aldur. Kortin gilda þó ekki í verslun-
um, heldur einungis til úttektar á
reiðufé í hraðbönkum og bönkum og
við hverja úttekt er hringt inn til að
athuga stöðu á reikningi, til þess að
koma í veg fyrir að úttektin sé hærri
en upphæðin sem er inni á reikning-
num.
Landsbankinn býður hins vegar 8
ára viðskiptavinum sínum debet-
kort, en um þau gilda sömu tak-
mörk, einungis er hægt að taka út
reiðufé með þeim í hraðbanka og í
bönkum.
Nokkrar tetegundir fjarlægðar af markaði
Þarf leyfí til að
selja náttúrulyf
EINHVER brögð eru að því að
verslanir og jafnvel póstverslanir
selji te sem er ekki te í þeim skilningi
að það er hvorki grænt né svart te
heldur er um að ræða t.d. öflug
hægðate og te sem innihalda jurtir
sem hafa læknisfræðilega virkni og
sem eru náttúrulyf.
Starfsfólk Lyfjaeftirlits ríkisins
gerði nýlega markaðskönnun og
skoðaði úrval í nokkrum fyrirtækj-
um sem selja jurtate. Guðrún S. Eyj-
ólfsdóttir, forstöðumaður Lyfjaeftir-
lits ríkisins, segir að án tilskilinna
leyfa megi ekki selja ýmsar te-
tegundir sem eru á markaðnum.
Sem dæmi tekur hún te sem inni-
heldur jurtir eins og garðabrúðu og
jónsmessurunna. „Hvort tveggja er
almennt flokkað sem náttúrulyf inn-
an Evrópusambandsins og til að geta
selt te með þessum jurtum þarf við-
komandi að hafa sérstakt markað-
sleyfi og uppfylla lágmarksskilyrði
svo sem um merkingar vörunnar.
Guðrún segir að í sumum tilfellum
hafi merkingum verið ábótavant.
„Meðal þeirra tegunda sem við
höfum kannað undanfama daga er
t.d. öflugt hægðate, Þegar að er gáð
kemur hvergi fram hvað umrætt te
inniheldur sem er að okkar- mati al-
varlegt mál. Þegar við könnuðum
þetta nánar kom í Ijós að teið inni-
heldur t.d. sennablöð og belgi sem er
þekkt hægðalyf sem verkar örvandi
á þarmana og veldur niðurgangi."
Þegar Guðrún er spurð hvaða
reglur gildi um merkingar á teteg-
undum sem þessum segir hún að
þetta séu náttúrulyf . „Þá eru
strangar reglur sem gilda um merk-
ingar, upplýsingar um hver jurtin er,
hvernig nota eigi hana og fleira. “
Guðrún segir að ef fólk sem þarf
að nota blóðþynningarlyf drekkur te
sem inniheldur jónsmessurunna geti
það lent í verulegum vanda þar sem
Morgunblaðið/Árni Sæberg
milliverkun sé milli jónsmessurunna
og blóðþynningarlyfja. „Það gefur
augaleið að það þurfa að fylgja mjög
ítarlegar upplýsingar um innihaldið
og vara við þeirri hættu sem getur
stafað af notkuninni."
Er búið að taka einhverjar teteg-
undir af markaði?
„Það er þegar búið að taka ein-
hverjar tegundir af markaði og á
næstu dögum verður haft samband
við fleiri seljendur.“ Þegar Guðrún
er innt eftir því hvaða tetegundir
hafi verið og verði fjarlægðar af
markaði segir hún að á þessu stigi sé
ekki hægt að veita þær upplýsingar.

i
I
I
I
I