Morgunblaðið - 03.02.2000, Blaðsíða 44

>44 FIMMTUDAGUR 3. FEBRÚAR 2000
UMR/EÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Fasteigna-
skattur -
eignaupptaka
ÞAÐ VEKUR
undrun mína, hversu
lítið hefur verið rætt í
,,-">fjölmiðlum um fast-
eignaskattinn. Skatt-
ur af íbúðarhúsnæði
er þó örugglega fár-
ánlegasti skattur, sem
finnst.
Skal ég nú reyna að
leiða að því nokkur
rök. Óumdeilt er að
allir þurfa þak yfir
höfuðið, og allir kjósa
sér að afla sér hám-
arks öryggis í þeim
tilgangi. Til þess að
eignast íbúðarhús-
næði vinna margir
myrkranna á milli og geta þannig
eftir langvarandi þrældóm loksins
. l^omist í eigin íbúð.
Álögur
/
Eg tel að allir elli-
lífeyrisþegar, sem ekki
njóta tekna utan lögboð-
inna trygginga og
greiðslu úr eigin lífeyr-
-issjóðum, segir Ingólfur
um íslendingi, að
hækkað markaðsverð
fasteigna kalli á
hækkaða tekjuþörf
sveitarfélaga.
Þetta er augljóslega
ein af sjónhverfinga-
brellum pólitískra
loddara.
Ekki orkar það tví-
mælis, að fasteigna-
skatturinn er fyrst og
síðast ranglátur gagn-
vart ellilífeyrisþegum,
sem hafa á 40-50 ára
starfsævi eignast það
húsnæði sem þeir
hafa lengi keppt að.
Reykjavíkurborg
kemur þó myndarlega til móts við
þá tekjulægstu, með afslætti fast-
eignagjalda, en það er ekki nóg.
Eg tel að allir ellilífeyrisþegar,
sem ekki njóta tekna utan lögboð-
inna trygginga og greiðslu úr eigin
lífeyrissjóðum eigi að vera lausir
við þessa fráleitu eignaupptöku.
Það má gjarnan benda á, að elli-
lífeyrisþegar í dag hafa skilað ævi-
starfi, sem lyft hefir þessari þjóð
frá örbyrgð til allsnægta - þeir
ættu því að njóta þess að vera
heiðursborgarar í dag.
Höfundur er fyrrvcrandi forsljóri.
Ingólfur Aðal-
steinsson
Lífey rissj óðafargan
RÚMLEGA þrír
áratugir eru síðan fé-
lagar í Félagi íslenskra
rafvh'kja tóku upp bar-
áttu fyrir stofnun líf-
eyrissjóðs og það í and-
stöðu við stjórn
félagsins undir for-
mennsku hins reynda
formanns Óskars Hall-
grímssonar.
Vissulega var þörf
fyrir hærri ellilífeyri,
enda dugði sú upphæð
sem greidd var frá
Tryggingastofnun rík-
isins engan veginn fyr-
ir mannsæmandi lífi í
ellinni. (Svo er reyndar
enn.) Sérfræðingar voru fengnir til
þess að reikna ýmsa möguleika. Þá-
verandi 10 prósent launa í söfnunar-
sjóði var talið viðunandi sem sú við-
bót við lífeyri Tryggingastofnunar.
Þessi 10 prósent af launum hvers
launamanns varð síðan almennt
framlag. Rafvirkjar höfðu þó gert
könnun sem ekki hefur verið gert
hátt undir höfði.
Sú könnun fólst í því að reikna út
hverja upphæð af launum þyrfti að
greiða til að tryggja sómasamleg
ellilaun ef ekki væri um söfnunarsjóð
að ræða heldur gegnumstreymis-
sjóð. Með slíku væri engum pening-
um safnað í sjóð heldur innheimt
hverju sinni aðeins sú upphæð sem
dygði til útborgunar.
I þessu dæmi var reiknað með
hinni kunnu upphæð sem frá Trygg-
ingastofnun kom og þá bætt við
þeirri upphæð sem tO viðbótar þurfti
svo sómasamleg ellilaun væru kom-
in.
Reiknimeistarar rafvirkja töldu að
til þess að ná þessu þyrfti milli 4 til 5
prósent af launum fyrst
um sinn þar sem raf-
virkjar væru tiltölulega
ung stétt. Þegar á liði
þyrfti þessi tala að
hækka en yrði tæplega
hærri en 5,6 prósent.
Þar sem kunnugt var
að atvinnurekendur
gátu fallist á að greiða
10 prósent hækkun
launa, sem kallað var 4
prósent frá launþega
og 6 prósent frá at-
vinnurekanda, lá í aug-
um uppi að hægt hefði
verið að semja um þessi
10 prósent þannig að
5,6 prósent færu í lí-
feyrisgreiðslur en 4,4, prósent í
beina launahækkun. Með gegnumst-
reymissjóðnum væri engum pening-
um safnað og því engin áhætta varð-
andi ávöxtun fjárins. Einnig var
engin þörf fyrir sjóðsstjóra og mikil
skrifstofubatterí. Enginn vafi er á að
auðvelt hefði verið að semja við ríkið
um að Tryggingastofnun tæki að sér
að útdeila þessu fé ásamt því fé sem
stofnunin var hvort eð að senda elli-
lífeyrisþegum.
Auk þess hefðu verkalýðsleiðtogar
ekki lent í þeirri pínlegu stöðu sem
nú er, að reyna að gæta hagsmuna
félaga sinna en um leið að ávaxta fé,
en þetta tvennt getur í raun alls ekki
farið saman, enginn getur þjónað
tveim herrum.
Nú er lífeyrissjóðafarganið að
taka á sig enn nýja mynd. Verslunar-
menn hafa þegar samið um hækkun
greiðslna allt upp í 14 prósent af
launum og verkamenn kynna sömu
kröfur.
Lífeyrissjóðirnir búa við þá kröfu
samkvæmt lögum að verða að taka
Lífeyrissjóðir
Með gegnumstreymis-
sjóðum væri engum
peningum safnað, segir
Kristinn Snæland, og
því engin áhætta varð-
andi ávöxtun fjárins.
ávallt hæstu vexti sem ganga á
markaðnum. Aðeins þetta atriði gæti
riðið þeim að fullu því með auknu
framboði lánsfjár stæðu þeir að lok-
um uppi með fé sem enginn vildi fá
að láni. Auk þess er alltaf fyiir hendi
sú áhætta að lög verði sett eða hrun
verðiáfjármálamörkuðum. Sápukúl-
an gæti sprungið. Fjárfestingabanki
atvinnulífsins var fyrir stuttu metinn
á nokkra milljarða. Núna, án þess að
hann hafi vaxið um nokkurn hlut, er
hann skyndilega metinn á nær 30
milljarða. Þessi vöxtur er sápukúla.
Islensk erfðagreining er metin á
um 150 milljarða og fyrir utan hið
ágæta hús í Arbænum og býsn af til-
raunaglösum er þetta fyrirtæki enn
ekkert annað er risavaxin sápukúla.
Svona mætti lengi telja sápukúlur ís-
lensks fjármálalífs. Við slíkar að-
stæður ættu vinnumenn almennings,
verkalýðsleiðtogar og stjórnmála-
menn að taka saman höndum um að
leggja lífeyrissjóðina niður svo fljótt
sem unnt er en beina í staðinn fjár-
streymi launþega til tryggingar lí-
feyris í ellinni beint inn í Trygging-
astofnun ríkisins.
Höfundur er leigubifreiðarstjóri.
Kristinn
Snæland
Aðalsteinsson, eigi að
vera lausir við þessa frá-
leitu eignaupptöku.
Allir eiga að greiða útsvar af
tekjum sínum. Það verður því að
teljast refsiskattur á atorkuna, að
skattleggja ráðdeildarmanninn
fyrir að byggja eigin íbúðarhús-
næði, meðan annar aðili, sem eyðir
sínum tekjum í tilgangsleysi,
greiðir ekki neitt.
Þessi skattlagning er að því
leyti ennþá fjarstæðukenndari
heldur en eignaskatturinn, að fast-
>• eignaskatturinn greiðist af eign,
sem getur verið skuld, að mestu
leyti.
Nýlega hefur verið tilkynnt að
fasteignamat í Reykjavík hækki
um 18%, en sú hækkun miðast við
^hækkun markaðsverðs. Hækkun
fasteignaverðs í Reykjavík stafar
fyrst og fremst af auknum fólks-
flutningum til Reykjavíkur.
Og hver eru þá viðbrögð borgar-
stjórnar? Jú, jú, hún hækkar fast-
eignaskatt og þjónustugjöld um
sömu prósentutölu.
Ekki er það auðskilið venjuleg-
VILTU LÉTTAST?
VILTU ÞYNGJAST?
Höfum náð frábærum árangri
Upplýsingar í síma 698-3600
Er óhagkvæmt að
flytja inn norskar kýr?
MIKIL umræða hef-
ur verið manna á meðal
á undanförnum misser-
um um innflutning á
norskum NRF-kúm til
íslands. Sótt hefur ver-
ið um að flytja inn í til-
raunaskyni fósturvísa
úr völdum norskum
kúm og fá úr þeim
norskar kvígur, til að
bera saman við íslensk-
ar kvígur á Islandi. Gert
er ráð fyrir að bera
kvígurnar saman á
fyrsta mjaltaskeiði.
Andstaða gegn inn-
flutningi hefur verið
áberandi, bæði meðal íslenskra kúa-
bænda, almennra borgara og sér-
fræðinga.
Sjúkdómar í kúm
og sykursýki í börnum
Sigurður Sigurðarson, sérfræðing-
ur í nautgripasjúkdómum í Noregi og
á íslandi, hefur varað við hættu á að
alvarlegir smitsjúkdómar í nautgrip-
um, sem eru til í Noregi en ekki hér,
berist til landsins. Sumir þessir sjúk-
dómar leggjast einnig á sauðfé. Sig-
urður bendir sérstaklega á að áhætt-
an aukist við margendurtekinn
innflutning, sem verða myndi stað-
reynd ef norskar kýr yfirtækju ís-
lensk fjós.
Undirritaður hefur varað við að
flytja inn norskar kýr vegna þess að í
þeim er há tíðni á sérstöku mjólkur-
prótíni, betakaseíni Al, sem er grun-
að um að valda sykursýki í bömum.
Tíðni gensins sem framleiðir þetta
prótín er mun lægri í íslenskum kúm
en norskum. í íslenskri mjólk er þar
að auki há tíðni á heppilegu ostaprót-
íni, kappakaseíni B, sem eykur nýt-
ingu ostefnis í mjólkinni við ostagerð.
Andmælendur innflutnings hafa
bent á að norsku kýmar væra mun
stærn og þyngri en þær íslensku,
þær þyrftu stærri bása,
træðu frekar upp sum-
arbeitiland í votviðratíð,
þær væra hyrndar og
þyrfti að afhoma alla
kálfa, og þær entust illa.
Einnig hefur verið
bent á að margir bænd-
ur á íslandi nái yfir
6.000 lítra nyt úr ís-
lenskum kúm og mjólk-
urmagn á Islandi hafi
aukist upp úr öllu valdi
fyrir ári, væntanlega
íyrir aukna kjamfóður-
notkun, þegar bændum
var boðið að leggja inn
alla þá mjólk sem þeir
gátu framleitt.
Sumir íslenskir bændur era alltaf
með miklar afurðir eftir kýr sínar.
Aðrir ná aldrei miðlungsafurðum. Þó
era kýmar hjá bestu og lökustu
bændum að mestu leyti undan sömu
nautum. Það er vitað að munur á nyt-
hæð einstakra kúa á sama búi stafar
að langmestu leyti (80-85%) af mis-
mun í aðbúð, en ekki nema að litlu
leyti (15-20%) af arfgengum mun á
kúnum. Þess vegna má auka afúrðir
kúabúa á íslandi afar mikið án þess
að skipta um kúakyn.
Island ber ábyrgð á því að varð-
veita alla sína búfjárstofna frá útrým-
ingu, þar með talið kúastofninn, ef
hann skyldi lenda í útrýmingarhættu.
Ekkert hefur heyrst frá innflutnings-
mönnum um það hvemig þeir telji
best að varðveita íslensku kúna, ef
farið verði alfarið yfir í norskar kýr,
hvorki hvar hún skuli varðveitt né
hvernig eigi að standa undir kostnaði
afþví.
Innflutningpxr óhag-
kvæmur ef sykursýki eykst
Ekki var lagt mat á væntanlegan
ábata af innflutningi þegar Lands-
samband kúabænda sótti um leyfi
fyrii' innflutningi á fóstinvísum úr
Kúainnflutningur
Aðalniðurstaða könnun-
arinnar var sú, segir
Stefán Aðalsteinsson,
að innflutningur væri
mjög óhagkvæmur ef
hann ylli aukningu í
sykursýki.
norskum kúm í tilraunaskyni, enda
þótt lög kveði á um að slíkt skuli gert.
Hins vegar vai- nýlega gerð takmörk-
uð könnun á hagkvæmni þess að
flytja inn norskar kýr. Sú könnun var
unnin sem prófverkefni fyrir BS-
gráðu í hagfræði- og viðskiptadeild
Háskóla Islands.
Aðalniðurstaða könnunarinnar var
sú, að innflutningur væri mjög óhag-
kvæmur ef hann ylli aukningu í syk-
ursýki, en hún gæti meira en tvö-
faldast á tímanum sem það tæki að
skipta úr íslenskum kúm í norskar, sé
reiknað með að betakaseín A1 valdi
sykursýki.
Innflutningsmenn leggja áherslu á
að orsakasamband betakaseíns og
sykursýki í börnum sé ekki sannað.
Þó er vitað að betakaseín A1 veldur
sykursýki í tilraunamúsum. Til að
mæta þeim möguleika að betakaseín
A1 valdi sykursýki í bömum vilja þefr
velja norska fósturvísa þannig að ekki
verði aukning í sykursýki á Islandi við
innflutning á þeim.
Sú hugmynd verður fánýt þegar
fram í sækir ef alfarið verður farið yf-
fr í norskar kýr hér á landi. Þá væri
ísland orðið hluti af norrænni rækt-
unarheild rauðra kúa, þar sem eitt
yrði látið yfir alla ganga. Þá yrði auk-
in sykursýkihætta staðreynd.
í könnuninni sem að ofan getur var
Stefán
Aðalsteinsson
fengið álit tveggja forstöðumanna í
mjólkuriðnaði á því hvers virði það sé
fyrir ísland að vera með kúastofn sem
hefur lægri tíðni en aðrir kúastofnar á
geninu sem granað er um að valda
sykursýki.
Annar aðilinn taldi óvíst að hægt
væri að ná auknum markaði fyrir
mjólkmvörur á þessum forsendum og
því væri tæplega verið að fórna neinu
á erlendum mörkuðum með innflutn-
ingi. Hinn aðilinn taldi hins vegar, að
ef umrætt prótín væri sannanlega fá-
tíðara í íslenskri mjólk en norski'i þá
yrði að skoða málið mjög vandlega áð-
ur en innflutningur yrði leyfður.
Ef gott verð fengist fyrir duft úr ís-
lenskri mjólk gæti orðið um gífurlega
framleiðsluaukningu á mjólk að ræða
á Islandi, því að núverandi mjólkur-
magn hrekkm- skammt, ef duftið
næði vinsældum erlendis. Hér gæti
því orðið um að ræða mikla búbót fyr-
ir þjóðarbúið í heild og sérstaklega
bændur. Hér er gert ráð fyrir að úr
duftinu yrði framleitt barnamjólkur-
duft fyrir pelaböm.
Tahð er mögulegt að útrýma gen-
inu fyrir betakaseín A1 alveg úr ís-
lenska kúastofninum með snörpu úr-
vali á innan við áratug. Þannig gæti
duft úr íslenskri mjólk orðið alveg
laust við þetta varasama prótín. Það
gæti orðið ný og verðmæt afurð. Það
yrði í fyrsta skipti sem leiðir gætu
opnast fyrir mikla framleiðslu á verð-
mætri mjólkurafurð til útlanda.
Nú virðist full ástæða til að staldra
við og slá innflutningi um sinn á frest.
Þess í stað þarf að einbeita sér að því
að rannsaka nánar samband betaka-
seíns A1 og sykursýld í börnum. Ef
ekki er um orsakasamband að ræða,
má alltaf taka upp innflutningsþráð-
inn aftur.
Ef fyiri granm- um orsakasamb-
and verður staðfestur liggur beint við
að hefja framleiðlu á mjólkurdufti til
útflutnings úr íslenskri mjólk sem
væri með öllu laust við betakaseín Al.
Samtímis þessum aðgerðum þarf að
útrýma betakaseín Al-geninu úr kúa-
stofninum og bæta með úrvali þá ág-
alla aðra á stofninum sem mestu máli
skipta.
Höfundur er doktor í búfjárfræði og
fyrrverandi framkvæmdastjóri Nor-
ræna genabankans fyrir búfé í Nor-
egi.