Morgunblaðið - 01.03.2000, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 1. MARS 2000 33
Morgunblaðið/Sverrir
Haraldur Örn Ólafsson og Ingþór Bjarnason áætla að ná norðurpólnum 10. maí að lokinni 60 daga göngu. Leiðin er
tæplega 800 km löng og ísvakir og háir ísruðningar tefja fórina.
Morgunblaðið/Sverrir
Eingöngu nauðsynlegasti búnaður er tekinn með til að komast af við erfið-
ar aðstæður því sífellt þarf að taka tillit til þyngdar farangursins.
Frá aðalfundi Félags eldri borgara í Reykjavík. Talið frá vinstri Stefán Ól-
afur Jónsson, fundarsljóri, Ólafur Ólafsson, formaður FEB og fyrrverandi
landlæknir, Ragnar Jörundsson, framkvæmdasfjóri, Bryndís Steinþórs-
dóttir og Þórir Danielsson, fundaritarar.
Aðalfundur Félags eldri borgara
í Reykjavík og nágrenni
Avöxtun lífeyrissjóða
verði skattlögð eins
og fjármagnstekjur
Félag eldri borgara í Reykjavík vill að tekjur
fólks af ávöxtun iðgjalda í lífeyrissjóðum
verði skattlagðar við útborgun á sama hátt og
aðrar fjármagnstekjur, Félagið hafnar sjón-
armiðum fiármálaráðuneytisins í málinu.
„Við tökum með okkur svokallaðan
Iridium-gervihnattasíma og tilkoma
hans er gríðarleg bylting í fjarskipt-
um okkar við umheiminn," segir
Haraldur. „í Suðurskautsleiðangrin-
um 1998 vorum við sambandslausir
við ísland, en að þessu sinni getum
verið í daglegu sambandi við Island
sem er gríðarlegur munur. Það mun
létta okkur lífið að geta fengið reglu-
legar fréttir að heiman og sömuleiðis
sent fréttir af okkur. Eg held að
þessi samskipti verði því mjög upp-
byggileg fyrir okkur í ferðinni."
Ekki má þó skilja þetta á þann
hátt að þeir geti legið í símanum í
tíma og ótíma enda þarf að spara
rafhlöðurnar eins og kostur er og
fokinni Suðurpólsferðinni. Hún seg-
ir að norðurpólsleiðangurinn hafi
verið eðlilegt framhald af suður-
pólsferðinni og með tfmanum hefur
hún komið sér upp ákveðnu kerfí tif
að firra sig áhyggjum þegar Ingþór
er í burtu.
„Þegar Ingþór er fagður af stað í
leiðangur, þá velti ég mér ekki upp
úr þeim aðstæðum sem bíða hans,“
segir hún. „Að þessu sinni bíða hans
opnar vakir, gríðarlegur kuldi og
ísbirnir. Ég get lokað á hugsanir um
þessar aðstæður og ætla ekki að
velta mér upp úr þeim á meðan hann
er í burtu. Það sem skiptir þó lang-
mestu máli er hugarfar þeirra
hafa öll símtöl stutt. „Símtölin verða
í mjög föstum skorðum og til að eyða
ekki rafhlöðunum um of verðum við
að tala mjög stutt í hvert sinn og
sleppa öllu óþarfa masi. Síminn sjálf-
ur er mjög léttur og vegur ekki
nema 400 grömm og rafhlaðan eitt
kg.“
Við þetta bætir Ingþór til saman-
burðar, að á Suðurskautinu burðuð-
ust þeir með 4 kg þunga talstöð og
1500 gramma rafhlöðu að auki.
Talinu er nú beint að þyngd ann-
ars búnaðar, sem dreginn er á sleð-
um á hinni 800 km löngu gönguleið.
Við undirbúning að eins umfangs-
miklum leiðangri og hér um ræðir
þýðir ekki að henda nesti og nýjum
beggja. Ég veit að þeir eru mjög
varkárir og hafa lesið sér mikið til
um aðra leiðangra. Þeir vita hvað
ber að varast og eru einstaklega
skynsamir. Það er fyrst og fremst
þetta sem veitir mér ró.“
Ragna segist hafa fundið fyrir
mjög jákvæðum viðbrögðum fólks
vegna norðurpólsferðarinnar, en
tekur fram að sinn tíma hafi tekið að
sannfæra fólk um að fullkomin al-
vara væri á bak við leiðangra Ing-
þórs. „Þegar hann gekk yfir Grænl-
andsjökul árið 1993 með Haraldi og
föður hans Ólafi Erni, þá heyrði
maður nokkrar efasemdaraddir, en
að þeirri ferð lokinni þögnuðu þær.“
skóm í poka, arka síðan af stað og
vona það besta. Pökkunin er geysi-
lega krefjandi verk því velja þarf og
hafna miskunnarlaust. Eingöngu
nauðsynlegasti búnaður er tekinn
með til að komast af við erfiðar að-
stæður því sífellt þarf að taka tillit til
þyngdar farangursins.
„Við höfum vigtað og skráð hvem
einasta hlut og það era sífelldar
bollaleggingar um vægi margra
hluta,“ segir Ingþór. „Þess vegna
höfum við flokkað út marga hluti
sem hefðu vissulega komið sér vel en
eru óþarfir þegar á botninn er hvolft.
Við takmörkum okkur t.d. í fatavali
og höfum einungis ein föt til skipt-
anna.“
Um síðustu helgi hjálpaðist fjöldi
fólks að við að pakka nesti þeirra fé-
laga niður í 66 plastpoka. Hver poki
inniheldur nesti fyrir báða í einn
dag. Hver poki er merktur með tússi
frá 1 upp í 66 og hafa þeir þá reglu
að annar ber þá poka sem merktur
er með oddatölunum og hinn sléttu
tölunum. Þannig léttist sleði þeiraa
til skiptis eftir því sem gengur á
nestið.
„Það hefur verið gríðarleg vinna
við að umpakka tugum kílóa af mat
og vigta niður i þá dagskammta sem
við þurfum og fjölskyldur okkar tóku
það að sér,“ segir Haraldur.
Harðfiskur
frá Flateyri
í hverjum poka eru tvö kg af nesti
sem samanstendur af musli, svína-
síðu, sérstakri kjöt- og grænmetis-
blöndu, kexi, súkkulaði, flögum,
hnetum, harðfiski frá Flateyri og
frostþurrkuðum mat. „Svo setjum
við vænan skammt af ólífuolíu út í
matinn til að auka orkuinnihaldið í
honum og höfum með okkur smjör á
harðfiskinn, enda skiptir mestu að
hafa matinn sem fituríkastan á svo
köldum slóðum,“ segir Ingþór. „Það
er ekki auðvelt að matast á göngunni
yfir daginn, enda er öndunin hröð
við álagið. Það eitt að tyggja undir
slíkum kringumstæðum truflar önd-
unina og því er betra að staldra við
til að borða og hafa nestið þar sem
fljótlegt er að grípa til þess.“
Þeir hafa vanið sig á að ganga í
eina og hálfa klukkustund í senn og
hvíla síðan stutta stund og svo koll af
kolli uns gönguloturnar eru orðnar
fimm yfir daginn. Þessi göngutaktur
hefur gefist þeim vel en afar mis-
munandi er hvað menn venja sig á í
þessum efnum. Á leiðinni munu þeir
skiptast á um hlutverk forgöngu-
manns, sem er mikið ábyrgðarstarf
og mun veigameiri þáttur í ferðalagi
til norðurpólsins en til suðurpólsins.
Forgöngumaður þarf að finna réttu
leiðina í gegnum ísruðninga og halda
réttri stefnu almennt og fær því
kærkomna hvíld þegar hann skiptir
við sporgöngumann og hvílir sig á
leiðangursstjómuninni um stund.
„Forgöngumaður ræður alfarið
ferðinni en ef hann er í vafa snýr
hann sér hiklaust við og leitar álits
hjá sporgöngumanni," segir Ingþór.
„Oft sér sá sem gengur aftar í röð-
inni betur en sá fremri og í þessari
ferð, þar sem leiðin er oft og tíðum
óviss, held ég að muni reyna talsvert
á aðstoð sporgöngumannsins. Á fyrri
ferðum okkar hefur hlutverk for-
göngumanns reynst frekar auðvelt
en á norðurpólnum verður því ekki
að heilsa.“
AÐALFUNDUR Félags eldri borg-
ara í Reykjavík ítrekar kröfur um að
tekjur fólks af ávöxtun iðgjalda í líf-
eyrissjóðum verði skattlagðar við út-
borgun á sama hátt og aðrar fjár-
magnstekjur og felur stjóm félagsins
að fylgja því máli eftir af fullum þunga.
I greinargerð með tillögunni segir
að óþolandi misrétti sé fólgið í því að
skattleggja ávöxtun iðgjalda í lífeyris-
sjóði með öðrum hætti en aðrar fjár-
magnstekjur. Breytingar á skatt-
greiðslum af fjármagnstekjum hljóti
að eiga að ná til allra fjármagnstekna,
ef hafa eigi í heiðri stjómaskrárvarið
jaftu’æði þegnanna. Gildi þar einu þótt
dregið hafi úr mismununinni með upp-
töku sérstaks fjármagnstekjuskatts.
Öllum umleitunum hafnað
Vitnað er til þess að svarbréf við
kröfum FEB hafi nýlega borist frá
fjármálaráðuneytinu þar sem öllum
umleitunum félagsins sé hafnað og tal-
ið að jafnræðisregla hafi ekki verið
brotin.
„FEB harmar, að ráðuneytið skuli
líta svo á, að ekki séu nein merki um að
dómstólar hafi gert auknar kröfur til
þess, að jafnræðis væri gætt í skiptum
ríkisvaldsins við þegnanna eftir lög-
festingu jafnræðisreglunnar í stjóm-
arskrá, og að jafnræðisreglan standi
því ekki í vegi, að ríkisvaldið skattleggi
tekjur af ávöxtun iðgjalda í lífeyris-
sjóðum með annarri og miklu hærri
skattprósentu en tekjur af öðm fjár-
magni, enda þótt lögskylt sé að greiða í
slíka sjóði.
Jafnframt lýsir FEB vonbrigðum
með að ráðuneytið leggi fram tölfræði-
lega útreikninga, sem byggjast á allt
öðmm forsendum um ávöxtun lífeyris
en nú em fyrir hendi, og reyni með
þeim hætti að hleypa umræðunni á
villigötur. Tölfræðilegh- útreikningar
ráðuneytisins sýna ekki fram á annað
og meira en að í frestun á skattlagn-
ingu iðgjalda til lífeyrissjóða felist
hagræði fyrir þá, sem greiða í sjóðina.
Sú staðreynd hefur alltaf legið fyrir.
Um slíkt hagræði er að ræða, hvort
sem á vexti af greiðslum úr lífeyris-
sjóðum er lagður 38,37% skattur eða
10% skattur," segir í greinargerðinni.
Félagið harmar einnig að fjármálar-
áðuneytið skuli kjósa að reyna að
draga athyglina frá kjarna málsins
með því að draga inn í umræðu um
þetta mál staðhæfingar þess efnis að
ekki sé í öllum tilvikum beint samband
á milli iðgjalda í lífeyrissjóð og þess líf-
eyris sem greiddur er úr sjóðnum.
„Röksemdir af þessu tagi, um mikil-
vægi lífeyristryggingakerfis lands-
manna almennt, em óumdeildar. Þær
eiga hins vegar ekkert erindi í um-
ræðu um þetta mál, enda geta þær
ekki réttlætt svo hróplega mismunun í
skattlagningu, sem hér um ræðir,“
segir ennfremur.
Grunnlífeyrir almanna-
trygginga hækki um 24%
Á aðalfundinum sem haldinn var 27.
febrúar var einnig samþykkt áskorun á
heilbrigðis- og tryggingaráðheraa að
beita sér þegar fyrir hækkun grunnlíf- •.
eyris almannatrygginga um 24% þannig
að samanlagður gmnnlífeyrir og tekju-
trygging verði eftii' hækkun sama hlut-
fall af dagvinnulaunum verkamanna á
höfuðborgarsvæðinu og var árið 1991.
Einnig að eftirleiðis verði breytingar á
grunnlífeyri látnar fylgja launavísitölu
Hagstofu Islands og komi til endurskoð-
unar ársQórungslega. Jafnframt er
skorað á ráðherra að beita sér fyrir því
að frítekjumörk almannatrygginga og
skattleysismörk verði alltaf látin fylgja
almennri launaþróun í landinu.
Einnig skoraði aðalfundurinn á heil-
brigðis- og tryggingaráðherra að beita
sér fyrir lausn biðlistavanda á sér-
greinasjúkrahúsum og þá sérstaklega
vegna bæklunar-, hjarta-, æða- og
þvagfærasjúkdóma ásamt endurhæf-
ingaaðstöðu. Auk þess var ítrekuð
áskoran frá síðasta aðalfundi til heil-
brigðis- og tryggingaráðuneytisins og
borgarstjórnai' Reykjavíkur þess efnis
að gert verði vemlegt átak til að auka
vistunar- og hjúkmnarrými fyrir aldr-
aða og bæta þannig neyð þeirra mörgu
sem séu á biðlistum.
Áheyrnarfulltrúar í stjórnir
Einnig beinir aðalfundurinn því til
lífeyrissjóða að tryggja áheymarfull-
trúa eftirlaunaþega setu í stjórnum
sjóðanna. Jafnframt skorar fundurinn
á þá sjóði sem nota vísitölu neyslu-
verðs til verðbóta að breyta í viðmiðun
við launavísitölu og að sjóðirnir birti í
ársreikningum sínum hvað verðtrygg-
ingin gefi í samanburði við þróun launa
á vinnumarkaði.
I greinargerð með tillögunni segir
meðal annars að notkun neysluverðs-
vísitölu til verðtryggingar eftirlauna sé
ófullnægjandi sem sjá megi af því að sú
vísitala hafi hækkað um 8,7% síðustu
þrjú árin, en launavísitalan hafi hækk-
að um 23,7% á sama tíma. Þá hafi vísi-
tala lífeyrisskuldbindinga hækkað um
38,6%, en sú vístala sé hluti almennu
launavísitölunnar og sýni breytingar á
launum opinberaa starfsmanna. Hún
hafi verið notuð Irá árinu 1996 til verð- <_
bóta á eftirlaunum þeiraa sem ekki hafi
eftirlaun samkvæmt staðgengilsreglu.
Fram kemur einnig að lífeyrissjóð-
um beri lögum samkvæmt að hækka
eftirlaun eða lækka iðgjöldin þegar
hagnaður náði 10% eða 5% þrjú ár í
röð, en vanhöld séu á því að við það sé
staðið, enda engir fulltrúar eftirlauna-
fólks í stjórnum sjóðanna.
Lki aðskilnaðinum við menn sína
Morgunblaðið/Jim Smart
Ragna Finnsdóttir og Una Björk Ómarsdóttir verða nú í fyrsta skipti í
góðu fjarskiptasambandi við eiginmenn sína og telja það mikinn mun frá
fyrri leiðöngrum þeirra.