Morgunblaðið - 16.03.2000, Qupperneq 10

10 FIMMTUDAGUR 16. MARS 2000
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Þingmenn fylgjast með umræðunum á Alþingi.
Hækkun tryggingabóta
rædd utan dagskrár
RÍKISSTJÓRNIN var gagnrýnd
fyrir yfirlýsingu þá sem hún gaf í
tengslum við kjarasamninga Flóa-
bandalagsins og Samtaka atvinnu-
h'fsins í utandagskrárumræðu sem
fram fór á Alþingi í gær. Var ríkis-
stjómin sökuð um að hafa brotið lög
sem hún setti
sjálf um að
tryggingabætur
skyldu fylgja
þróun launa og
verðlags og
aldrei hækka
minna en verðlag
skv. vísitölu
neysluverðs.
Fullyrti máls-
hefjandi umræð-
unnar, Ögmund-
ur Jónasson, að
bætur gegnum almannatrygginga-
kerfið hefðu á síðasta ári lækkað
minna en lög kvæðu á um, eða 5,73%
á sama tíma og launavísitala hækk-
aði um 6,8%.
Ögmundur, sem er þingmaður
Vinstrihreyfingarinnar - græns
framboðs, sagðist í ræðu sinni ekki
geta lesið annað út úr yfirlýsingunni
en að bilið væri að aukast milli
þeirra sem væru á lágum kauptöxt-
um og þeirra sem þyrftu að reiða sig
á bætur almannatrygginga. Benti
hann m.a. á að frá 1993 til 1999
hefðu lágmarkslaun hækkað um
52% en grunnlífeyrir og tekjutrygg-
ing að viðbættum eingreiðslum
hefðu hækkað um 26%.
Þá sagðist Ögmundur velta því
fyrir sér hvort yfirlýsingin fæli í sér
beina skerðingu á bótunum í ljósi
launaþróunar og þróunar vísitölu
neysluverðs, sem hefði hækkað um
5,8% undanfarið ár. Launavísitala
hefði hækkað um 6,8% og þar sem
þessi hækkun væri rneiri en næmi
verðlagsvísitölu hefðu bætur al-
mannatrygginga átt að hækka um
6,8% að lág-
marki, skv. lög-
um frá 1997 sem
kveða á um að
bætur almanna-
trygginga skuli
breytast árlega í
samræmi við
fjárlög hverju
sinni og taka mið
af launaþróun,
þó þannig að þær
hækki aldrei
minna en verðlag
skv. vísitölu neysluverðs.
„En hver var hækkunin í reynd?“
spurði Ögmundur. „Hún var 5,73%.
Með öðrum orðum, ríkisstjórnin hef-
ur ekki einu sinni farið að lögum
gagnvart öiyrkjum og ellilífeyiis-
þegum á nýliðnu ári. Og það sem
meira er: ef ríkisstjórnin fylgir
þeirri yfirlýsingu sem hún nú hefur
sent frá sér og verðbólga yrði áfram
svipuð og hún er nú - 5,8% - þá væri
hún að hafa lögboðnar kjarabætur
af öldruðum og öryrkjum sem eru
skömmtuð 4,5% á árinu.“
Yfirlýsing ríkisstjómarinnar væri
því í besta falli blekkingarleikur, að
sögn Ögmundar, en í versta falli
hefði hún í för með sér lögbrot og
kjaraskerðingu fyrir lífeyrisþega og
öryrkja.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
sagði að nýgerður kjarasamningur
Flóabandalagsins og SA gæti stuðl-
að að því, ef hann yrði fyrirmynd
annarra samninga, að kaupmáttur
launafólks héldist og ykist sjötta ár-
ið í röð og slíkt hefði aldrei gerst áð-
ur hér á landi. Þá væri það einnig
gleðiefni að á sama tímabili hefði
tekist að hækka kaupmátt bóta um-
fram launavísitölu, um 22%, og slíkt
hefði heldur aldrei gerst áður.
Davíð sagði að yfirlýsing ríkis-
stjómarinnar sýndi og sannaði að
hún ætlaði að tryggja að kaupmátt-
ur bóta héldi áfram að eflast. Hann
benti á að ýmsar breytingar til
lækkunar á jaðaráhrifum þýddu
aukningu kaupmáttar og einnig
hefði verið ákveðið að hækka pers-
ónuafslátt, sem kæmi stómm hópi
þeirra sem njóta bóta einnig til
góða.
Sagði Davíð að þessi yfirlýsing
væri því afar mikilvæg fyrir bóta-
þega í landinu þó að auðvitað vissu
menn að bæturnar væm lágar. „Að-
alatriðið er þó,“ sagði Davíð, „að
þessi kaupmáttur fái að aukast, fái
að eflast og fái að styrkjast og það
er það sem við eram að standa fyrir
með þessari yfirlýsingu."
Yfirlýsingin sögð
„ekki-yfirlýsing“
Margir þingmenn tóku þátt í pm-
ræðunni í gær og m.a. sagði Ásta
Ragnheiður Jóhannesdóttir, þing-
maður Samfylkingar, úrræði ríkis-
stjómarinnar staðfesta enn einu
sinni að undir henni væri örorka
ávísun á fátækt.
Guðjón A. Kristjánsson, þingmað-
ur Frjálslynda flokksins, tók í sama
streng og sagði mega ráða af kjara-
samningum Flóabandalagsins og yf-
irlýsingu ríkisstjórnarinnar að hag-
ur öryrkja og aldraðra myndi ekki
batna á næstu áram. Þar væri enn á
ný verið að reikna prósentutölur of-
an á allt of lágan grunn.
Ingibjörg Pálmadóttir heilbrigðis-
ráðherra sagðist hins vegar hafa átt
afar gott samstarf við flesta forystu-
menn öryrkja í landinu og að með
samvinnu, samráði og málamiðlun-
um hefði á margan hátt tekist að
bæta mjög stöðu öryrkja. Gagnrýndi
Steingrímur J. Sigfússon, formaður
VG, ummæli Ingibjargar harkalega
enda hefði vantað í nafnakall ráð-
herrans nafn Garðars Sverrissonar,
formanns Öryrkjabandalagsins. Fór
hann hörðum orðum um það sem
hann kallaði aðför Ingibjargar og
Davíðs Oddssonar forsætisráðherra
á hendur Garðari.
Steingrímur sagði jafnframt að í
yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar fælist
ekkert til handa bótaþegum al-
mannatrygginga sem ekki væri lög-
bundið eða búið að lofa áður af hálfu
ríkisstjórnarflokkanna. Hér væri því
um „ekki-yfirlýsingu“ að ræða.
Arnbjörg Sveinsdóttir og Ásta
Möller, þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins, töldu hins vegar stefnt í rétta átt
undir forsæti þessarar ríkisstjórnar
hvað varðaði viðhald velferðarkerf-
isins en Sighvatur Björgvinsson,
þingmaður Samfylkingai', minnti
forsætisráðherra á það loforð sem
þeir hefðu gefið saman um að þegar
betur færi að ára yrði öryrkjum og
lífeyrisþegum bætt skerðing bóta.
ALÞINGI
Öryggi í ferðum fólks um
miðhálendið verði tryggt
í ÞINGSÁLYKTUNARTILLÖGU,
sem lögð hefur verið fram á Alþingi,
er lagt til að Alþingi álykti að fela
dómsmálaráðherra að skipa nefnd
sem geri tillögur um aðgerðir til að
auka öryggi þeirra sem ferðast um
hálendi íslands að vetrarlagi. Eink-
um verði athuguð dreifing NMT-
kerfisins, Tetra-kerfisins, samstarf
við Slysavarnafélagið Landsbjörg
um ferðaáætlanir ferðalanga og nýt-
ingu björgunarbúnaðar almennt.
Sex þingmenn úr fjóram þing-
flokkum leggja tillöguna fram en
Hjálmar Ámason, þingmaður Fram-
sóknarflokksins, er fyrsti flutnings-
maður hennar. I greinargerð með til-
lögunni er vísað til þess að
björgunarsveitir hafi að undanförnu
iðulega verið kallaðar út til að leita
fólks á fjallvegum eða hálendinu.
Mikilvægt sé að auka öryggi í ferðum
fólks um miðhálendið enda sé um
mannslíf að tefla og mikinn kostnað
að ræða.
Segir í greinargerðinni að klukku-
stundir geti ráðið úrslitum um það
hvort takist að bjarga mannslífum en
það hafi komið fyrir að björgunar-
sveitir hafi leitað í fárviðri í meira en
sólarhring að týndu fólki. Slíka leit
megi hins vegar stytta veralega með
markvissum aðgerðum. Til dæmis
séu gloppur í dreifikerfi fjarskipta
(NMT og GSM) en með tveimur til
þremm- dreifistöðvum til viðbótar á
hálendinu mætti bæta fjarskiptin
þannig að þau næðu til algengustu
ferðamannastaða þar.
Jafnframt segir í greinargerð að
æskilegt sé að kanna hvort koma
megi upp ódýram búnaði miðunar-
tækja sem ferðalangar geti haft með
sér í ferðum um fjallvegi þannig að
auðveldlega megi miða út nákvæma
staðsetningu þeirra ef óhapp eigi sér
stað. Ef til vill megi líka efla „tilkynn-
ingaskyldu" þeirra sem fara um há-
lendið. Jafnframt þurfi að kanna
hvernig megi tryggja að ferðalangar
hafi með sér ýmsan neyðarbúnað, t.d.
álteppi, blys, flautur og margt fleira.
Aukaá
aðgengi
að neyðar-
getnaðar-
varnapillu
FRAM kom í svari Ingibjargar
Pálmadóttur heilbrigðisráðherra
við fyrirspurn á Alþingi í gær að í
undirbúningi væri að auka aðgengi
að neyðargetnaðarvarnapillunni
svokölluðu. Verður þetta líklega
gert í kringum næstu áramót en
þá kemur á markaðinn ný pilla
sem hefur minni aukaverkanir eii
sú sem nú er í umferð.
Ásta Möller, þingmaður Sjálf-
stæðisflokks, hafði lagt tvær fyrir-
spurnir fyrir heilbrigðisráðherra
um viðbrögð við þungunum ung-
lingsstúlkna og aðgengi að neyðar-
getnaðarvarnapillunni og kom
fram m.a. í máli hennar að tíðni
þungana unglingsstúlkna hér á
landi væri afar há.
Ásta benti á að neyðargetnaðar-
varnapillan væri gott úrræði til að
stuðla að bættu ástandi, en talið
væri að hún hindraði % þeirra
þungana sem ella yrðu. Hún sagði
hins vegar að pillunni hefði ekki
verið haldið á lofti hér á landi og
hún væri aðeins afhent gegn lyf-
seðli. Stakk Ásta upp á að aðgengi
að pillunni yrði t.d. aukið með því
að ljósmæður og hjúkrunarfræð-
ingar gætu afhent pilluna.
I svörum heilbrigðisráðherra
kom m.a. fram að hún hefði mjög
nýlega fengið í hendurnar skýrslu,
sem unnin hefði verið, þar sem
fjallað væri um þunganir unglings-
stúlkna. Kvaðst hún hafa falið
landlækni að mynda faghóp til að
fara yfir efni skýrslunnar með það
í huga að móta tillögur um hvernig
bregðast skuli við. Eitt af því sem
þessi hópur myndi athuga væri
hvernig best mætti auka aðgengi
að neyðargetnaðarvarnapillunni.
Það var mat Ingibjargar og fjöl-
margra annarra, sem tóku þátt í
umræðum um þessi mál í gær, að
hugarfarsbreyting þyrfti að koma
til á íslandi hvað varðaði þunganir
unglingsstúlkna og reyndar hvað
varðaði iðkun öruggs kynlífs al-
mennt en fram kom að tíðni fóst-
ureyðinga hér á landi væri alltof
há.

Alþingi
Dagskrá
ÞINGFUNDUR hefst í Alþingi
í dag kl. 10.30. Eftirfarandi
mál verða þar á dagskrá:
1. Tilfærsla á aflahlutdeild,
beiðni um skýrslu. Hvort
leyfð skuli.
2. Varnarsamstarf Islands og
Bandaríkjanna, 1. umræða.
3. Skipti á upplýsingum um
tæknilegar reglur um vör-
ur og fjarþjónustu, 1. um-
ræða.
4. Endurskoðun viðskipta-
banns á Irak, fyrri umræða.
5. Friðlýsing íslands fyrir
kjarnorkuvopnum, 1. um-
ræða.
6. Skipulags- og byggingarlög
(úrskurðir, undanþágur,
teikningar, deiliskipulag
o.fl.), 1. umræða.
7. Náttúruvernd, 1. umræða.
8. Vernd votlendis, fyrri um-
ræða.
9. Rannsókn á mengun við
Keflavíkurflugvöll, fyrri
umræða.
10. Umhverfisáhrif af völdum
erlendrar hersetu, fyrri
umræða.
11. Grundvöllur nýrrar fisk-
veiðistjórnar, fyrri um-
ræða.
12. Stjórn fiskveiða (sólarlags-
ákvæði, sóknardagar, veið-
ar smábáta o.fl.), 1. um-
ræða.