Morgunblaðið - 11.06.2000, Síða 28

28 SUNNUDAGUR 11. JÚNÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
\
í
Alþjódaráðstefnan „Faith in the Future“ verður haldin á íslandi í júlí nk.
Morgunblaðið/Ómar - Breyting/Eggert
undir högg að sækja og við horfum
upp á þjóðflutninga úr dreifbýli í
þéttbýli. Ógn atvinnuleysisins.
2. Hætta á auknu ósjálfstæði Is-
lendinga. Verðum að varðveita sjálf-
stæði okkar.
3. Uppsöfnun þjóðarauðsins á
færri hendur, aukið misrétti. Stuðla
að meiri jöfnuði.
4. Aukin almenn velsæld með al-
varlegum undantekningum - þeim
sem standa höllum fæti.
5. Við hugsum meira um verald-
legan auð en andlegan. Þurfum að
hafa meiri jafnvægi sem þjóð og
gleyma ekki að rækta andann.
Vísbendingar um bjart framund-
an:
1. Tölvutæknin og menntunar-
möguleikar á ýmsum sviðum gefa
tilefni til bjartsýni.
2. Meiri menntun, upplýsing og
fordómaleysi ætti að stuðla að betra
þjóðfélagi.
3. Smáþjóðum er að fjölga og virð-
ing fyrir þeim að aukast.
4. Starfslegar og tæknilegar
kringumstæður munu líklega taka
framförum enn um verulegan tíma.
5. Við stefnum í átt til aukins aga
og aukinna möguleika til þroska, í
átt til meiri víðsýni og menntunar.
Annað leiðarþingið var haldið í
Reykjavík 31. maí sl. og bar yfir-
skriftina „Leiðsögn trúar og vísinda
á nýi-ri öld“. Þar fluttu erindi Vil-
hjálmur Lúðvíksson, sr. Gunnar
Kristjánsson, Halldór Þorgeirsson,
Magnús Diðrik Baldursson, heim-
spekingur og aðstoðarmaður há-
skólarektors, og Ástríður Stefáns-
dóttir heimspekingur og læknir. Þar
var reynt að svara því með hvaða
hætti þessi tvö öflugu hugmynda-
kerfi mannsins, trú og vísindi, gætu
veitt leiðsögn inn í nýja tíma; hverj-
ar væru takmarkanir og möguleikar
þeirra; hvort óbrúanlegt bil væri á
milli þeirra og hvort menn yrðu að
velja á milli þeirra eða hvort þau
gætu í vaxandi mæli unnið saman og
eflt manneskjuna til auðugra og far-
sælla lífs; hvort iðkun trúarlífs inn-
an tiltekinna trúarbragða væri for-
senda andlegs lífs manna; hvort
mannkynið gæti komist af með vís-
indalega þekkingu og heimspekilega
ígrundun eina að leiðarljósi til að
meta siðferðileg álitamál og kveða
upp dóma; og hvort unnt væri að
leiða fram algild boðorð um hegðun
og samskipti manna með aðferðum
vísinda og heimspeki án þess að leita
til trúarlegs boðskapar og vitrunar.
Á þriðja leiðarþinginu, sem haldið
verður í Reykjavík 14. júní nk. í
húsakynnum Reykjavíkur akadem-
íunnar að Hringbraut 121 og hefst
kl 20.00, verður athyglinni beint að
Islandi og Islendingum undir yfir-
skriftinni „Lífsviðhorf Islendinga -
trú og vísindi í íslensku samhengi“.
Þar verður leitast við að svara eftir-
farandi spurningum: Er gildismat
íslendinga að einhverju leyti sér-
stakt? Á hve traustum fótum stend-
ur það? Hvernig er það grundað á
trúarlífi eða menntun og þekkingu?
Hvaða breytingar eru að verða á
því? Hvaða leiðsögn er hægt að hafa
af því í samskiptum innanlands og
við aðrar þjóðir? Hver er afstaða
okkar til mikilvægra en vandasamra
og flókinna siðfræðilegra vanda-
mála? Tökum við siðferðilega eða
hagræna afstöðu til álitamála, - eða
hvort tveggja? Erum við sjálfum
okkur samkvæm? Verður eigingirn-
in réttlætis- og jafnréttiskenndinni
yfirsterkari þegar á hólminn er
komið? Tökum við rökræna eða til-
finningalega afstöðu - eða hvort
tveggja? Getum við rökrætt erfið
mál og komist að lýðræðislegri nið-
urstöðu (eins og forðum)? Getur ís-
lenskt þjóðfélag verið til eftir-
breytni fyrir aðra? Gætum við
gengið á undan með góðu fordæmi
og veitt aðstoð þjóðum, sem eru að
reyna að reisa nýborin þjóðríki úr
rústum einræðis og kúgunar?
Þar munu m.a. flytja erindi
Kristrún Heimisdóttir, fram-
kvæmdastjóri Reykjavíkur akadem-
íunnar, Sigríður Halldórsdóttir pró-
fessor, Hörður Bergmann kennari,
Jón Proppé gagnrýnandi og sr.
Hjálmar Jónsson alþingismaður. Al-
mennar umræður verða að loknum
þessum framsögum og mun Salvör
Nordal halda þar um taumana.
Trú í framtíð
- trú á framtíð
Reuters
Jose Ramos Horta, friðarverðlaunahafi Nóbels.
„í velmegunarsamfé-
lögum Vesturlanda
gætir vaxandi firring-
ar og tilfinningar fyrir
tilgangsleysi, ekki
síst meðal ungs fólks
sem leitar á vit fíkni-
efna og hömlulausrar
afþreyingar. Spurning-
ar um tilgang lífsins
og gildismat gerast
áleitnar þegar grunn-
þarfir hafa verið upp-
fylltar og tómhyggja
er á næsta leiti.“
hömlulausrar afþreyingar. Spum-
ingar um tilgang lífsins og gildismat
gerast áleitnar þegar grunnþarfir
hafa verið uppfylltar og tómhyggja
er á næsta leiti. Um leið og vísinda-
leg þekking og tækninýjungar sem
af henni leiða opna sýn til þekking-
arþjóðfélagsins vakna siðferðilegar
spurningar um nýtingu þekkingar-
innar. Framfarir í erfðavísindum
eru gott dæmi um þetta. Leitað er
leiðsagnar heimspeki og trúar-
bragða. Samspil vísinda og trúar er
rætt á hverri ráðstefnunni af ann-
arri um þessar mundir. Heimurinn
leitar fótfestu í sameiginlegum gild-
um til farsældar í framtíðinni. I viss-
um skilningi er þetta leit að nýjum
sið fyrir mannkyn á nýrri öld.“
Undirbúningur í fullum gangi
Til undirbúnings að þátttöku ís-
lendinga í áðurnefndri ráðstefnu
boðaði Framtíðarstofnun, í sam-
vinnu við ýmsa aðila, til leiðarþinga
fyrr á þessu ári. Hið fyrsta þeirra
var haldið á Akureyri 1. apríl sl. og
var þar fjallað um dyggðir og lesti í
fari íslendinga. Fyrirkomulagið var
með því sniði, að ýmsir Norðlend-
ingar höfðu áður verið beðnir um að
greina í nokkrum orðum íslensku
þjóðina í aldarlok, og bárust um 20
svör. Sigríður Halldórsdóttir, pró-
fessor í Háskólanum á Akureyri, fór
í gegnum svarbréfin og vann úr
þeim. Þessi svör, ásamt erindum
Kristjáns Kristjánssonar heimspek-
ings og Erlings Sigurðarsonar
menntaskólakennara, voru svo
uppistaða sjálfs leiðarþingsins. Nið-
urstaða greiningarinnar í saman-
tekt Sigríðar var á þessa leið:
Vísbendingar um dökkt framund-
an:
1. Búseturöskun; landsbyggðin á
Framtíðarstofnun og íslenska þjóðkirkjan
efna til alþjóðlegrar ráðstefnu í Reykjavík
og á Þingvöllum dagana 5.-8. júlí nk. Hún
ber yfírskriftina „Faith in the Future“ og er
liður í hátíðahöldum vegna 1000 ára afmælis
kristnitökunnar á íslandi. Framsögumenn
verða alls um 20 og koma úr hópi raunvís-
inda- og hugvísindamanna í öllum heimsálf-
um. Þar á meðal er Jose Ramos Horta,
þjóðarleiðtogi Austur-Tímor og handhafí
friðarverðlauna Nóbels. Sigurður Ægisson
blaðamaður kynnti sér málið nánar.
UMRÆDD ráðstefna er
haldin með þátttöku
Alkirkjuráðsins og Vís-
indafélags Bandaríkj-
anna og með stuðningi forsætis-
ráðuneytisins, og fjallar um leiðsögn
trúar og vísinda á nýrri öld. Hún á
sér langan aðdraganda, að sögn sr.
Sigurðar Árna Þórðarsonar á Bisk-
upsstofu, og má rekja til þess að í
kringum árið 1985 fékk Gerald
Barney, forstöðumaður ráðgjafar-
stofnunarinnar Millenium Institute,
þá hugmynd, að ísland væri kjörinn
vettvangur til þess að halda alþjóð-
legan fund þjóðarleiðtoga og trúar-
leiðtoga á íslandi í tilefni árþús-
undaskiptanna. Hann kynnti þessa
hugmynd víða og margir urðu hrifn-
ir, en menn sáu jafnframt fljótlega
að hún yrði afar viðamikil í fram-
kvæmd. Var þá fallið frá henni, en
ákveðið að halda í staðinn alþjóðlega
ráðstefnu um sértækara þema, sam-
spil trúarbragða og vísinda, enda
menn sammála um að þar færu tveir
veigamiklir þættir í velferð heimsins
á komandi tímum.
Það varð svo að samkomulagi að
Framtíðarstofnun og þjóðkirkjan
hefðu samvinnu um að undirbúa
ráðstefnuna. í kjölfar þess var fram-
kvæmdanefnd sett á laggirnar, og
eiga þar sæti Halldór Þorgeirsson
plöntulífeðlisfræðingur, Vilhjálmur
Lúðvíksson, framkvæmdastjóri
Rannsóknarráðs Islands (RANN-
ÍS), Valgarður Egilsson læknir,
Ævar Kjartansson fjölmiðlamaður,
sr. Sigurður Árni Þórðarson, sr.
Bernharður Guðmundsson og Einar
Karl Haraldsson ritstjóri.
Leit að nýjum sið fyrir
mannkyn á nýrri öld
í ávarpi, sem nefndin hefur sent
frá sér, segir m.a.: „Vísindi og tækni
haí'a skilað stórkostlegum ávinningi
í bættum hag og heilbrigði, frelsi til
ferða og athafna og áhyggjuleysi um
efnaleg kjör í okkar heimshluta.
Stöðugar framfarir í þekkingu gefa
fyrirheit um enn aukna velmegun. Á
hinn bóginn lýsa margir áhyggjum
af fylgifískum efnahagsframfara,
hraðfara tæknibreytingum, mann-
fjölgun og miklum en misskiptum
hagvexti með tilheyrandi eyðingu
auðlinda og mengun. Alþjóðavæðing
viðskipta og samskipta valda marg-
víslegu þjóðfélagsumróti sem birtist
í spennu milli þjóða og þjóðfélags-
hópa. Átök milli hópa og þjóðar-
brota með mismunandi lífsviðhorf
og trúarskoðanir hafa leitt af sér
borgarastyrjaldir. í velmegunar-
samfélögum Vesturlanda gætir vax-
andi firringar og tilfinningar fyrir
tilgangsleysi, ekki síst meðal ungs
fólks sem leitar á vit fíkniefna og