Morgunblaðið - 16.07.2000, Blaðsíða 20

SUflJNfJPAG.yiU6. JULl 3000
MOHG UflBLAlllll
Harry segir aó prófsteinn á hæfni handverksmanna sé hvort þcir geti smíðað Efnið í grafít-stangirnar er unnið samkvæmt fyrirmælum
smækkaðar útgáfur af framleiðslu sinni. Hann smiðaði 100 tolusett eintök af tæp- Harrys. í þessari tösku er einhenda í tveimur lengdum
lega tveggja feta flugustöng. ásamt hjöli og rotara.
Stango
HANS
hátignar
Harry Jamieson í Nethybridge í Skotlandi er
sérlegur veióistangasmiður Karls Breta-
prins og smíöar úr bambus og grafít. Guðni
Einarsson heimsótti smiöinn ogfræddist um
aldagamalt handverk.
^■T* ARRY Jamieson
M M veiðistangasmiður býr
í Nethybridge, litlu
K M þorpi á bökkum Spey,
M M einnar frægustu lax-
JL . veiðiár Skotlands. Um
lóðina rennur lítill lækur á leið út í
Spey. Harry segir að á kyrrum haust-
kvöldum heyri hann stundum inn um
svefnherbergisgluggann busl í löxum
sem skríða upp lækinn til að hrygna.
Lítið hús á lóðinni hýsir Clan Fis-
hing Rods Ltd., verkstæði og verslun
Harrys. Við hliðina á útidyrunum er
viðamikið útskorið skjaldarmerki,
viðurkenning þess að hér sé hirðinni
veitt sérstök þjónusta. Harry Jamie-
son er sérlegur stangasmiður Karls
Bretaprins og bæði smíðar og gerir
við veiðistangir prinsins.
Vantar lærling
Harry var um tvítugt þegar hann
gerðist lærlingur í stangasmíði hjá
lftilli stangasmiðju sem þá var starf-
rækt í fjöllunum á milli Glasgow og
Edinborgar. Hann lærði gamla hand-
verkið, að smíða úr bambus og green-
heart-viði. „Þetta var fjölskyldufyrir-
tæki. Við smíðuðum úr meira en
ellefu þúsund fetum af bambus á
hverjum vetri og það seldist upp yfir
sumarið," segir Harry. „í þá daga
voru hvorkd til glertrefjar né grafít.
Nú þarf maður ekki að smíða nema
nokkra tugi af bambusveiðistöngum
yfir veturinn.“
Harry eignaðist síðar Clan Fishing
Rods Ltd., fyrirtæki sem stofnað var
á Viktoríutímanum. ,JÞað eru fá smá-
fyrirtæki á borð við Clan Rods eftir í
veiðistangasmíði," sagði Harry Jam-
ieson þegar hann hafði leitt blaða-
mann um búðina og verkstæðið.
„Stóru fyrirtækin fjöldaframleiða
veiðistangir og sérsmíða ekki fyrir
viðskiptavinina. Þeir verða að láta sér
nægja það sem fyrirtækið framleiðir.
Auk þess veita þau yfirleitt ekki neina
þjónustu við aðrar stangir en sínar
eigin.
Ég er eini stangasmiðurinn sem er
eftir norðan landamæra Skotlands og
Englands og kann að smíða úr bamb-
us og greenheart. Ef ég finn engan
sem vill læra leyndardóma stanga-
smíðinnar deyr þessi þekking út með
mér. Ég er orðinn 55 ára gamall svo
ég hef fimm ár til að finna lærling og
kenna honum.“
Stórkostiegt stangaefni
Sérsvið Harrys Jamieson er smíði
stanga úr bambus, sem kallast split-
cane eða builtcane á ensku. Það þarf
mörg handtök og mikinn svita til að
smíða góða veiðistöng úr bambus, að
sögn Harrys. Bambusstangasmíðin
byggir á handverki og miklu nostri.
Tii eru meira en 50 tegundir af bam-
bus. Þó er ekki hægt að nota nema
tvær þeirra í veiðistangir. Bambusinn
verður Harry að kaupa frá Japan eða
Kína.
„Þetta er stórkostlegt efni,“ segir
Harry. „Venjulega eru tré með harð-
an kjama og mjúkan börk. Því er öf-
ugt farið með bambus. Hann er harð-
ur að utan og mjúkur að innan.
Bambusinn er fullkomlega vatnsþétt>
ur að utan og lítið hægt að betrum-
bæta yfirborðið. Þar er mesti styrkur
bambusins. Aðalvinnan er því í kjama
bambusins. Maður sker efnið í þrí-
strenda fleyga sem síðan eru límdir
saman í sexstrenda stöng. Mjúki
kjaminn þarf að drekka límið í sig.“
Að sögn Harrys hefur bambus-
stöngin mjög góða eiginleika sem
flugustöng. Þegar bambusveiðistöng-
in svignar tognar á þremur hlutum
stangarinnar og þrír leggjast saman.
Þannig vex styrkur og viðnám stang-
arinnar við sveigjuna. Sívöl grafít-
stöng, sem oftast er hol að innan,
leggst hins vegar saman og verður
sporöskjulaga við átakið.
Sjaldgæfur viður
Harry segir að bambusstöngin
svigni mun jafnar en stangir úr gervi-
efnum sem svigni mest fremst. Það
þýði að kastlínan og flugan séu fjær
höfði veiðimanns sem notar bambus-
stöng. Eins sé auðveldara með bamb-
usstöng að láta fluguna lenda mjúk-
lega, rétt eins og lifandi fluga, og
línuna leggjast á eftir.
Þrátt fyrir að bambusveiðistangir
kosti meira en stangir úr gerviefnum
Morgunblaðið/Guðni Einarsson
er vaxandi spurn eftir þeim.
Harry smíðar nær einungis bamb-
usstangir til silungsveiða, áður voru
einnig smíðaðar stórar laxastangir.
„Þeir eru fáir, fyrir utan prinsinn af
Wales, sem enn nota bambusveiði-
stangir tii laxveiða," segir Jamieson.
Hann segir að líklega sé það ástæða
þess að prinsinn af Wales er við-
skiptavinur verkstæðisins.
Auk þess að veiða á stangir úr bam-
bus veiðir prinsinn á stangir úr
„greenheart", viði sem vex í Guyana í
Suður-Ameríku. Sú viðartegund er
orðin fágæt og var áður notuð í veiði-
stangir og fiðluboga, en einnig sjó-
vamarvirki og hlið í skipastigum.
Harry segist vera sá eini í Skotlandi
sem kann að gera við þannig stangir.
„Þetta er mjög hægvaxinn viður,
þéttur og þjáll. Þennan við getur
maður ekki fengið nema gegnum
skráðan viðarkaupmann. Það þýðir
ekkert að fara inn í skóg í Guyana og
ráðast á næsta tré. Tegundin er í út-
rýmingarhættu.“
Harry dregur íram bút af þessum
dýrmæta viði. Timbrið fékk hann úr
tré sem óx á einkalóð við hús í Gu-
yana. „Þetta dugar til að halda prins-
inum gangandi um langan aldur,"
segir HaiTy og kemur kubbnum fyrir
á vísum stað.
Fyrir sérstaka veiðimenn
Auk nýsmíðinnar hefur Harry tölu-
vert að gera við viðgerðir á gömlum
bambusveiðistöngum og greenheart-
stöngum. „Ef ég get ekki gert við
stöngina er þér óhætt að henda henni,
eða nota hana til að styðja við rósim-
ar í garðinum þínum,“ segir Harry og
kímir.
Veiðistangir úr bambus eru ekki
fyrir hvem sem er, að sögn Harrys.
„Silungsveiðimaður, sem veiðir með
bambusveiðistöng, byrjar ekki um-
svifalaust að veiða um leið og hann
kemur á árbakkann. Hann sest og
drekkur í sig umhverfið. Nýtur þess
til fullnustu. Hann skoðar vatnið.
Gaumgæfir það. Sér flugu tylla sér á
yfirborðið og aðra á laufblað. Skoðar
hana. Svo hugsar hann með sér að
það sé enn að hlýna og þá komi enn
fleiri flugur. Hann ákveður því að
bíða um stund. Svo fer hann í vasann
og dregur upp fluguhnýtingaöskjuna.
Hnýtir flugu, setur hana á tauminn
og byijar að kasta.“
Harry Jamieson smíðar einnig
fluguveiðistangir úr koltrefjum og
grafítefnum, svonefndum „High
Modulus Graphite" sem em fram-
leidd með nýjustu tækni. Grafítstang-
arefnið er framleitt samkvæmt fyrir-
mælum Harrys. Þannig ræður hann
virkni stangarinnar, hvernig hún
svignar undir álagi, sem ræður kast-
eiginleikunum. „Þeir vita að ég á að
baki 35 ára reynslu í stangasmíði og
hlusta því á óskir mínar,“ segir
Harry. Hann sýnir blaðamanni staðl-
aða 15 feta laxastöng úr grafíti. Eins
dregur hann fram vandaða leður-
tösku og í henni er grafítveiðistöng
ásamt fluguhjóli og rotara. Það vekur
athygli að í töskunni eru tvö sköft
með handfongum úr korki. „Þessi
stöng er fyrir línu númer 10. Hún er
14 feta í fjórum hlutum og er þá
heppileg fyrir konu eða karl í lítilli á.
Með því að skipta um skaft og bæta
fimmta hlutanum við verður stöngin
16 feta og enn fyrir línu 10,“ segir
Harry. „Þannig getur þú verið með
tvær stangir í einni handtösku þegar