Morgunblaðið - 01.09.2000, Qupperneq 26

ffl PÖSTOÖM-ítffitlJSEI^RM'HERiaöDO!
MOHGHfNBEMHÐ'
ERLENT
Suharto
mætir ekki
í eigið rétt-
arhald
Einræðisherrann fyrrverandi
sagður of veill heilsu
SUHARTO, fyrrverandi ein-
ræðisherra Indónesíu, lét ekki
sjá sig þegar söguleg réttarhöld
áttu að hefjast yfír honum í
Djakarta í gær. Hann er ákærð-
ur fyrir spillingu. Lét Suharto
afsaka fjarveru sína með því að
hann væri veikur. Réttarhald-
inu var frestað af þessum sök-
umítværvikur.
Indónesíska sjónvarpið var
með beina útsendingu úr rétt-
arsalnum, og áhorfendur vissu
ekki fyrr en eftir að réttarhaldið
átti að vera hafið að ekkert yrði
úr því að Suharto, sem stjórnaði
landinu með stuðningi hersins í
32 ár, sæist á sakamannabekkn-
um. Suharto hrökklaðist frá
völdum fyrir tveimur árum.
Hundruð námsmanna hróp-
uðu „hengið Suharto" í úrhellis-
rigningu fyrir utan byggingu
landbúnaðarráðuneytisins í
Djakarta, en þar átti réttar-
haldið að fara fram. Lýstu níót-
mælendumir reiði sinni yfir að
einræðisherrann fyrrverandi
skyldi ekki hafa látið sjá sig, en
ekki kom þó til alvarlegra
pústra milli þeirra og lögreglu.
Prófsteinn á þroska Iýð-
ræðiskerfís Indónesíu
Margir fréttaskýrendur
telja, að réttarhaldið yfir Suh-
arto sé meira en nokkuð annað
prófsteinn á hið unga og brot-
hætta lýðræðiskerfi Indónesíu,
frekar en að það sé raunveruleg
tilraun til að endurheimta eitt-
hvað af þeim auðæfum sem
hann er sakaður um að hafa
rakað til sín og síns fólks á
valdaárum sínum.
Lögmenn Suhartos tjáðu
réttinum að læknar hefðu
rannsakað heilsufar þjóðarleið-
togans fyrrverandi í gærmorg-
un og þeir hefðu komizt að
þeirri niðurstöðu að hann væri
of veill heilsu til að koma fyrir
réttinn. Einn lækna Suhartos
sagði að hann hefði fengið slag
þrisvar sinnum á undanfomu
ári.
Suharto hefur verið ákærður
fyrir að hafa misnotað allt að
andvirði um 44 milljarða króna
frá sjö góðgerðarstofnunum
sem hann fór fyrir á valdaárum
sínum.
Hershöfðinginn fyrrverandi,
sem á yfir höfði sér allt að lífs-
tíðarfangelsi verði hann dæmd-
ur sekur, mun þó væntanlega
aldrei verða færður í jám, þar
sem Abdurrahman Wahid, eft-
irmaður hans á forsetastólnum,
hefur lýst því yfir að hann muni
náða Suharto ef hann skyldi
verða dæmdur.
AP
Indónesar fylgjast með útsendingu frá réttarhaldi sem hefjast átti í gær yfir Suharto, fyrrverandi einræðisherra.
Islömsku skæruliðarnir á Jolo-eyju
Hótað að taka banda-
rískan gísl af lífí
ifArc APP
Manila, Pretoriu. Reuters, AFP.
STJÓRNVÖLD á Filippseyjum heita því
að kanna allar leiðir til að reyna að fá
leystan úr haldi íslamskra skæmliða ung-
an Bandaríkjamann, Jeffrey Schilling,
sem skæruliðar hóta nú að hálshöggva.
Kom þetta fram í ummælum talsmanns
Josephs Estrada, forseta Filippseyja.
„Ekki er hægt að útiloka neinar lausn-
ir á þessu stigi málsins. En við emm ekki
þar með að segja að verið sé að íhuga að
beita hemum,“ sagði talsmaðurinn,
Ricardq Puno. Hann sagði að ríkisstjóm-
in hefðí vísað á bug kröfum skæmliða um
að fulltrúar frá Kína, írak, Líbýu og
Norður-Kóreu yrðu látnir taka þátt í við-
ræðum um lausn Schillings úr haldi.
Fyrr í vikunni slepptu skæraliðai-nfr,
sem em undfr forystu Abu Sayyafs og
berjast fyrir sérstöku ríki múslima í suð-
urhluta landsins, sex gíslum, tveim Suð-
ur-Afríkumönnum, tveim Frökkum, Líb-
ana og Þjóðverja fyrir milligöngu
Líbýustjórnar. Þeir tóku 21 gísl, aðallega
vestrænt fólk, í vor og hafa síðan falið
fólkið í búðum á eynni Jolo.
Hlýjar móttökur í Suður-Afríku
Thabo Mbeki, forseti Suður-Afríku,
tók hjartanlega á móti gíslunum Callie og
Monique Strydom er þau komu heim í
gær frá Líbýu þar sem flugvél Muamm-
ars Gaddafís, leiðtoga Líbýu, lenti með
gíslana fyrrverandi á þriðjudag. Þau vom
í haldi í fjóra mánuði og fóm í heimsókn
til Mbekis nokkmm stundum eftir heim-
komuna til Pretoriu í Suður-Afríku.
Hjónin sögðu að tifraunir suður-afrískra
stjómai’erindreka til að semja um lausn
þeirra hefði haldið við andlegu þreki
þeirra en einnig stuðningur samfang-
anna. Enn væri fólk í haldi og þyrðu þau
ekki að segja allan hug sinn, það gæti
komið niður á föngunum.
Forsetinn kyssti hjónin á kinnarnar og
lék á als oddi. Hann sagði alla landsmenn
hafa haft áhyggjur af hjónunum og þakk-
aði Gaddafi fyrir að „sinna sérstaklega
velferð" Strydom-hjónanna. Sagði Mbeki
að það hefði Gaddafi gert vegna þess að
hann teldi mikilvægt að aðstoða alla Afr-
íkumenn.
Skiptar skoðanir eru um þær yfírlýsingar sem
varaforsetaefni demókrata í Bandaríkjunum
hefur undanfarið gefíð um mikilvægi trúarinn-
ar í lífi þjóðarinnar og einstaklinga.
New York, Los Angeles, Washington. AFP.
SAMTÖK gegn æmmeiðingu (ADL)
í Bandaríkjunum, einn helsti and-
stæðingur gyðingaháturs í heimin-
um, hefur skorað á varaforsetaefni
demókrata, Joseph Lieberman, að
hætta að gefa „óduldar yfirlýsingar"
um trú í kosningabaráttunni. I til-
kynningu frá samtökunum (Anti-
Defamation League) sl. mánudag
sagði að Lieberman, sem er fyrsti
gyðingurinn sem er í framboði fyrir
annan stóra flokkanna í Bandaríkj-
unum, ætti á hættu að fæla banda-
rísku þjóðina frá með yfirlýsingum
sínum. Þær væm „í andstöðu við
bandarískar hugsjónir“, einkum um
aðskilnað ríkis og kirkju.
Lieberman talar oft um það á úti-
fundum að útnefning sín sem vara-
forsetaefni hafi verið „kraftaverk“ og
nefnir ósjaldan Guð og trú sína þegar
hann kemur fram með forsetaefni
demókrata, A1 Gore. A fundi í kirkju í
Detroit í byrjun vikunnar sagði
Lieberman meðal annars að banda-
ríska stjómarskráin tryggði „trú-
frelsi, en ekki frelsi frá trú“. Bætti
hann því við að það yrði að vera og
gæti verið „rúm fyrir trú í lífi okkar í
samræmi við stjórnarskrá".
Bæði Gore og George W. Bush,
forsetaefni repúblíkana, tala oft ,um
trú sína, og segja fréttaskýrendur að
með því vilji þeir halda fjarlægð frá
þeim hneykslismálum sem hafa plag-
að forsetaembættið í tíð Bills Clint-
ons. „Frambjóðendur eiga að geta út-
skýrt trúarsannfæringu sína fyrir
kjósendum," sögðu Howard Berko-
witz, formaður mannréttindasamtak-
anna ADL, og Abraham Foxman,
framkvæmdastjóri samtakanna, í til-
kynningu þeirra.
„En engu að síður teljum við að
áhersla á trúmál í kosningabaráttu
geti komist á það stig að hún verði
óviðeigandi og valdi jafnvel óróa í
samfélagi sem er jafnmargbreytilegt
í trúmálum og okkar er.“
Stofnandi Simon Wiesenthal-mið-
stöðvarinnar sagði þessa gagnrýni á
Lieberman vera á misskilningi
byggða. „Lieberman er ekki að sam-
tvinna trú og stjómmál og hann er
ekki að reyna að snúa neinum," sagði
rabbíninn Marvin Hier, stjómandi og
stofnandi miðstöðvarinnar, í yfirlýs-
ingu. „En fyrst og fremst er þó
stuðningur hans við aðskilnað ríkis
og kirkju algerlega óbreytanlegur.“
Hier sagði að bandarískir gyðingar
væm enn „sem þmmu lostnir" yfir
því að Lieberman hefði verið út-
nefndur, og hafi þeir ekki enn getað
horfst í augu við þá staðreynd að um
sé að ræða mann sem sé „allt oðm
vísi en aðrir, þekktir gyðingar sem
gegna háum embættum“. Sagði Hier
ennfremur að ekki mætti gleyma því
að stjómmálamenn notuðu tákn, og
þegar Gore hafi talað við fyrrverandi
hermenn hafi hann verið með ein-
kennishúfu fyrrverandi hermanna.
„Þegar Lieberman talaði við hóp
trúaðra Bandaríkjamanna af afrísk-
um uppmna og vitnaði í lögbók gyð-
inga þá var það „hatturinn“ hans.“
Stjómmálaskýrendur segja þessar
deilur sýna hversu varlega frambjóð-
endur verði að fara þegar þeir tali við
kjósendur á trúarlegum forsendum.
„Það sem ADL er að skírskota til er
að þetta gæti leitt til vandræða,"
sagði Alan Lichtman, forsetasagn-
fræðingur við American-háskólann í
Washington. „Maður þarf að feta
þröngt, pólitískt einstigi. Þetta er
mjög viðkvæmt mál.“
Lichtman segir að menn verði að
gæta sín á að verða ekki helgislepju-
legir og tryggja að kjósendur - eink-
um þeir sem tilheyri minnihluta-
trúarhópum - skilji að menn ætli ekki
að troða eigin skoðunum upp á aðra.
En ekki er útlit fyrir að yfirlýsingar
Liebermans um trúna hafi dregið úr
möguleikum hans á að ná kjöri. Sam-
kvæmt nýlegri skoðanakönnun höfðu
66% aðspurðra „engar áhyggjur" af
því að trú hans myndi verða honum
fjötur um fót næði hann kjöri.
Samkvæmt bandarísku stjómar-
Reuters
Gore og Lieberman voru á ferð í grennd við Seattle á vesturströnd
Bandaríkjanna í gærmorgun, þar sem þeir fengu sér kaffi og beyglur.
skránni er bannað að frambjóðend-
um til opinberra embætta sé gert að
gangast undir „trúarpróf‘, en enginn
forseta landsins hefur verið opinber-
lega trúleysingi, og segja fréttaskýr-
endur að kjósendur búist við því af
frambjóðendum stóm flokkanna að
þeir láti eitthvað í ljósi um trúar-
afstöðu sína.
Bush hefur sagt að Jesús Kristur
sé uppáhaldsheimspekingurinn sinn
og hefur hrósað góðgerðarsamtökum
sem rekin em af trúfélögum. Gore
ræðir oft trú sína og hefur sagst vera
„endurborinn“ til kristinnar trúar.
„Það sem við eram nú vitni að, ekki
bara hjá Lieberman, heldur í kosn-
ingabaráttunni allri, era mun beinni,
jákvæðari og skýrari trúaryfirlýsing-
ar en hafa eiginlega nokkra sinni
sést,“ segir Lichtman.
Bæði The Washington Post og The
New York Times hafa gert yffrlýs-
ingar Liebermans um trúmál undan-
farið að umfjöllunarefni í leiðuram nú
í vikunni, og sagði fyrrnefnda blaðið
að hann hefði „farið yfir strikið“ sem
aðskilji trúmál og stjómmál og ætti
að bakka. Vitnar blaðið í orð hans í
Detroit er hann sagði: „Sem þjóð
verðum við að endurnýja trú okkar
og ítreka að þjóð okkar og við sjálf
erum: helguð Guði og markmiði
Guðs.“ Segir blaðið að þótt þetta sé
sannfæring Liebermans sé þetta
ekki sannfæring allra Bandarikjá-
rpahna, sem engu að síður eigi að
litjð á sig sem hluta þjóðarinnar.
: Afstaða The New York Timei br
ekki ósvipuð, og segir blaðið að
Lieberman eigi umlram allt að tala áí'
einlægni um trú sína, kjósendur þurfi
að vita hvað blási í brjóst og sé lqiðar-
Ijós hugmynda manns sem só í’frarn-
boði til opinbers embættis. En hætt-
an sé fólgin í pólitískri skírskotun
sem sé svo ofstopafull, að hún valdi
óróa hjá Bandaríkjamönnum sem
séu annarrar trúar, og valdi því að
þeim finnist þeir vera annars flokks
borgarar, eða leiði til stjómarstefnu
sem kúgi þá sem ekki era trúaðir.