Morgunblaðið - 15.10.2000, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 15. OKTÓBER 2000 29
JÓHANN AXELSSON. PRÓFESSOR
FRAMÚRSKARANDI
RANNSÓKN SEM
SÆTIR TÍÐINDUM
JÓHANN Axelsson,
prófessor í lífeðlis-
fræði við Hiískóla
íslands, var einn leið-
beinenda við rannsókn
Bjarka Jónssonar Eld-
ons ásamt Stefáni B.
Sigurðssyni, en aðal-
leiðbeinandi var Einar
Árnason prófessor.
Jóhann segir vinnubrögð vís-
indamannsins unga hafa verið
framúrskarandi og að rann-
sókn hans sæti tíðindum, ekki
aðeins hér á landi heldur einn-
ig á alþjóðavettvangi.
Jóhann segist í félagi við
fleiri vfsindamenn hafa verið
að nýta þá náttúrulegu tilraun
sem saga íslensku þjóðarinnar
hafi færtokkur í hendur.
„Upp úr 1870 gerðust þau
tíðindi að um fimmtungur þjóð-
arinnar fluttist vestur um haf,
einkum til svæðis kringum
Manitoba, norður af Winnipeg.
Þannig vill til að við höfum fyr-
irliggjandi allar upplýsíngar
um þetta fólk, hvert það fór,
hvaðan það kom og hvcrra ætta
það var. Þetta eru auðvitað ein-
stæðar heimildir, ekki síst þar
sem hægt. er að bera saman
frændur þcssa fólks á norðaust-
urlandi, þaðan sem Vestur-
fslcndingar voru langflest.ir.“
Jóhann bendir á að í ríflega
eitt hundrað ár hafi þessir tvcir
hópar lifað aðskildir, annars
vegar í fslendingabyggðum
Norður-Ameriku og hins vegar
austur á Héraði.
„Von okkar var sú að þar
sem þessir tveir hópar eru svo
náskyldir erfðafræðilega væri
unnt að sjá hvaða áhrif hinir
ýmsu umhverfisþættir hafa á
hcilsufar þeirra. Þessir hópar
eru jafneinsleitir og frekast er
kostur," segir Jóhaun.
Hann bendir á að liður í
rannsóknunum hafi verið að
kanna heilsufar fjölmargra
íbúa á Héraði. I alls þreniur
könnunum, fyrst árin 1979 og
1980, hafi verið leitað að
áhættuþáttum krans-
æða- og hjartasjúkdóma
lijá börnum og ungl-
ingum og því svo fylgt
eftir með frekari rann-
sóknum á völdum hópi
árið 1990.
„Eitt hið fyrsta sem
kom í ljós og var mjög
merkilegt var að börn á
aldrinum 7-18 ára á Héraði
liafa einhver hæstu heildar-
kólesterólgildi í heiminum.
Þetta vekur eðlilega mikla at-
hygli þar sem fyrir er þckkt að
dánartíðni af völdum
kransæðastíflu er hærri meðal
Vestur-Islendinga en íbúa á
Héraði. Hins vegar er þríglýs-
erín mun algengara á Islend-
ingaslóðum en austur á landi
og sömuleiðis er offita mun
stærra vandamál þar en hér,
bæði meðal barna og fullorð-
inna.“
Jóhann segir að þessar upp-
götvanir kalli á frekari rami-
sóknir enda sé mikilvægt að
byrgja brunninn áður en barnið
detti ofan í hann.
„Á sínum tíma þótti furðulegt
að við skyldum vilja leita að
áhættuþáttum kransæðasjúk-
dóma meðal sjö ára barna. Síð-
an hefur vcrið viðurkennt að
um sé að ræða króníska sjúk-
dóma sem snemma taki að gera
vart við sig.“
Jóhann segir að rannsóknir
Bjarka hafi vakið verðskuldaða
athygli, hann hafi sjálfur haft
ánægju af að hlýða á vísinda-
manninn greina frá niður-
stöðum sínum í crindi á árs-
þingi um heilsufarsrannsóknir í
Lofoten í Noregi nýlega og í
vinnslu sé grein til birtingar /
ritrýndu fagtímariti erlendis
um rannsóknirnar.
„Rannsóknir Bjarka hafa
varpað skýru ljósi á þessi mál,
hann vann sig gegnum fyrir-
liggjandi gögn og gerir niður-
stöður sínar aðgengilegar og
þar með notadrjúgar fyrir frek-
ara vísindastarf,“ segir Jóhann.
sjúkdómum heldur en þeir sem
sýna engan skyldleika þegar
áhættan er metin út frá tveimur
eða fleiri áhættuþáttum í einu.
„Neikvæð fylgni kom fram milli
skyldeikastuðuls og HDL kólester-
óls. Það gefur til kynna að ef
áhættan á hjarta- og æðasjúkdóm-
um er metin eingöngu út frá HDL
kólesteróli aukist hún eftir því sem
skyldleikastuðullinn hækkar þar
sem talið er að HDL kólesteról
hafi verndandi áhrif.
Þessar niðurstöður gefa til
kynna að unnt sé að greina áhrif
erfða með því að reikna skyld-
leikastuðla og nota sem skýri-
breytur. Á Islandi eru kjörað-
stæður fyrir rannsóknir af þessu
tagi og með þeirri vitneskju sem
þessi rannsókn hefur fært okkur
er nú mögulegt að hanna fram-
haldsrannsókn með beittari
áherslum um áhrif skyldleika og
þar með erfðaþátta á áhættuþætti
hjarta- og æðasjúkdóma á Is-
landi,“ segir Bjarki enn fremur.
Sjálfur hyggst hann þó ekki
leggja út í framhaldsrannsókn á
næstunni því að loknum vetri hef-
ur stefnan verið tekin á doktors-
nám í erfðafræði í Bandaríkjun-
um, nánar tiltekið við
ríkisháskólann í Norður-Karólínu.
Fram að þeim tíma vinnur hinn
ungi vísindamaður hjá einu af hin-
um fjölmörgu framsæknu hátækni-
fyrirtækjum sem stofnuð hafa ver-
ið á undanförnum árum, Urði
Verðandi Skuld.
„Ég hef alltaf verið heillaður af
heimi raunvísindanna. Ég tel að
Bandaríkin séu mjög góður vett-
vangur fyrir frekara nám á þessu
sviði, þar eru öflugh- skólar og
kraftmiðið vísindastarf. Ég er því
fullur tilhlökkunar,“ segir Bjarki
Jónsson Eldon.
SLIM-LINE
dömubuxur frá
gardeur
Qhmtu
tískuverslun
v/Nesveg, Seltj., s. 561 1680
Barnoefni
IL irvali
lllSaDaij^ [oDgjn Skólavörðusti g 21, sími 551 4050
- ■ :r

inleiki kvenna
Nýi ilmurinn frá Estée Lauder
iNTUlTÍÖN
ESTEE LAUDER
Estée Lauder útsölustaðir:
Clara Kringlunni, Sara Bankastræti, Lyfja Lágmúla, Lyfja Laugavegi, Lyfja Hamraborg, Lyfja Setbergi,
Hagkaup Kringlunni, Hagkaup Smáranum, Apótek Keflavíkur, Hjá Maríu Akureyri.

MEIRA EN HÚÐSNYRTILÍNA
Látið ekki streitu dagsins í dag draga úr fegurð morgundagsins. Endurheimíið innri fegurð og
jafnvægi húðarinnar með hjálp hins besta úr náttúrunni og tækni og þekkingar Kanebo.
Kanebo IB er ætlað að gleðja skilningarvitin og annast lifheim húðarinnar til þess að
endurheitma kjörástand hennar. Húðvísindi á sviði rakamyndunar innan frá, rannsóknir á
vítamínum, silkitækni og ilmtækni sameinast hér um að ganga lengra í umönnun húðarinnar.
il il (i ii ii i
Xonrbo Xaneba Kúnebo
11 /ÍQ
' liTO'
IB
iB
IB
Kanebo
< IB
Kanebo
IB
Kanebo
IB

Kanrbo Kanrbo
IB IB
"bSSw*