Morgunblaðið - 01.11.2000, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 1. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
HOFUÐBORGARSVÆÐIÐ
Elliða- \
rogur
7. Wöstöo ']*r-|
(Varaaflstöðfffí)
6. Viö Kjat
(Göngubrú
ipéjttjhfbnilis):?
Wi ÁRBÆR
5. Ofan Vatnsveitubrúi
BREIDHOLT
14. Neöra ræsi
2. Ifiö Vatnsendaveg
(Ofan við brú)
Elíiðavatn
Lífríki Elliðaáa við hættumörk
á sumrin vegna álmengunar
Elliðavatn hefur verið töluvert
í fréttum, vegna áforma bæjaryfir-
valda í Kópavogi um byggingar-
framkvæmdir í Vatnsendalandi.
Sigurður Ægisson var því mættur
á fund á mánudagskvöld til að hlýða
á erindi um efnafræði Elliðaáa
og Elliðavatns.
Morgunblaðið/Sverrir
Dr. Sigurður Reynir Gíslason, jarðefnafræðingur hjá
Raunvísindastofnun Háskóla fslands.
eðlilegt að draga þá ályktun
að það sama gerðist við hátt
pH þegar styrkur áls væri
mikill í vötnum. Rannsóknar
á því hafi ekki verið gerðar til
þessa og þá fyrst og fremst
vegna þess að aðstæður eins
og í Elliðavatni væru ekki al-
gengar á yfirborði jarðar.
Skarpir mengunarpúlsar
í máli Sigurðar Reynis kom
einnig fram að rennsli úr of-
anvatnsræsum eða regn-
vatnslögnum borgarinnar,
sem fara á um 30 stöðum út í
Elliðaárnar, hefur áhrif á
efnasamsetningu ánna. Birt-
ist það einna gleggst í styrk
natríums, klórs og zinks, en
allt eru þetta efni sem koma
m.a. frá salti af götum, hjól-
börðum og vatnsrörum. Hafi
styrkur klórs og natríums
aukist á öllum sýnatöku-
stöðunum í Elliðaánum miðað
við fyrri rannsóknir og aukn-
ingin veríð mest neðst á
vatnasviðinu eða um 10%.
Mest væri hættan þegar fyrst
rigndi í uppsafnaðan snjó; það
myndaði skarpa mengunar-
púlsa. Ef settjarnir kæmu til,
yrði álagið ekki eins snöggt á
vatnið, og slík framkvæmd
yrði mikið framfaraspor. Síð-
an væri betra að veita af-
rennslinu ekki í vatnið sjálft
heldur árnar, þar sem hreyf-
ingin er meiri. Mun Kópa-
vogsbær vera að huga að því
að útbúa slíkar tjarnir.
Styrkur flúors hafi hins
vegar lítið sem ekkert breyst
í Elliðaánum miðað við árin
1969, 1970, 1973-1974 og
1997-1998. Því væri ekki að
sjá að um 30 ára starfsemi ál-
versins í Straumsvík hafi haft
áhrif á styrk flúors í Elliðaán-
um.
I lok erindis síns benti Sig-
urður Reynir á það, að enn
vantaði að gera samþætta
rannsókn á Elliðavatni til að
fá nánari vitneskju um marga
hluti og því fyrr sem hún yrði
gerð, því betra.
Á skjön við upplýsingar
nýrrar skýrslu
Að erindinu loknu var boðið
upp á fyrirspurnir og not-
færðu sér margir það. Sér-
staka athygli vakti sú ábend-
ing eins fundargesta, að í
greinargerð sem Kópavogs-
bær hefur nýverið látið vinna
komi fram að ekki sé ástæða
til að hafa áhyggjur af ál-
mengun í Elliðavatni. Styi’kur
áls sé lágur og ál hafi ekki eit-
uráhrif á fisk við það sýrustig
sem jafnan sé í vatninu (7,0-
9,4). Á1 sé einungis hættulegt
fiskum ef pH er lægra en 6,5.
Ekkert bendi heldur til að
byggð við Elliðavatn ógni
fiskistofnum í vatninu um
þessar mundir eða komi til
með að gera það í nánustu
framtíð.
Var ekki laust við að þessar
upplýsingar vektu furðu, mið-
að við það sem á undan hafði
farið.
• Utrásir regnvatnslagna
út í Elliöaár (ræsi)
- Sýnatökustaöir
Morgunblaðið/Golli
Nýtt borgar-
hverfi rís
LÖNGUM hefur þótt eftir-
sóknarvert að búa í Reykja-
vík og kannski þó aldrei sem
nú á tímum. Fyrir vikið er
mikil þörf á góðu byggingar-
landi, eins og t.a.m. þessu í
forgrunni myndarinnar,
Grafarholtinu, þar sem er að
rísa nýjasta hverfi borgar-
innar.
Borgarráð fjallaði um skipu-
lag á Kjalarnesi
Nýtt íbúða-
hverfí taki mið
af staðháttum
Kjalarnes
SAMÞYKKT var í borgar-
ráði í gær tillaga sjálfstæðis-
manna með breytingartil-
lögu borgarstjóra um
skipulag og uppbyggingu á
Kjalarnesi. Verður skipu-
lags- og umferðarnefnd falið
í samvinnu við Samstarfsráð
Kjalarness að vinna að und-
irbúningi að nýrri gerð
íbúðahverfis á Kjalarnesi
sem taki mið af staðháttum
og því rými sem Kjalarnes
hefur uppá að bjóða.
í breytingartillögu Ingi-
bjargar Sólrúnar Gísladóttur
borgarstjóra var bætt við að
höfð skuli hliðsjón af þeirri
framtíðarsýn sem framur
kemur í tillögu samstarfs-
nefndar u'm sameiningu
Kjalarneshrepps og Reykja-
víkur frá 1997 um vistvæna
byggð á Kjalarnesi.
I greinargerð með breyt-
ingartillögu borgarstjóra er
vitnað í tillögur samstarfs-
nefndarinnar þar sem gert
er ráð fyrir því að byggð á
Kjalarnesi verði m.a. þróuð í
takt við nýjar hugmyndir um
vistvæna byggð. „Með vist-
vænni byggð er m.a. átt við
að horft sé til orkunýtingar,
notkunar byggingarefna,
hvernig staðið sé að sorp-
málum og umferðarmálum,
hver séu tengsl manns við
náttúru og land og hvernig
sé háttað samskiptum
manna á meðal, menntun og
upplýsingamiðlun," segir í
tillögunum.
Áhersla á tengsl
við náttúru
Þá segir í greinargerð
breytingartillögunnar: „Til
dæmis mætti þróa alveg nýja
gerð íbúðahverfa, sem tæki
mið af staðháttum og því
rými sem þar er. Þannig
væri hægt að skipuleggja
íbúðahverfi, sem legðu mikla
áherslu á tengsl við umhverfi
og náttúru, þar sem lóðir
væru stærri en almennt ger-
ist og möguleikar til ræktun-
ar og dýrahalds væru til
staðar,“ og var svipað orða-
far í greinargerð með tillögu
sjálfstæðismanna í borgar-
stjórn sem lögð var fram á
fundi borgarráðs fyrir viku.
Elliðavatn
SETTJARNIR gætu komið í
veg fyrir að skaðleg efni bær-
ust út í Elliðaámar frá regn-
vatnslögnum höfuðborgarinn-
ar og myndað skarpa
mengunarpúlsa, eins og nú
gerist í byrjun rigninga og þá
sérstaklega eftir langvarandi
frost. Þetta kom fram í
fræðsluerindi Sigurðar Reyn-
is Gíslasonar, jarðefnafræð-
ings hjá Raunvísindastofnun
Háskóla íslands, um efna-
fræði Elliðaáa og Elliðavatns
sem haldið var í fyrrakvöld í
sal Tónlistarhúss Kópavogs, á
vegum Hins íslenska náttúru-
fræðifélags, Náttúrufræði-
stofu Kópavogs og Náttúi-u-
verndarsamtaka íslands.
í upphafi máls síns nefndi
Sigurður Reynir, að erindið
byggðist mikið til á rannsókn-
um sem Raunvísindastofnun
Háskólans vann fyrir Reykja-
víkurborg á árunum 1997-
1998. Þar var skilgreindur
styrkur ólífrænna efna í
straumvatni á vatnasviði
Elliðaánna frá Hólmsá ti! ósa
frá nóvember 1997 til október
1998, og ennfremur styrkur
sömu efna í vatni sem rennur
í Elliðaárnar úr regnvatns-
ræsum austan Efra-Breið-
holts. Að þeirri rannsókn
unnu með honum þau Björn
Þór Guðmundsson og Eydís
Salome Eiríksdóttir. Enn
fremur gat hann þess, að
Raunvísindastofnun Háskól-
ans væri í samvinnu við verk-
fræðistofuna Hönnun að
vinna að rannsókn á efna-
fræði Elliðavatns fyrir Kópa-
vogsbæ.
Erindi Sigurðar Reynis
skiptist í fjóra hluta. Fyrst
bar hann saman efnasamsetn-
ingu Elliðaánna og annarra
straumvatna á Suðurlandi. í
öðram hluta fjallaði hann um
breytingar á efnasamsetn-
ingu Elliðaánna síðastliðin 30
ár. í þriðja hluta sagði hann
frá efnum sem berast með
regnvatnslögnum út í Elliða-
árnar og breytingum á efna-
samsetningu Elliðaánna niður
vatnasviðið. Síðasti hlutinn
fjallaði um samspil kísilþör-
unga og efnasamsetningar
Elliðaánna og hugsanleg eit-
uráhrif uppleysts áls á fiska.
Álstyrkurinn við hættu-
mörk á sumrin
Niðurstöður hans varðandi
efnasamsetninguna voru þær,
að styrkur uppleystra aðal-
efna í Elliðaánum væri meiri
en í Bráará, Tungufljóti,
Hvítá, og Ölfusá á Suðurlandi,
svipaður og í Soginu en minni
en í Þjórsá og Ytri-Rangá.
Styrkur uppleystra aðalefna
var minni í öllum ofangreind-
um ám en meðaltal ómeng-
aðra straumvatna, sem renna
af meginlöndunum til sjávar.
Stýrkur klórs og natríums í
Elliðaánum var meiri en í
sunnlensku ánum að undan-
skilinni Ytri-Rangá en þar
hefur Hekla áhrif á efnasam-
setningu vatnsins. Hár styrk-
ur klórs og natríums í Elliða-
ánum endurspeglar minni
fjarlægð vatnasviðs Elliða-
ánna frá sjó en þeirra sunn-
lensku og áhrif byggðar.
Styi’kur kísils er hins vegar
minni í Elliðaánum en sunn-
lensku ánum að undanskildu
Soginu. Hlutfallslega lítill
styrkur kísils í Elliðaám og
Sogi stafar af kísilnámi kísil-
þöranga í Þingvallavatni og
Elliðavatni.
Efnasamsetning Elliða-
ánna breytist með árstíðun-
um, að sögn Sigurðar Reynis,
og er mestur styrkur ýmissa
efna í lágrennsli. Gildi pH
nær hámarki í júní og júlí
þegar líf er í blóma í Elliða-
vatni. Styrkur kísils og ann-
arra næringarsalta er minnst-
ur að sumrinu, en styrkur áls
hins vegar mestur í júní-júlí,
þegar pH vatnsins er hvað
hæst og tillífun í hámarki.
Hækkun pH verður vegna til-
lífunar kísilþöranga í vatninu.
Þegar pH-gildið er hvað hæst
leysist ál úr læðingi í vatninu.
Þá verður álstyrkurinn það
mikill að hann nálgast hættu-
mörk fyrir seiði og fiska.
Sagði hann alþekkt, að við
lágt pH (5-6) í álríkum vötn-
um falli álhydroxíð út á tálkn
fiska og við það kafna þeir
hægt og rólega. Þetta stafar
af pH breytingum sem verða
á vatninu við tálknin. Leysni
álhydroxíða er minnst við pH
7 en meiri við hærra og lægra
pH. En pH vatns við tálknin
er nálægt 7, þar sem leysni ál-
hydroxíða er minnst. Þvá væri
Rekstrarafgangurinn eykst enn
Kópavogur
REKSTRARKOSTNAÐUR
bæjarsjóðs Kópavogs lækkar
í ár úr um 66% árið 1999 í um
62% af skatttekjum, sam-
kvæmt endurskoðaðri fjár-
hagsáætlun ársins, sem bæj-
arráð samþykkti nýlega.
Nettóskuldir bæjarins
munu lækka um rámlega 200
milljónir á árinu, úr 3.676
milljónum í 3.439 milljónir
króna. Vegna örrar fjölgunar
íbúa í bænum er lækkun
skulda sem hlutfall af skatt-
tekjum veraleg og fer úr 93%
á árinu 1999 í 79% á þessu
ári.
í fréttatilkynningu frá
Kópavogsbæ segir að svo
virðist sem fjárhagsáætlun
ársins standist í meginatrið-
um þegar hún er borin saman
við raunkostnað.
Helstu breytingar sem
gerðar vora á áætluninni lúta
að framkvæmdum og fjár-
festingu. „Ákveðið var að
greiða stofnframlag til
Slökkviliðs höfuðborgarsvæð-
isins í einu lagi á árinu og
auka fé til nýframkvæmda
við leikskóla í vesturbæ og í
Lindahverfi. Af þeim kostn-
aðarliðum er tóku breyting-
um í rekstraráætlun má
nefna framfærslustyrki,
dagvistun barna, heimilis-
hjálp, verkefni um sjálfstæði
grannskóla og snjómokstur.
Nokkrir tekjuliðir vora
hækkaðir, mest útsvör. Þess-
ar leiðréttingar auka rekstr-
arafgang til greiðslu fyrir
aukna fjárfestingu um 57
m.kr. eða úr 1.294 m.kr. í
1.351 m.kr., fjárfesting eykst
úr 1.399 m.kr. í 1.646 m.kr. og
er þess vænst að framlag til
sjóða og niðurgreiðslu skulda
minnki sem nemur fjárfest-
ingarframlagi til Slökkviliðs
höfuðborgarsvæðisins eða úr
303 m.kr. í 210 m.kr,“ segir í
fréttatilkynningunni.