Morgunblaðið - 12.12.2000, Qupperneq 41

■txr" T-i’-'no.-Mf r..mTn»nr.n.T,T.T f>»
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. DESEMBER 2000 41
LISTIR
Morgunblaðið/Hafdís
Keith Reed stjórnar æfingu á Jólaoratórfu eftir Johann Sebastian Bach.
„Þetta eru jólin“
TOJVLIST
Eiðar og
Eskifjarðarkirkja
KAMMERKÓR OG KAMM-
ERSVEIT AUSTURLANDS
Jólaoratórían eftir Johann Sebast-
ian Bach. Einsöngvarar: Þorbjörn
Rúnarson, Keith Reed, Muff Word-
en, Xu Wen, Herbjörn Þórðarson,
Laufey Geirsdóttir, Suncana
Slamning, Þorsteinn Árbjömsson,
Maria Gaskell og Júlía Wramling.
Kynnir: Amar Jónsson. Stjórnandi:
Keith Reed.
BACH lauk Jólaóratóríunni síðla
árs 1734 og samanstendur hún af sex
kantöntum sem hver um sig stendur
sem sjálfstætt verk. Kantötumar
voru ætlaðar til flutnings frá jólum
fram á þrettánda og eins og titillinn
gefur til kynna eru þær aðallega
byggðar á jólaguðspjallinu. Oftar en
ekld eru hinar þrjár fyrstu fluttar
sem ein heild en stjómandinn Keith
Reed ákvað að freista þess að flytja
hana í heild sinni að undanteknum ör-
fáum sönglesum, tveimur aríum og
einu tríói. Var því um rúmlega
þriggja og hálfrar klukkustundar
flutning að ræða með einu hléi. Ein-
hverjum kann að hafa þótt það fyr-
irkvíðanlegt en ekki var ástæða til að
óttast, því flutningurinn var í heild
sinni afar glæsilegur og metnaðarfull-
ur. Fyrstur á svið sté Amar Jónsson.
Með sinni hlýju, karlmannlegu og
styrku rödd, leiddi hann tónleikagesti
inn í verkið, bæði efni þess og tónlist.
Má segja að Arnar hafi verið lifandi
efnisskrá, því hann kom inn á undan
hverri kantötu og kynnti efni hennar.
Að mínu mati var vel til fundið að
gæða textann lífi á þennan hátt og
gerði þennan fluttning allan að meiri
sýningu. Enda kom það fljótlega í Ijós
að jólaóratórían var hálfsviðsett. Um-
gjörðin var látlaus og tveggjahæða
sviðið skreytt Ijósum prýddum jóla-
trjám, auk þess var lýsing notuð til
þess undirstrika enn frekar sýning-
argildi verksins. Þá fóra einsöngvar-
ar og kór inn og út af sviðinu eftir at-
vikum eins og á óperasýningum. Mér
er minnistæð í senn hressileg og
þokkafull innkoma kórsins undir
fyrstu tónum óratóríunnar, bæði í
söng og hreyfingum. Þessi innkoma
gaf fyrirheit um agaðan flutning sem
stóð fyllilega undir öllum væntingum,
því þrátt fyrir smæðina býr hann yfir
ótrúlegum krafti með þéttum og fyllt-
um söng. Aldrei fyrr hefur undirrituð
séð kór sem gengur inn og út af sviði á
jafn hljóðlátan og fumlausan hátt og
Kammerkór Austurlands. Söngur
hans var í alla staði frábær og textinn
svo skýr að hvert einasta orð skildist!
Það er Ijóst að stjómandi kórsins,
Keith Reed, hefur þjálfað þennan kór
af mikilli festu og árangurinn skilaði
sér svo sannarlega á þessum tónleik-
um. Því héðan í frá skipar Kammer-
kór Austurlands sér sess á meðal
bestu kóra landsins. Einsöngvarar
kórsins komu einnig á óvart. Má
fyrstan telja Þorbjöm Rúnarsson,
tenór, sem var í vandasömu hlutverki
guðspjallamanns, auk þess söng hann
tenóraríumar og í kómum. Raddir
guðspjallamanna, sem þurfa að vera
mjög háar og bjartar, era vandfundn-
ar og stundum hafa heyrst þær raddir
að þetta sé deyjandi stétt söngvara, ef
svo má segja. Margir þeir söngvarar
sem hafa þennan hæfileika hafa feng-
ið „fastráðningu" út um allan heim í
þetta hlutverk. Lengi vel þurftum við
Islendingar að flytja inn slíka söngv-
ara en þess þarf ekki lengur með; við
höfum eignast okkar eigin guðspjalla-
mann. Þorbjöm hefur fallega tenór-
rödd frá náttúrannar hendi sem hann
hefur mótað mjög vel og skilaði sér
einkar vel í hinni erfiðu tenóraríu
„Frohe Hirten eilt, ach eilt“ þar sem
hver tónn í kólúratúram aríunnar var
sunginn af miklu öryggi og túlkun
hans mjög músikölsk. Þorbjöm söng
aríuna utanbókar svo og flautuleikar-
inn Jón Guðmundsson, sem spilaði
móti Þorbimi í aríunni og var frammi-
staða þefrra eftirminnileg. Annar ein-
söngvari sem kom á óvart var banda-
ríska altsöngkonan Muff Worden,
sem margir hafa kynnst í hlutverki
tónleikaskipuleggjanda Bláu kirkj-
unnar. Hún er enn einn tónlistarmað-
urinn sem sest hefur að á Austurlandi
og vinnur óeigingjart starf á sviði tón-
listar svo eftir hefur verið tekið. Muff
Worden hefur fágæta altrödd, hlýja
og dökka með flauelsáferð. Hún
minnti mig einna helst á eina af mín-
um uppáhalds altsöngkonum, Kath-
leen Ferrier. Muff Worden söng eina
af undursamlegustu aríum tónbók-
menntanna, „Schlafe, mein Liebster"
ógleymanlega vel, bæði hvað tækni og
túlkun snertir. Það er tilhlökkunar-
efni að fá að hlýða á söng hennar í
framtíðinni.
Þá er komið að þeim manni sem
kallar ekki allt ömmu sína, Keith
Reed, sem hefur með óþijótandi elju
og metnaði sett hvert stórvirkið upp á
fætur öðra við krappar aðstæður, má
nefna Töfraflautuna, Rakarann frá
Sevilla, Elías og nú Jólaóratóríuna
Tveir
gallagripir
LEIKLIST
Skagaleikflokkurinn
sýnir f Rein á
A kran e si
ROMMÍ
Höfundur: D.L. Coburn. Þýðandi:
Tómas Zoega. Leikstjóri: Hermann
Guðmundsson. Leikendur: Anton
Ottesen og Guðbjörg Árnadóttir.
Sunnudaginn 10. desember.
ROMMÍ er leikrit af gamla skól-
anum, haganlega smíðuð flétta og
raunsæisleg persónusköpun. Við
fylgjumst með tveimur einstæðing-
um á elliheimili kynnast, stytta sér
stundir hvor í annars félagsskap og
fletta smátt og smátt ofan af skap-
gerðarbrestum og óþægilegum stað-
reyndum úr fortíðinni. Allt meðfram
eða kannski vegna þess að þau geta
ekki hætt að spila Rommí, að minnsta
kosti ekki meðan nýgræðingurinn
Fonsía heldur áfram að vinna hinn
sjálfumglaða og þaulreynda Weller í
hverju einasta spili, að því er virðist
án þess að reyna það. Ef til vill ér
eitthvað til í þeirri hellisbúaspeki að
konur hafi það fram yfir karla að geta
gert tvennt í einu, og ef Weller hefði
vit á að þegja myndi hann vinna. En
það getur hann ekki, og því fer sem
fer. Rommí er kannski ekki dýpsta
eða frumlegasta leikrit sem skrifað
hefur verið, en haganlega saman sett
og allnokkuð skemmtilegt.
Skagaleikflokkurinn hefur enga
fasta sýningaraðstöðu en er greini-
lega laginn að finna sýningarstaði
sem hæfa hveiju verkefni. í fyrra
sýndu þau eftirminnilega sýningu í
sundlaug og nú hafa þau komið sér
fyrir í litlu félagsheimili sem gæti
hæglega verið matsalur elliheimilis-
ins sem verkið á að gerast í. Umgjörð
er smekkleg og greinilega íslensk,
engin tilraun gerð til að staðsetja
okkur í Bandaríkjunum, þótt textinn
vísi iðulega þangað. Þetta kemur ekki
að sök, enda era persónur þær sem
þau Anton og Guðbjörg skapa hrein-
ræktuð íslensk gamalmenni. Báðir ná
leikaramir á stundum að vera
ísmeygilega fyndnir, sérstaklega
framan af meðan samskiptin era á
léttu nótunum. Texti Wellers er ríku-
lega búinn af möguleikum til
skemmtilegheita og nýtti Anton sér
það ágætlega.
Á hinn bóginn virtist mér sem
hvoragt þeirra hefði enn náð full-
komnu valdi á textanum. Óþarflega
oft var hikað, eða svo virtist sem ver-
ið væri að umorða setningar. Vænt-
anlega eykst þeim þó öryggi eftir því
sem sýningum fjölgar. Nokkuð
skortir einnig á að sýningin haldi til
skila blæbrigðum þeim og stigmögn-
un sem leikritið býr yfir. Hraða- og
styrkleikabreytingar era ekki nægi-
lega vel útfærðar, jafnvel ekki þar
sem augljóst er af textanum að eitt-
hvað hafi gengið á, bræðisköst og
öskur. Hér hefði leikstjóri þurft að
leggja skýrari línur. Fyrir vikið er
sýningin óþarflega eintóna, þróunin í
samspili gallagripanna tveggja verð-
ur ekki nægilega skýr og drama-
tískari þræðir verksins komast lítt til
skila. AJlt um það þá er léttari þáttum
verksins prýðilega skilað og með
auknu öryggi leikaranna getur ým-
islegt gerst.
Þorgeir Tryggvason
nánast í heild sinni. Með dyggum
stuðningi eiginkonu sinnar Ástu B.
Schram er hann sem fyrr allt í senn;
skipuleggjandi, raddþjálfari, stjóm-
andi og einsöngvari sýningarinnar og
að þessu sinni lék hann einnig semb-
al-partinn á hljómborð. Þessi ótrú-
lega kraftmikli maður söng enn sem
fyrr af miklum glæsibrag og raddfeg-
urð hans naut sín vel í hinni undur-
fögra aríu, „Grosser Herr, o starker
König“.
Aðrir einsöngvarar úr kómum skil-
uðu sínu prýðilega og sungu margar
aríur utanbókar eins og Sucana
Slamning og Herbjöm Þórðarson. Þá
söng sópransönkonan Xu Wen aríuna
„Nur ein Wink von seinen Handen“ af
miklum þokka.
Kammersveit Austurlands er skip-
uð ungum hljóðfæraleikuram og
kennuram tónlistarskóla á Austur-
landi, koma víða að og þar af leiðandi
er æfingatími þeirra knappur. Hljóm-
sveitin lék af stakri prýði fyrir utan
nokkra smávægilega hnökra í seinni
hlutanum, sem í raun er óþarfi að
telja sérstaklega og skrifast á stuttan
æfingatíma. Upp úr stendur hversu
margt efnilegt og upprennandi tón-
listarfólk við eigum í þessu landi. Mér
er til dæmis minnistæður yngsti
pákuleikari sem ég hef séð, varia
nema tólf ára, en hann skilaði hlut-
verki sínu með sóma. Af öðra ungu
fólki má nefna Englakórinn sem
óneitanlega setti sinn svip á sýn-
inguna og söng sinn part utanbókar.
Enn eitt dæmið um tónlistaruppeldi
Keiths Reeds, sem á væntanlega eftir
að skila sér á Austurlandi í framtíð-
inni. I heildina má lfkja þessum flutn-
ingi við það efni sem sungið var um
fæðinguna, kraftaverkið og kærleik-
ann.
Ný kórperla er fædd sem alin er
upp undir kærleiksríkri handleiðslu
Keiths Reeds. Kraftaverkið varð á
tónleikum Kammerkórs Austurlands
með þessum stórglæsilega flutningi á
Jólaóratóríu Bachs. Auk þess var
hann þörf áminning um það, að einnig
þarf að næra andann í amstri jólaund-
irbúningsins. Nokk er sama þó einni
köku -„sortinni" færra verði á heim-
ilinu, sem hugsanlega hefði verið bök-
uð þetta laugardagssíðdegi. Eg tek
undii- með einum tónleikagesta sem
sagði: „Þetta era jólin“.
Ingveldur G. Olafsdóttir
Nýjar bækur
• ÚT er komin bókin Undir blá-
himni - skagfirsk úrvalsljófl og vis-
urí samantekt Bjarna Stefáns Kon-
ráðssonarfrá Frostastöðum.
í bókinni er að finna margar af
helstu ljóðaperlum Skagfirðinga
fyrr og síðar og hafa margar þeirra
ekki birst áður á prenti. Á meðal
höfunda era Andrés H. Valberg,
Gísli Konráðsson, Guðrún V. Gísla-
dóttir, Haraldur Hjálmarsson,
Magnús Kr. Gislason, Sigurður
Hansen, Jóhann Guðmundsson (Jói
í Stapa) og Una Þ. Árnadóttir. Eru
þá sárafáir nefndir.
Bókin er gefin út í tilefni 30 ára
afmælis Skagfirsku söngsveit-
arinnar og 15 ára afmælis Söng-
sveitarinnar Drangeyjar.
Utgefandi er Bókaútgáfan Hólar.
Bókin erprentuð íÁsprenti, 208 bls.
Leiðbeinandi verð: 3.500 krónur.
-------t-H--------
Afmælisrit
• ÚT er komið Afmælisrit Vísinda-
félags íslendinga 1918-1998. Ritið
er gefið út í tilefni af 80 ára afmæli
félagsins.
Vísindafélag Islendinga var stofn-
að 1. desember 1918 af nokkram
kennuram Háskóla Islands. Til-
gangur félagsins var, svo sem segir í
fyrstu lögum þess, að styðja vísinda-
starfsemi á íslandi. Á þeim tíma sem
félagið hefur starfað hafa um 450 er-
indi verið haldin á vegum þess. í til-
efni af 80 ára afmæli félagsins gekkst
það fyrir fyrirlestram er fjölluðu um
vísindaleg stórmerki aldarinnar og
birtust þau öll í afmælisritinu. Þau
era: Þróun eðlisfræðinnar á 20. öld,
eftir Jakob Yngvason, Fyrsta öld
erfðafræðinnar, eftir Guðmund Egg-
ertsson, Sálfræði 1918-1998, eftir
Jörgen Pind, og Tölvur: fortíð nútíð,
framtíð, eftir Hjálmtý Hafsteinsson.
Einnig birtist í bókinni ávarp forseta
Islands.
í ritinu er reynt að varpa ljósi á
starfsemi félagsins þau 80 ár sem
það hefur starfað.
Sigurður Steinþórsson sá um út-
gáfuna.
Verð: 1.290 krónur.
Karlkona
VERKAMENN í Offenburg í Þýska-
landi vinna hér að því að koma upp
20 metra háum álskúlptúr eftir
bandarfska listamanninn Jonathan
Borofsky.
Skúlptúrinn nefnist „male-
female", eða karlkyns-kvenkyns og
verður nú í vikunni færður borg-
inni Offenburg að gjöf frá Aenne
Burda, yfirmanni Burda-forlagsins.