Morgunblaðið - 12.12.2000, Page 64

MORGUNBLAÐIÐ
<54 ÞRIÐJUDAGUR 12. DESEMBER 2000
GRACE
ROSNER
Kvensíöbuxur
þrjár skálmalengdir
mikið úrval
Suðurlandsbraut 50, sími 553 0100,
(biáu húsin við Fákafen).
Opið virka daga 10-18, laugard. 10-16.
Bókhaldskerfi
KERFISÞRÓUN HF.
I FÁKAFENI 11, s. 568 8055
■M http://www.kerfisthroun.is/
SLIM-LINE
dömubuxur frá
gardeur
Oðuntv
tískuverslun
v/Nesveg, Seltj., s. 561 1680
Nettoú^
x Babinnréttingar
fh *■«*
Bókerbamagaman
BókatíðiiJdi 2000
kominút
Fálag íslenskra
bókaútgefenda
UMRÆÐAN
ASI tekur forystuna
í Evrópuumræðunni
ÞRÁTT fjrrir að síð-
asta þing ASÍ hafl feng-
ið á sig stimpil sem þing
átaka og sundrungar á
það ekki fullkomlega
rétt á sér. Á þinginu fór
fram merkileg stefnu-
mörkun í ýmsum mála-
flokkum og um flest
mál ríkti eindregin sátt.
Einn þessara mála-
flokka var utanríkis-
málin, þar sem sérstak-
lega var vikið að
Evrópumálunum. Á
þinginu ríkti mikil sátt
og einhugur um þau
mál og var stefnumörk-
un í málaflokknum
samþykkt einróma.
Öflugt starf að
Evrópumálum innan ASÍ
Þetta kann að hafa komið ein-
hverjum á óvart, sérstaklega vegna
þess að fyrir þingið var Ijóst að þær
tillögur sem lágu fyrir
voru nokkuð róttækar
og um þær hafði verið
fjallað töluvert í fjöl-
miðlum þar sem því
var spáð að Evrópu-
málin yrðu eitt af stóru
deilumálunum á
þinginu. Öðrum kom
þessi niðurstaða ekki
svo mikið á óvart þar
sem unnið hefur verið
mikið að þessum mála-
flokki innan ASÍ í rúm-
an áratug eða allt frá
því að samningavið-
ræðurnar um EES
hófust. Þá var tekin
um það ákvörðun inn-
an ASI að EES-samningurinn, ef af
yrði, myndi hafa áhrif á allt okkar
þjóðlíf, og þá ekki síst vinnumark-
aðinn. Þess vegna væri það algert
ábyrgðarleysi af samtökum eins og
ASI að vinna ekki ötullega á vett-
vangi hans. Þetta hefur verið gert
ESB-aðild
*
Að mati ASI, segir
Ari Skúlason, verður
að taka umræðuna
um aðild að
ESB á dagskrá.
síðan. í upphafi þegar samningavið-
ræðumar stóðu yfir var reyndar um
að ræða töluverða hræðslu innan
ASI gagnvart EES-samningnum,
t.d. var ákveðið á þingi sambandsins
árið 1992 að taka ekki afstöðu til
samningsins. Á þinginu núna var
hins vegar undirstrikað að þessi
hræðsla hefði ekki verið á rökum
reist og að þær spár sem vom uppi
fyrir tíu árum um neikvæð áhrif
EES-samningsins hefðu alls ekki
ræst. Á þinginu núna var því hins
Ari
Skúlason
Einkavæðing Lands-
símans - óhappaverk
EINS og legið hef-
ur í loftinu að und-
anförnu eru einka-
væðingaröflin að ná
sínu fram í Lands-
símamálinu. Fram-
sóknarflokkurinn hef-
ur lekið niður og
stafíímgir talsmenn
flokksins sem áður
töluðu um að ekki
kæmi til greina að
selja grunnnetið með
Landssimanum, ekki
síst vegna hagsmuna
landsbyggðarinnar,
skýla sér nú á bak við
það aumlega yfirklór
að fjarskiptalög eigi
að tryggja fullnægjandi sam-
keppni.
Með væntanlegri einkavæðingu
Landssímans kemst einkavæðing-
arherferðin hér á landi á nýtt stig.
í fyrsta sinn stendur fyrir dymm
að einkavæða almenningsþjónustu-
fyrirtæki í einokunaraðstöðu. Þeg-
ar hafin er einkavæðing slíkra fyr-
irtækja eru nánast öll vígi fallin og
ekkert eftir nema að einhverju
leyti kjarninn í velferðarþjónust-
unni, heilbrigðis- og menntamál-
um. Að þeim kjarna er reyndar
einnig sótt hart þessa dagana.
Einkaeinokun
Staðan eins og hún verður eftir
að Landssíminn er orðinn að
Veður og færð á Netinu
S' mbl.is
_ALLTAf= £ITTH\/AO tJÝTT
stóram hluta eða al-
veg að einkafyrirtæki
er grafalvarleg.
Reynslan annars stað-
ar frá af sambærilegri
aðstöðu er ekki góð.
Almennt er talið að
versta tegund rekstr-
ar sem fyrirfinnist í
heiminum frá sjónar-
hóli neytenda sé
einkaeinokun.
íslendingar þekkja
úr sögu sinni, bæði
fyrr og síðar, vel
dæmin um slíkt
rekstrarfyrirkomulag.
Hin illræmda einok-
unarverslun sem
þjakaði landsmenn um aldabil var
einmitt einkaeinokun. Nýleg dæmi
eins og frá Bretlandi, Nýja-Sjá-
landi og víðar, um það sem gerist
þegar opinber þjónusta er einka-
vædd í því tilviki að um einokunar-
aðstöðu er að ræða, eru mjög
slæm. Vatnsveitur, orkuveitur,
járnbrautir o.s.frv. voru einka-
væddar í Bretlandi á Thatcher-
tímanum og nú viðurkenna flestir
og þar með talið íhaldsmenn sjálfir
að þar hafi verið farið offari.
Ofstæki íhaldsins
Einkavæðingaröflin í Sjálfstæð-
isflokknum sem hér ráða ferðinni
skipa sér með þessu í raðir hinna
ofstækisfyllstu. Á seinni ámm hafa
menn víðast farið varlega í að
einkavæða starfsemi þar sem upp
myndi koma einkaeinokun eða
a.m.k. mikil fákeppni í einka-
rekstri. Reynslan hefur leitt til
þess að breskir íhaldsmenn jaíht
sem einkavæðingarsinnar í Nýja-
Sjálandi, Bandaríkjunum og víðar
hafa endurskoðað afstöðu sína.
Dæmi eru jafnvel um að slík
einkavædd einokunarstarfsemi
hafi verið þjóðnýtt á nýjan leik.
Löngu eftir að ofstækisfyllstu
Síminn
Frekari uppbygging
grunnnetsins út um
landið, segir Stein-
grímur J. Sigfússon,
stöðvast með öllu.
Thatcher-Reagan hugmundir 9.
áratugarins hafa verið endurmetn-
ar í nágrannalöndunum eru þær
óumdeilt trúaratriði íslenskra
einkavæðingarpostula.
Samanburður við einkavæðingu í
fjarskiptageiranum í erlendum
stórborgum og hjá milljónaþjóðum
í þéttbýlum löndum á hér ekki við
og er óraunhæfur.
Framsókn lekur niður
Framsóknarflokkurinn hafði
uppi tilburði til þess að standa í
ístaðinu gagnvart fyrirhugaðri
einkavæðingu Landssímans. Orða-
lag í stjórnarsáttmála er opið og
gefur Framsóknarflokknum allt
svigrúm sem hann þarf til þess að
standa á móti einkavæðingunni
eins og nú stefnir í að hún verði,
þ.e. að einkavæða Landssímann
með grunnnetinu og öllu saman.
En eins og venjulega lekur Fram-
sóknarflokkurinn niður þegar á á
að herða. Herleiðing hans í þess-
um efnum er satt best að segja
ömurleg í hverju málinu á fætur
öðru.
Atlaga að landsbyggðinni
Alvarlegust er fyrirhuguð einka-
væðing Landssímans frá sjónarhóli
landsbyggðarinnar. Landssíminn
er eini aðilinn sem hefur tæknilega
möguleika ó að veita þjónustu út
um allt land og mætti hún þó svo
sannarlega vera betri. Ekki er fyr-
irsjáanlegt að á næstu áram komi
nokkur annar aðili til sögunnar
sem hafi yfir að ráða dreiflkerfi
eða grunnneti sem í aðalatriðum
taki til landsins alls. Það að skjóta
sér á bak við ákvæði í fjarskipta-
lögum um að aðila í slíkri aðstöðu
sé skylt að opna aðgang að neti
sínu fyrir öðrum segir ekki nema
hálfa sögu. Eftir situr að fyrirtæk-
ið sem hefur yfir að ráða þessu
æðakerfi fjarskiptanna um landið
er jafnframt með nánast 100%
Handunnir massífir
viðarbarir í úrvali
20% afsláttur
Sigurstjama
Urval af
glæsilegri
gjafavöru
Fákafeni (Bláu húsin), s. 588 45451
Steingrímur
J. Sigfússon
vegar slegið föstu að EES-samning-
urinn hefði haft ýmislegt jákvætt í
för með sér, ekki síst fyrir íslenskt
launafólk.
Veikari EES-samningur
- tvíhliða samningi hafnað
39. þing ASÍ lýsti hins vegar yfir
miklum áhyggjum yfir því að EES-
samningurinn væri að veikjast og að
sífellt fleira af því sem er að gerast á
Evrópuvettvangi sé utan gildissviðs
hans. Þingið benti á að veikari EES-
samningm- og þar með veikari staða
íslands hlyti að kalla á svör við því
hvemig væri réttast að bregðast við.
Þingið hafnaði einnig alfarið að tví-
hliða samningur við ESB gæti verið
raunhæf leið fyrir okkur til þess að
halda uppi samstarfi við ESB. Þingið
benti á að tvíhliða samningur myndi
eðli málsins samkvæmt aðeins snú-
ast um viðskipti, en EES-samning-
urinn snerist í rauninni um allt okkai'
þjóðlíf þannig að margir mikilvægir
málaflokkar þar sem EES-samning-
urinn hefur fært okkur réttarbætur
yrðu útundan. Þarna má t.d. nefna
málaflokka eins og félags- og vinnu-
markaðsmál, neytendamál, mennta-
mál, rannsókna- og þróunarmál og
umhverfismál, svo eitthvað sé tekið
til. Þingið sló því föstu að afturhvarf
til tvíhliða samnings við ESB væri
stórt skref aftur á bak.
markaðshlutdeild. Þessi staða guf-
ar ekki upp á einni nóttu. Auk
þess rísa ýmis álitamál sem líkleg
eru til að valda langvinnum deilum
og klögumálum hjá samkeppnisyf-
irvöldum sem of langt mál yrði að
fara út í í stuttri blaðagrein.
Með hinu einkavædda fyrirtæki
koma ný sjónarmið inn í myndina.
Ráðamenn Landssímans sem
Sjálfstæðisflokkurinn hefur troðið
þangað inn hafa lýst því sem meg-
inmarkmiði fyrirtækisins að græða
peninga en ekki veita þjónustu.
Ljóst er að slík viðhorf munu í
framhaldinu verða allsráðandi þeg-
ar nýir eigendur eða meðeigendur
að hinu einkavædda fyrirtæki fara
að heimta sinn arð út úr rekstr-
inum. Mikið verk er enn óunnið við
að byggja upp dreifikerfi með full-
nægjandi flutningsgetu fyrir fjar-
skipti um allt land. í því ljósi er
fráleit og algerlega ótímabær
ákvörðun að hefja nú einkavæð-
ingu Landssímans. Það sem á að
gera er að beita Landssímanum og
afli hans með viðbótar opinbemm
tilstyrk ef á þarf að halda til að
ljúka fullnægjandi uppbyggingu
dreifikerfisins um allt land. I öðra
lagi á að tryggja í lögum og fram-
kvæmd að landið allt verði eitt
gjaldsvæði í öllum fjarskiptum
eins og það er orðið í almennri
símaþjónustu. Með slíkum aðgerð-
um kunna raunhæfari forsendur að
skapast fyrir samkeppni og þjón-
ustu fleiri aðila sem tæki til lands-
ins alls innan einhverra ára en þær
forsendur em ekki fyrir hendi í
dag.
Líklegasta afleiðing af þessu
óhappaverki; fyrirhugaðri einka-
væðingu Landssímans nú, er sú að
frekari uppbygging gmnnnetsins
út um landið stöðvist með öllu.
Fjarskiptafyrirtækin muni öll, að
einkavæddum Landssímanum
meðtöldum, einbeita sér að sam-
keppni á höfuðborgarsvæðinu en
láti frekari uppbyggingu þjónust-
unnar úti um landið mæta algerum
afgangi.
Sú niðurstaða sem nú stefnir í í
þessu máli er afleiðing þeirrar
ógæfulegu málsmeðferðar að gefa
sér niðurstöðu fyrir fram og fara
svo að velta því fyrir sér hverjar
afleiðingarnar verði. Það er svo til
að kóróna allt saman að nú er það
orðið sérstakt markmið í sjálfu
sér, ekki bara að einkavæða
Landssímann, heldur að einka-
væða hann til útlanda. Slíkt er
skammgóður vermir því væntan-
lega verður heimilissilfrið ekki selt
nema einu sinni og þegar það er
búið standa vandamálin eftir
óleyst þótt menn kunni að hafa
keypt sér örlítinn viðbótartíma.
Höf. er formaður Vinstrihreyfíng-
arinnar - græns framboðs.