Morgunblaðið - 31.12.2000, Blaðsíða 61

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 31. DESEMBER 2000 B 6
Reuters
Björk og Lars Von Trier, sigurvegararnir á kvikmyndahátíðinni í Cannes.
Ljósmynd/Páll Ketilsson
Ingvar E. Sigurðsson með verðiaunagripinn frá kvikmyndahátíðinni Evr-
ópsku þar sem íslendingar fóru mikinn.
Hæðir, lægðir og miðjumoð
ÞESSI þróun gerir aö verkum
að um áramót hefur maður
á tilfinningunni aö síöustu
12 mánuðirnir hafi ekki ver-
ið neitttil að hrópa húrra fyr-
ir. Sífellt hrakandi „jóla-
myndir", eiga sinn þátt í því.
Eitthvað meira en lítiö er að þegar
maður velur Urban Legends 2 skásta
kostinn af þremur hátíðarmyndum,
líkt og henti undirritaðan helgina fyrir
jólin. Ástæðan: Valið stóð á milli
þessa framhaldshrolls og einhvers
sem nefnist Whipped og Autumn in
New York. Gleðilegjól, góðirgestir!
Allt á sér skýringar. Hvað mynda-
framPoðið snertir stafar það að
mestu leyti af stýringarpólitík kvik-
myndaveranna á framleiðslunni á Evr-
ópumarkaði. Bandaríkjamenn fengu
t.d. nokkrar, vel látnar ágætismyndir í
jólagjöf frá Hollywood. Verk einsog
Cast Away, með Tom Hanks undir leik-
stjórn Eoberts Zemeckis, What Wom-
en Want, með annarri ofurstjörnu, Mel
Gibson. Og Trafic, nýjustu mynd Stev-
ens Soderbergh. Þessi verk, ásamt
fleiri góðum, fáum við að öllum lík-
indum eftir að Óskar frændi tilkynnir
tilnefningarnar í febrúar. Þá telja bíóin
lag að senda þær myndir á markaöinn
hér heima og nýta þannig alla þá já-
kvæðu umfjöllun og umtal sem verð-
launaferlinu tylgir.
í samanburði viö Óskarsverð-
launahátíöina (sem þó er alltof lang-
dregin) er afhendingarathöfn Evr-
ópsku kvikmyndaverölaunanna til-
gerðarleg leiðindi, misjafnlega mikil,
að vísu. Hvað sem því viövíkur var
hlutur íslendinga ótrúlega stór í ár og
sjálfsagt bið á öðru eins afreki á þeim
vígstöövum.
Sem leiöir hugann að okkar eigin
Edduverðlaunum, sem festu sig enn-
frekar í sessi og eru orðin hápunktur
kvikmyndaársins. Við afhendinguna
kom fátt á óvart og fór hún vel fram og
flestum til sóma. Við eigum þó eftir að
sníða af nokkra vankanta og leik-
mannablæ á framvindunni. Þaö kem-
urmeöæfingunni.
Þegar upp er staðið kemur því í Ijós
að árið 2000 var hreint ekki sem
verst, en það má líka slá því föstu aö
síöustu mánuðir þess var vondur kafli
í kvikmyndasögu okkar. Eftir að nokkr-
um sumarsmellum lauk hefur fátt,
marktæktgerst.
Þær næstbestu
Best er að hefja máls á að undirrit-
aöur missti af The Straight Story eftir
David Lynch, og Crouching Tiger eftir
Ang Lee, sem sjálfsagt hefðu komist
alla leið á listann yfir 10 bestu myndir
ársins, sem gefur aö llta annars staö-
ar I blaöinu, og valdar eru af gagnrýn-
endum Morgunblaðsins. í þennan
hóp flokkast þær sem náðu ekki inná
þann ágæta lista, ogtilfinningin ér sú
að „þær næst bestu“ séu mun fleiri
en undanfarin ár. Myndir sem bönk-
uðu uppá voru margar hverjar bráð-
snjallar. Ekki síst Leikfangasaga 2 -
Toy Story 2, og Kjúklingaflótti - Chick-
en Run, afbragðs tölvuteiknimynd, sú
Kvikmyndaannáll
Síðasta ár aldarinnar sem veróskuldað er
kennd vió kvikmyndir, hófst meö sannkall-
aðri flugeldasýningu Engla alheimsins. Hélt
______góðum dampi fram yfir Óskars-______
verólaunaafhendinguna í mars og hefur síð-
an veriö bæði upp og ofan. Sæbirni Valdi-
marssyni viröist sem þarna sé kominn
framtíðarfarvegur kvikmyndaársins.
síðarnefnda gefur t.d. forvera sínum
ekkert eftir. Bringing Out the Dead,
eftir Martin Scorsese, var einnig at-
hyglisverð fyrir marga hluti þó niður-
drepandi væri, líkt og Dancer in the
Dark, sem sótti sína bestu kafla f tón-
listaratriði Bjarkar. Gladiator kom á
óvart, talsvert mikilfenglegri og veiga-
meiri en maður átti von á frá Ridley
Scott, sem hafði ekki gert umtals-
verða mynd I nokkur ár. Russell Crowe
og Richard Harris og ekkert síðri Oliv-
er Reed (í sínu síðasta hlutverki) áttu
stóran þátt I aö lyfta myndinni talsvert
uppfyrir meðallag. X-Men var í sama
gæðaflokki. Vel skrifuð og leikin vís-
indafantasía eftir Bryan Singer, ann-
an, eftirtektarverðan kvikmyndagerð-
armann, sem tókst að glæða stóran
og litríkan hóp persóna sjálfstæðu lífi.
What Lies Beaneath er spennandi og
laglega gerður hrollur sem Robert
Zemeckis hespaði af, svona rétt á
meðan hann beið eftir að Tom Hanks
grynnti á rifbeinunum fyrir lokatökurn-
ar sem skipbrotsmaður í Cast Away.
Fleiri filmur glöddu augaö, þ. á m.
Sleepy Hollow, stílfærð hrollvekja eftir
Tim Burton, eina björtustu von Banda-
ríkjamanna á nýrri öld. Hann hefur þó
oft gert betur. Three Kings var önnur,
dálítið athyglisverð mynd sem kom
með Treasure of the Sierra Madre-inn-
legg í nútímastríðsmynd. Þrír banda-
rískir hermenn í Flóastríðinu fengu að
gjalda græðginnar. George Clooney
var óvenju góður. U-571 var önnur
stríðsmynd, að þessu sinni úr sjó-
hemaði á tímum síðarí heimsstyrjald-
arinnar. Ekki beintfrumleg, en spenn-
andi, vel gerð og vel leikin. The
Talented Mr. Ripley og The Cider
House Rules voru báöarábúðarmiklar
og fagmannlega gerðar en heildin lítt
eftirminnileg og báðar frekar ofmetn-
ar. Vinona Ryder og Angelina Jolie
voru frambærilegar I Girl, Interrupted,
misjafnri mynd um stúlkur, strandað-
ar á geðveikrahæli á sjöunda áratugn-
um.
Jim Carrey er I miklu áliti á þessum
bæ og hann var það besta I Ég um mig
til Irene - Me Myself and Irene ogjóla-
myndinni The Grinch That Stole
Christmas. Þó sýnu bestur I tragíkóm-
ísku hlutverki Andie Kaufmanns I
mynd Milosar Formans um manninn á
tunglinu, Man on the Moon, sem
vissulega var næst því aö komast I
heiöurstuginn. Annar stórleikari,
Denzel Washington, lyfti The Hurric-
ane uppá æðra plan en myndin var
ótrúleg, svart/hvít og öfgafull. The
Winslow Boy, eftir David Mamet, leik-
ritaskáldiö sem orðið er kvikmynda-
leikstjóri, fékk lofsamlega dóma. Líkt
og Mission: Impossible - 2. Snatch
tók fram forvera sínum, Lock, Stock
and 2 Smoking Barrells, eftir Mr. Ma-
donna.GuyRitchie.
Þá er ógetið frábærrar myndar sem
einhverntímann hefði komist inná 10
bestu-listann, sú er Aska Amgelu -
Angela’s Ashes, nýjasta verk Alans
Parker, sem verið hefur I nokkurri
lægð um tíma en er greinilega að ná
sér aftur á strik. Það eru gleðitíðindi
öllum kvikmyndaáhugamönnum.
Dogma, eftir hinn umdeilda, bráð-
skemmtilega og gjörsamlega ófor-
skammaöa leikstjóra (handritshöf-
und) Kevin Smith, fór fyrir brjóstið á
einhverjum. Öðrum fannst hún óborg-
anleg. Svo var það Erin Brockowich,
með hinni feykivinsælu Juliu Roberts,
sem þegar er fariö að spá Óskars-
verðlaununum fyrir vikið. Það var þó
sjálfur Albert Finney sem bar höfuð og
herðar yfir leikhópinn. Þá skal getið
nýrrar útgáfu hrolivekjunnar The Ex-
orcist, sem hafði litlu við að bæta ut-
an eins, lunkins atriöis og endurunna
hljóðrás. Frá Dönum kom svo sú
ágæta í Kína borða menn hunda - I
Kina Spiser de Hunde og rúsínan I
þessum ágæta hópi er svo hin bráð-
skemmtilega 101 Reykjavík, mynd
Baltasar Kormáks, eftir sögu Hall-
gríms Helgasonar um litríkan og
óvenjulegan ástarþríhyrning I hjarta
borgarinnar.
Mikið til vonbrigði
Kvikmyndaframleiðsla ermeð þeim
ósköpum að enginn veit hvernig afurð-
inni verður tekið fyrr en eftur frumsýn-
ingu. Menn hafa oftar en ekki talið sig
vera með tromp á hendi, sem enginn
hefur svo áhuga á að berja augum
þegar til kemur. Oft kosta þessi mis-
tök fúlgu fjár, líkt og stórmyndin Anna
og kóngurinn - Anna and the King.
Ekkert var til sparað. Aöalhlutverkin I
höndum Jodie Foster og Chow Yun-
Fat, þeim ágætu leikurum verður ekki
kennt um hvemig fór. Myndinni, sem
byggð er á söngleiknum fræga, The
King and I, stjórnaði Andy Tennat,
efnilegur ungur maður, en allt kom fyr-
ir ekki, áhorfendur létu ekki sjá sig.
Ekki frekar en á The Beach, aóra stóra
og umtalaða framleiðslu þar sem ekk-
ert var til sparað, sjálft átrúnaðargoð-
ið Leonardo DiCaprio I aðalhlutverki
manns sem finnur Utopiu sem breyt-
ist I matröö, undan strönd Tælands.
Sömuleiöis reyndist Gallalaus -
Flawless, með frábærum leik Roberts
De Niro en nokkuö yfirdrifinni drag-
drottningu Phillips Seymour Hoffman,
lítið annað en forvitnileg vonbrigöi.
Million Dollar Hotel þótti svo drepleið-
inleg aö jafnvel Mel Gibson, stjarna
myndarinnar, hætti sér ekki á hana!
Sá ágæti maður átti önnur og reyndar
stórfengleg vonbrigði aö baki á árinu,
sem var The Patriot, hún stóð alls
ekki undir miklum væntingum. Á svip-
uðum nótum varSimplitico, ekki neitt,
neitt, meö stórleikurunum Nick Nolte
og Jeff Bridges og Sharon Stone I
broslegum, hádramatískum stelling-
um. Glataðar sálir - Lost Souls, var
einfaldlega glötuð hrollvekja. Fan-
tasia 2000 stóö ekki undir vænting-
um I heild, frekar en endurgerð Shaft,
þeirrar ágætu B-„blökkumannamynd-
ar", einsog þærvoru kallaðará sínum
tíma, hasarmyndimar með sínum
afró-amerísku hetjum, vafasömum
flestum.
Autumn in New York flutti mönnum
vellu og pln, þrátt fyrir Richard Gere.
Svo er að sjá sem MGM takist ekki að
laöa til sín bestu kvikmyndagerðar-
mennina nú um stundir. The Red Plan-
et, The Kid og Stigmata, voru allar
gerðar af talsverðum metnaði, sem
skilaði sér ekki sem skyldi á tjaldið.
The Ninth Gate var oft falleg fyrir aug-
að, en vita dáölaus hrollur frá fyrrum
meistara slíkra mynda, Roman Pol-
anski. The Perfect Storm reyndist
stormur I vatnstanki.
Óvæntir gleðigjafar
Einhverjar unaðslegustu og sæl-
ustu stundir kvikmyndafíkilsins eru
undir sýningum mynda sem fara fram
úr væntingunum. Þær eru alltaf með,
á stangli og bæta upp öll mistökin.
Satt best að segja reiknaði ég ekki
með miklu af myndum einsog Nurse
Betty, Charlie’s Angels og Scream 2,
sem allar reyndust prýðileg afþreying.
Hrollurinn Stirof Echos átti sínargóðu
hliðar. Ekki síst Kevin Bacon, sem
jafnan er frambærilegur leikari. John
gamli Frankenheimer hefur enn nóg
fyrir stafni þó handbragðið sé ekki allt-
af uppá marga fiska. Öðru máli gilti
með The Reindeer Games, sem var
ásjálegasta B-mynd um blekkingar og
svik. Brokedown Palace vareftirminni-
leg sakir firnasterks leiks Claire Dan-
es I hlutverki ungrar stúlku sem tekur
á sig sökina undir óhugnanlegum rétt-
arhöldum vegna eiturlyfjasmygls I
Austurlöndum fjær.
East is East er tvímælalaust sú
mynd sem kom hvað mest á óvart -1
jákvæðum skilningi. Óvenju hreinskil-
in, fyndin og opinská mynd úr nútíma
samfélagi múslima I Bretlandi, sem
jafnvel þar er dapurleg tímaskekkja I
augum flestra Vesturlandabúa. Amer-
ican Psycho var annar, óvæntur gleði- _
gjafi. Þrátt fyrir allan Ijótleikann var'*
lunkinn leikur Christians Bale og
gálgahúmorinn efstur á blaði. Ben
Stiller og Edward Norton fóru á kost-
um I Keeping the Faith, brokkgengri
frumraun Nortons sem leikstjóri. Ga-
laxy Quest var enn ein óvænta
ánægjustundin I bíóunum anno
2000, samamásegjaumteiknimynd-
ina laufléttu, Tuma tígur - The Tigger
Movie.
Martin Lawrence nær betri og betri
tökum á sínum seinheppna aula-
gangi, Big Momma’s House er sýnu
best mynda þessa þeldökka sprelli- ,
gosa. Where the Heart Is var vel leikin
af Natalie Portman og Ashley Judd;
Portman stóð sig einnig frábærlega
vel á móti Susan Sarandon I Any-
where but Here, þó báóar myndimar
gengu ekki fyllilega upp. Tvær breskar
myndir, Human Traffic og High Fide-
lity, áttu einnig sín augnablik. Sama
gilti um stórmyndina Titan AE og
Gossip. Óvæntustu gleðigjafamir?
Scary Movie og hin alíslenska Óska-
börn þjóðarinnar. Nefndi einhver
Manchester United - Behind the
Dream?
Hvorki fugl né fiskur
Stæsti flokkurinn að ölti jöfnu, og
mætti eins vel kallast miöjumoö. í
hann falla allar þær myndir sem ná
sér ekki uppúr meöalmennskunni fyrir
ýmsar sakir. Sú algengasta, handrit-
ið, leikur og tæknivinna oftar en ekki
vel yfir meöallagi I bandarískum og
öðrum myndum, sem hér eru sýndar.
Hver man t.d. að ári miölung einsog
The Bachelor, The Bone Collector,
Blökur - Bats, The Whole 9 Yards;
Bigelow, Male Gigolo, eða Rnal Dest-
ination? Að maöur tali ekki um Miss-
ion to Mars, Snow Falling on Cedars,
Mistery, Alaska. Ennfremur Two to
Tango, Hanging Up, Rules of Engagé^-
ment, 28 Days. Allt eru þetta myndir
með einhverjum stjörnum og kostuðu
sitt, en reyndust ekki eitt né neitt er á
hólminn kom. Hægt er aö halda lengi
áfram slíkri upptainingu: Superstar,
Romeo Must Die, Hamlet með Ethan
Hawke (!); Coyote Ugly, The Invisible
Man, Taxi 2, Woman on Top, Urban
Legend 2... Að ógleymdri Space
Cowboys, sem drabbaði Eastwood
niður á lágkúruplanið sem hann var á
fyrirPale Rider(’85).
Vondar og þaðan af verri
Þá er aðeins eftir að rýna I botn-
fallið, ef það séstfyrirgruggi. í þennan
lítt spennandi flokk teljast fyrst og
fremst mistök sem sjálfsagt hafa
heillað framleiðendur og hæfileika-
fólk á einhverju frumstigi. Af einhverj-
um ástæðum komust þær á koppinn,
Next Friday, (sem sjálfsagt hefur átt
eitthvert erindi I blóin I Bronx); Break-
fast of Champions, þar sem ágætri en
ókvikmyndanlegri sögu Kurts Vonne-
gut var hreinlega slátrað I mistökum
og kæfð I leiðindum; The Bicentennial
Man var hin árlega tilfinningavella
Robins Williams, sem nú lék vélmenni
sem hugar á hjónaband með sinni al-
mennsku elsku. Hve lágt ætlarðu aö
leggjast, Robin, á leiöinni til útskúf-
unar?
Ekki hótinu skárri var For the Love
of the Game, ómengaður viðbjóður
með Kevin Costner; Eye of the Behol-
der meö hinum ofmetna Ewanr—
McGregor og hinni ágætu Ashley
Judd. Holy Smoke, nýjasta afrek hins
ofmetna, ástralska leikstjóra, Jame
Campion, telst afreksverk sakir þess
að hún náði að laöa fram vondan leik
hjá þeim báðum, Harvey Keitel og
Kate Winslet, I þessari ömurlegu
mynd. The Next Best Thing afhjúpaði
enn frekar nánast enga leikhæfileika
stórsöngkonunnar Madonnu (sem að-
eins ætti að fá að leika I tónlistar-
myndböndum).
Reiri hörmungar riðu yfir kvik-
myndahúsgesti; Retur to Me, Under
Suspicion, Drowning Mona, Gun Shy,%
The Nutty Professor 2, The Best Man,
Higlander - Endgame. Botninn á
grugginu er þó The Story of Us, sem
státaði af ekki ómerkari leikurum en
Bruce Willis og Michelle Pfeiffer; Batt-
leship Earth, með John Travolta og
síöast og slst allra, Lúði - Looser,
sem var hroðaleg upplifun. Vonandi
fáum við enga jafn vonda I framtíöinni.
Sannkallað ótæti allt.