Morgunblaðið - 31.12.2000, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 31. DESEMBER 2000 B 25
Fjölmiðlamenn, hafíð nú
vaðið fyrir neðan nefíð!
ÞEIR sem stýra þróun tungumáls-
ins framar öllum eruð þið fjölmiðla-
menn nútímans. Dag hvern gnýr
það á eyrum vor sem kemur úr
munni ykkar. Ungt fólk lærir tung-
una af vörum ykkar um ljósvakann.
Deila má um hvort sé æskilegt að
íslenskan haldi einkennum sínum
og hvort eigi að halda í myndmál
sótt í horfna atvinnuhætti. Ef þið
lærið ekki rétt þær myndlíkingar
mun það hafa alvarlegar afleiðingar
í för með sér, þó svo að þið leggið
gjörva hönd á plóginn varðandi það
hversu mjög þið leggið ykkur fram.
Eg vara ykkur við að glata ekki
niður þjóðararfi sem ykkur var
fenginn í hendur. Þið eruð með
fjöregg þjóðarinnar í munninum.
Bætið þið ykkur ekki, er útséð um
að varðveisla tungunnar mistakist.
Því ríður á að rækta garðinn þar
sem hann er lægstur. Að öðrum
kosti fáum við í hverjum fréttum úr
höndum ykkar skrautfjaðrir á við:
„Að höfðu samræði stjórnarinnar
og framkvæmdarstjóra félagsins"!
„Hér getum við hreinlega gengið
inn og gert þarfir okkar“. (Það var
kirkja sem gengið var inn í og inn-
göngunni sjónvarpað. Það mun hafa
verið rætt í alvöru að vígja hana að
nýju líkt og Möðruvallakirkju forð-
um!)
„Glasafrjóvganir eru í burðar-
liðnum"!
„Af þessu má ráða að enginn
norðlenskur biskup getur tekið sér
það Bessaleyfi að kalla sig Hóla-
biskup nema hann sitji á Hólum.“
Ekki verður annað sagt en að þið
teflið á tæpasta vað í því hættu-
ástandi sem brátt mun hafa skapast
varðandi grunnfærni málkunnáttu.
Eg sem varð fyrir því að læra
tungumálið fyrir löngu stend ráð-
þrota varðandi það hvaða skilning á
að leggja í orð ykkar. Það ríður
baggamuninn varðandi þetta mál
með hvaða hætti þið finnið á því
átaksflöt. Það er sama hvaða aðili,
einstaklingur eða meðlimur fjallar
um fréttir. Hvort ég hlusta eða
horfi á karlmeðlim eða kvenaðila.
Flest ykkar mál er á sömu bókina
lært. Það er komið í órafjarlægð
myndi ég segja, - frá því máli sem
ég var svo óheppinn að læra norður
í landi forðum. Til dæmis er með-
ferð ykkar á staðháttum einstak-
lingum og aðilum sem eru bú- og/
eða staðsettir norðan og/eða austan
Elliðaár með þeim hætti að mér er
meinað að botna í því. Örnefna-
samruni: Sprengisandur og Kjölur
ná nú byggða á milli og hefur það
þær afleiðingar í för með sér að
flatarmál þeirra hefur um það bil
fimmfaldast. Skaftártungur,
Tálknadalur og Mývatn leika ykkur
fótaskortslaust á fimri tungu. Nú
gera menn flest það á Mývatni sem
var einungis gerlegt á þar báti forð-
um, fæðast, dansa, borða. Öll safn-
heiti eintölu sem léku á tungu mál-
fræðifornleifa eins og mér eru orðin
að fleirtölu. Grjótin og smjörin,
verðin og sölurnar, timbrin og
hræðslurnar. Kálin og afslættirnir
og keppnirnar sem íþróttamennirn-
ir taka þátt í fyrir metfé. Lausa-
göngur búfjár og akstrar fara ekki
saman heldur.
Vert er að taka fram að mál-
skrúðið í þessari grein er að lang-
mestu til ykkar sótt, til síbylju-
stöðvanna, sjónvarpsstöðvanna og
ríkisfjölmiðla. Margrét Indriðadótt-
ir gerði kröfu til málfars undir-
manna sinna meðan hún var frétta-
stjóri á ríkisútvarpinu. Öll góð
tímabil taka enda. Dæmi úr þessari
stofnun frá 7/12 árið 2000 er: ...
„þótt útséð sé um að endurtalningu
verði ekki lokið á þeim tíma.“ Þarf
að skýra fyrir einhverjum hvaða
fingurbrjótur er hér? Sú stofnun
sem á að vera til fyrirmyndar um
málfar tekur þátt í að útbreiða nýtt
málfar borgríkisins meðal þjóðar-
Undan
skilningstrjenu
innar. Vitaskuld vinna margir
fréttamenn á ríkisfjölmiðlunum
sem kunna sígilda íslensku, einkum
séu þeir gamlir í hettunni. Einnig
yngri menn og konur upprunnin úti
á landi. Hvar er málfarsráðunautur
Ríkisútvarpsins? Það er sennilega
rétt stefna útvarpsins að útvarpa
hinni nýju íslensku sem það hefur
tekið þátt í að búa til ásamt síbylju-
stöðvunum, en ekki málið sem ég
lærði, bæði málsfarlega séð og kjöt-
farslega séð. Ræktuðu menn ekki
þessi þúsund málfarsblóm, myndi
æska þessa lands, offóðruð á þess-
um andlegu fóðurkálum, ekki skilja
hvað er að gerast í heiminum. Eg
er hins vegar uppfullur af mis-
skilningum. Það er rétt ákvörðun-
artaka að meirihlutaaðilarnir skilji
það fremur en minnihlutaeinstak-
lingur sem varð fyrir því óláni að
læra tungumálið of snemma af
vörum höfðhverfskra aðila um 1950.
Annað skapar óðfluga hættuástand.
Hér eru flest málfarsblómin týnd
úr því beði sem þið ræktið. Ég hef
aðeins ritað örfáar málsgreinar á
því máli sem ég lærði (sem!) ungur
og eru því óskiljanlegar þeim sem
tala ykkar mál. Ég hef hins vegar
búið til fimmtán málfarsblóm sjálf-
ur í ykkar stílgrein. Um annað það
sem ég hef sett saman í ykkar stíl
má segja að því sé ekki logið upp á
ykkur, því að þið gætuð rétt eins
hafa sáð þeim blómum sjálfir. Þrjá-
tíu málfarsblómanna eru týnd úr
ykkai' eigin beði. Ég get nefnt hvar.
Ég vona því að þið skiljið greinina
og misskilningarnir verði fáir, því
að ég hef komið svo mjög á móts
við ykkur varðandi öll ástönd sem
ég hef gert skil málfarslega séð.
Egill Egilsson
Þarft þú að styrkja
útlinurnar
Silhouette og Body
Scrub frá Karin Herzog
er frábær hjálp til að
undirstrika fagrar útlínur
í byrjun nýja ársins!
Súrefnisvörur
Karin Herzog
Switzerland
...ferskir vindar í umhirðu húðar
Veitingastaði Pizza Hut er að
finna á eftirtöldum stöðum:
• Stórhöfða við Gullinbrú 41
« Sprengisandi
* Hótel Esju Suðurlandsbraut
Nýkaup Kringlunni
Frá og með 1. janúar 2001 geta fríkortshafar byrjað að venja komur sínar á Pizza Hut veitingastaðina
og á Hard Rock Café í Kringlunni. Jafnframt þakkar Fríkortið Domino's Pizza samstarfið á liðnum árum
en frá og með áramótum geta fríkortshafar ekki notað punktana sína hjá Domino's.
Á Pizza Hut geta frikortshafar valið hvort þeir borða pizzuna á staðnum og njóta þar með þjónustu og
hlýlegs umhverfis eða hvort þeir taka pizzuna með heim. Athugið að þegar pizzur eru sóttar fylgir
alltaf ís af ísbamum með í kaupbæti handa fjölskyldunni og í janúar býður Pizza Hut fríkortshöfum
(gegn framvísun kortsins) upp á frian ís af ísbamum þegar borðað er á staðnum.
Um leið og Frfkortið óskar korthöfum gleðilegs árs og þakkar samstarfið á liðnu ári minnum við á skemmtilegt ár
framundan, fullt af fleiri spennandi nýjungum fyrir korthafa.
HÉRNA FÆRÐU PUNKTA:
ÚTILÍF
ÍSLANDSBANKI
- hlutl af Islandsbanka-FBA
Nýkaup
• • • •
•••• •• •••• •••• •••• ••• •••• • • 0
• • • • • • • • • • • • • • •
• • • • • • • • • • • • • • •
• • • • e • •• • • • • e • • •
•••• ••• • • •• • •••• e ••• ••• ••• •••• 0
• •• • • •••
• • • • • • •• •
• •• • •
• • • •• • •• •••• i >••• i •• •• •••• •• • • • •••
• • • e •• • • • e • • • • •« • •
• • # • • ••• • • • • • • •
• e • • • • • • •« • e • •
• • ••• • •••• • •• e • •• ••• •