Skírnir - 01.01.1913, Qupperneq 75

Ritfregnir.
75
Ihlýtur að gera til samrœmis i orðabók, sem ætlast er til, að sé vísinda-
leg. JO. tekur Edduord og skáldamáls, eins og Oðinsheitið Atríðr,
gýgjarheitið Amgerðr, mánaheitið ártali, sólarheitið álfröðull, skáld-
málsorð eins og arinkjóll, aldaþóftr, armsíma, andfang og eldheitið
aldrnari, og svo tekur hann affeldr (spónn Heljar). Hinsvegar sleppir hann
nær öllum samskonar orðum, sem alveg er eins mikil ástæða til að taka, t. d.
Óðinsheitin Auðr, Auðun, Arnhöfði, Aldafeðr o. s. frv., gýgjarheiti eins
og Angrboða, Armgerðr, Atla, Edduheiti t. d. Aurvangr, árflognir, And-
hrímnir, Amsvartnir, ámœlisskor, skáldamálsorðum Asamjöðr, and-
lestr, Arghyrna (Eg. kap. 38) o. s. frv. Stundum kemst JÓ. út í staða-
nöfn. Hanu hefir t. d. bæjarheitið Akrsefni (i Noregi), en getur þoss
t. d. ekki, að Apavatn, Alftavatn o. s. frv. sé islenzk staðanöfn, að ey
i Noregi heiti Alost, að hérað heiti þar Agðir o. s. frv. Hann hefir t.
d. Astralíu og Asíu, en Afríku og Ameríku gleymir hann alveg. Hann
segir oss t. d. að Auðr1) og Ari sé mannanöfn. En hví tekur JO. þá
ekki t. d. nöfnin Árni, Ása, Álfr o. s. frv. ? JÓ. nefnir viðurnefni
■eins og agnarr (Magnús agnarr Andrésson), aftrkemba (Alfr). Hvi tekur
hann þá ekki lika viðurnefni eins og afráðskollr (Þorgeir), alspakr
(Eirikr), Austmannaskelfir (Asgeir), allra-systir (Ingveldr) og fjölmörg
önnur? Hann hefir orðið Aþenuborg og Aþenumaður, en sleppir
myndinni Aþenisborg, Aþenismaður, sem Edda hefir. Höf. er hér eins
og oftar: tíann nennir ekki einu sinni að fletta upp, þótt ekki væri
nema í einhverri einni staðanafnaskrá við sagnaútgáfur vorar. Hann
hefir mánaðarnafnið apríl, en ágúst gleymir hann o. s. frv. o. s. frv.
Sama er samræmið, er hann tilfærir fornar eða afbrigðilegar orð-
myndir. Hann hefir t. d. myndirnar afugr (== öfugr), ampull (ampulla,
ampullr o. s. frv.) almusa, en vantar myndir eins og aur- (= ör- eða ur-;
t. d. aurmul = örmul, urmul), aulmusa, ambon, ambuna, arngeirr og
fjölmargar fleiri.
Utlend orð, gömul og ný og skrípi, hefir JÓ. tekið, eftir því sem
hann náði til og af lítilli skynsemd. Hann hefir t. d. orð eins og
akkorða, antiphóna, antvarða, ametta, amía o. f 1., en vantar svo
orð eins og ambolti2) alabastr'), amen, aspiciensbók2), aspiciensskrá2), af-
dánkaður, akkreditivlán, amid (ýmsar samsetningar)3 4), aljaskaður*), akt,
áktaskrift (Skírn. 1911, 283—4 .70. þekkir orðið), attest (tilsk. 21/ia
1831 YI § 1 d). JÓ. skiftir meðal annars útlendum orðum í orð, er
samlöguð eru málinu (merkt §) og slettur, sem ekki oru það (merkt 9). Eftir
') Auðr sem eiginnafn er nú reyndar ekki altaf kvk. og konuheiti,
eins og JO. segir. , Við Harðarsögu kemur Auðr bóndi á Áuðsstöðum
(sjá k. 21), Auðr Óðinsheiti.
2) Öll í DI. JO. því ekki náð þeim, því að það ritsafn hefir hann
eigi notað. Aspiciensbók og a-skrá þar að auki i Cl.
3) Búnaðarrit 17, 31., 32, og viðar.
4) Einar Bened. hafði það um orðabókarhöfundinn sjálfan, og er það
rritfest.