Skírnir - 01.01.1913, Page 79

Ritfregnir.
79-
þekti úr daglegu tali«. Ef dæmin eru úr daglegu tali, þá hefir JÓ.
ekki búið þau til. En ef þau eru ekki úr daglegu tali (eða ritum)r
þá eru þau Jóns-mkl (o: staðlausustafir). Skammar- og klámyrði eru í
hókinni, hvarvetna( þar sem höf. getur því við komið og oft án al 1 ra
nauðsynja. Jafnvel svívirðingar um nýlátna menn, sem allir mega
sjá, hvert er stefnt, eru i bókinni.
Ytri frágangur bókarinnar er góður, og prófarkir sýnast vel lesnar.
Bókin her annars vitni þess, að höf. skortir alla hæfileika til starfans, fer
ónákvæmlega með það, sem hann virðist vita, kann ekki eða vill ekki
nota heimildirnar, hefir að eins staðlitla hraflþekkingu. á tungunni og
hefir gert sér illa ljóst, hvað hann var að gera, síður hvað hann œtlaði
að gera, og sizt hvað hann átti að gera. Bókin kerpur að engu eða
nauðalitlu haldi, því að þeir sem nota þurfa orðabækur við lestur tungu
vorrar, þurfa jafnt eftir sem áður að kaupa Cl., Er., Spm. JÞ. o. s. frv.,
hæði vegna óáreiðanleika og ófullkomleika orðahókar JÓ., þótt öll kæmi,.
ef hún verður lik þessu hefti. Af þvi, að verkið er unnið fyrir almanna-
fé og ^efið út af ýmsum málsmetandi mönnum, hefi eg gert hana að umtali.
JÓ. virðist (Óðinn Y. 90) telja orðabókarstarfið »kærasta starf« sitt.
Eyrst, hann fer þannig með hið »grœna tréðhvernig mun hann þá
fara með „hið visna“?
Einar Arnórsson.
Jón Trausti: Sögur frá Skaftáreldi á seinni
lilnta átjándu aldar. I. Rvík 1912. Bóka-
verzlnn Sigurðar Kristjánssonar.
Varla mun menn furða á þvi að sjá Jón Trausta snúa sér að sögu
landsins og taka þaðan efni i skáldsögu. í öllum hans sögum hefir
verið mikil menningarsaga. Frásögn hans gefur sér alt af nægan tíma
til að taka ótal smáatvik lífsins með. Þess vegna verður hún löngum
eins og breið elfa, sem líður þungt og hægt að ósi. I þessari hók hefir
hann valið sér til meðferðar Skaftáreldana, stórfeldasta og afdrifamesta
náttúrnviðburð þessa lands, síðan það hygðist. Margt þarf til að rita
slíka sögu. Eyrst og fremst nákvæma þekkingu á héruðunum, sem hera
merki þessa voðaviðburðar, þar næst á heimildunum, er skýra frá hon-
um og lífi þeirrar tíðar manna í ýmsum myndum þess, og loks þarf
skapandi imyndunarafl til að hlása lifandi anda í þetta alt, vekja
upp menn þar sem heimildirnar nefna að eins nafn eða smáatvik
— gera fullsteyptar myndir úr annálsbrotum, svo að alt líði fyrir hugar-
sjónir lesandans eins og hann væri þar sjálfur við og tæki þátt í þvi.
Skáldsaga Jóns Trausta her með sér að hann á þetta alt til. Hann
hefir kynt sér héruðin þangað til hann kunni þau ntan að og gat tekið
mið af hverri hæð eða hól er hann vildi. Hann er svo kunnugur heim-
ildarritunum, að hann virðist kunna góð svör og gild, þegar sögnmenn-
irnir leggja skjölin á borðið og krefja hann reikningsskapar. Og imynd-