Gefn - 01.01.1874, Blaðsíða 9

9
eða 36 stundum. |>á heyrist sterkari gnýr og dimmar og
óttalegar drunur úr undirdjúpiuu, vatnið svellur ákafar í
skálinni, bylgjar og ólgar og iðar í hring, í miðjunni stíga
upp stórar gufubólur, og eptir fáein augnablik skýzt vatns-
geisli upp í loptið, dreifandi ljómandi hvítum perludropum
allt í kríng; en varla er hann kominn 80 eða 100 fet í
lopt upp, og droparnir eru enn ekki farnir að falla niður
aptur: þá kemur enn annar og enn þriðji, hvorr hærri en
annar, stærri og smærri geislar dreifast í allar áttir, sumir
til hliðar í styttri bogum, sumir beint í lopt upp með suðanða
þyt, feiknamikil gufuský hríngast ,upp og hylja að nokkru
leyti vatnsstöpulinn, sem er níu feta á þykkt — enn ein
duna. eitt dimmt högg úr djúpinu: þá kemur loksins mjó
vatnsgusa, hærri en allar hinar, og rekur stundum upp steina
með sér — og þá að vörmu spori dettur allt þetta niður,
eptir tíu mínútna sjónarleik, og verður að engu eins og
svipull morgundraumur. Aður en gufuskýin eru rokin burtu
og hið sjóðanda vatn hefir náð að renna ofan af hólnum, er
skálin orðin tóm og allt er kyrt, eins og ekkert haíi skeð.»
— Strokkur er og merkilegur hver, og víðar eru hverar
híngað og þángað um landið; víða eru og laugar eða heit
vötn. Geysis er aldrei getið í fornritum, en lauga er víða
getið og þær voru notaðar strax og landið var bvgt; þetta
sjáum vér á örnefnum (Laugardalr, Sælíngsdalslaug) og vitum
annars af sögunum. Ari fróði getur um stað þann hjá
Ölfossvatni (o; þíngvallavatni) «er kallaðr er Vellankatla»,
sem auðsjáanlega merkir hver; Saxo Grammaticus getur og
og um hvera á íslaudi (án þess hann þó nefni Geysi) *).
Vel má vera, að Geysir hafi ekki verið til eða eins magnaður
’) Af orðum Saxos verður ekki ráðið annað en það að hann hafi
heyrt getið um hvera sem gjósi vatni, hann talar um hvera-
hrúðrið og svo um „marga hvera“ sem gjósa vatni, en líklega
hefði hann talað öðruvísi um Geysi, ef hann hefði þekt hann
og vitað hvernig hann tók öllu öðru fram.