Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1924, Page 1

Nokkur orö um ísl. bæjanöfn
Hr. Hannes Þorsteimson hefur ritað 6 arka ritgjörð í Árbók hins
ísl. fornl.fjelags 1923, er hann kallar »Rannsókn og leiðrjettingar á
nokkrum bæjanöfnum á íslandi*. Eftir tali mínu er það um 670
nöfn, sem hann hefur tekið til »rannsóknar og leiðrjettíngar*; í for-
mála skýrir hann frá tilefni ritgjörðarinnar og tilgángi, og visa jeg
til þess. Samvinnu við Guðmund sál. Helgason hafði höf. haft, og
segir hanu að frá honum stafi »ýmsar athugasemdir í þessum rit-
lingi«; en þó geti hann talið sig »með fullum rietti höfund þess*,
hann vilji ekki »hnupla annara manna verkum«, og heldur ekki,
»að öðrum sje eignað það«, sem hann viti að hann eigi með rjettu.
Þetta er ofboð skiljanlagt, en sama gildir víst um flesta aðra höf-
unda eða alla.
Það mun mörgum kunnugt, að jeg samdi ritgjörð um ísl. bæja-
nöfn, sem birtist í Safni til sögu ísl. IV. Jeg leitaðist og við allvíða
eða allvíðast að komast fyrir hina rjettu mynd nafnanna eftir þeim
gögnum og skilríkjum, sem jeg þá hafði, fyrst og fremst alt það,
sem þá (þ. e. um 1910) var komið út af Fornbrjefasafninu. En jeg
vissi, að á íslandi voru ýms önnur gögn; þau gat jeg ekki náð í
eða notað. Þau hefur H. Þ. haft, og hafa þau styrkt það sem í forn-
brjefum (og máldögum) stendur, og i einstöku tilfellum gefið nýjar
skýríngar. H. Þ. hefur og getað notað það sem síðan hefur komið
út af Fbrjs. Jeg skal geta þess, að er jeg fann sama nafnið eða
orðmynd í hverju bindi Fbrjs. á eftir öðru, hirti jeg ekki um að
tilgreina fundarstaðinn í hverju bindi, en ljet mjer nægja að visa
til elstu heimildanna. Skýríngar og leiðrjettíngar reyndi jeg að gera,
en svo stutt sem mögulegt var, til þess að ritgjörðin yrði ekki altof
löng. Auðvitað varð jeg víða að gefast upp, láta nafn og nafn óskýrt,
þegar heimildir brugðust eða annað olli erfiðleikum. Oft veldur
ókunnugleiki manns því, að skýringin verður torveld, og oft komið
undir atvikum, hvort maður getur gefið fullnægjandi skýríngu. Mjer
1