Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Årgang

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1924, Side 67

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1924, Side 67
65 og hjer virðist eiga að lesa það, getur með engu móti tóknað dverga nje l helju og rímsins vegna verður hvorugt sett inn í þess stað að öðru óbreyttu í ljóðlínunni. Þá verður jarðarheitið í henni grunsam- legt. Það virðist ekki verða lesið á annan veg en aur. Ekki er það svo Bjálfsagt að jörðin heiti aur í helju eða að dvergar nefni hana svo, að ekki megi telja eins líklegt að hún sje nefnd þar öðru nafni. Eins og áður var minst á hefur Snorri Sturluson tekið upp 2 af vísunum í kvæði þessu, sem hann nefnir Alsvinnsmál ^), i bók sína Eddu, Skáldskaparmál, 20. og 30. vísuna; þær eru í útgáfu Finns Jónssonar, þeirri er kom út i K.-höfn 1900, 257. og 305. erindi (bls. 131 og 137), en ekki eins og í Sæmundar-Eddu. Sýnir þetta að Snorri hefur þekt kvæðið og má gera ráð fyrir að hann hafi notað það víðar í Skáldskaparmálum, tekið úr því heiti á ýmsu. Að hann hefur ekki tekið fleiri vísur úr kvæðinu, hefur komið til af þvi, eins og hann kemst að orði, að honum þykir »óskylt at hafa í skáld- skap« ýms skáldskapar-heiti, »nema áðr finni hann i verka höfuð- skálda þvílík heiti« (útg. F. J., bls. 128). Þau skáldskapar-heiti, sem hann telur upp, í sambandi við þessi ummæli, á himni, sólu og tungli, benda t. d. til, að hann hafi haft í huga 12., 16. og 14. visu Alvissmála. — Raunar eru þau heiti á himni og sólu, sem Snorri kann að hafa úr Alvissmálum, einnig í hinum fornu nafnaþulum, sem aukið hefur verið aftan við Skáldskaparmál, og Snorri hefur enn fleiri heiti, sem eru í þeim þulum, en ekki í Alvíssmálum, en óvíst er samt, að Snorri hafi sótt þau heiti í þessar þulur, eins lík- legt, að heitin sjeu sótt i þær úr Skáldskaparmálum, Alvíssmálum og öðrum fornum fræðum. Við lagfæriugar á Alvíssmálum er því sjálfsagt að taka tillit til Skáldskaparmála og þulnanna. — Hvað viðvíkur heitum á jörð, sem þessi, 10. vísa í Alvíssmálum er um, er nú þess að geta, að Snorri nefnir þau ein (útg. F. J., bls. 128—29), sem hann hefur fundið »i verka höfuðskálda« nokkurra, og setur hann vísnahelmingana, sem þau heiti eru í, en þau eru þessi: jörð, fold, grund, hauðr, land, láð, Hlöðyn, frón og Fjörgyn. Aur er ekki nefnt. — A öðrum stað í Skáldskaparmálum (útg. F. J., bls. 92) hefur Snorri ýmsar kenningar á jörð, og er þess ekki að vænta, að aur sje nefnt þar. — I þulunum eru (sömu útg., bls. 208—9) 2 vísur samansettar af jarðarheitum einum, alla 43, og er meiri furða að þar skuli ekki heldur vera nefnt heitið aur. Orðið aur í 6. 1. í 10. v. Alvíssmála fer að verða grunsamlegt, og einkum þar sem það getur ekki heldur samrímst orðunum dvergar nje í helju. Búast má helst við að línan hafi byrjað svo: Tcalla dvergar eða Jcalla ihelju 1) Alviss og Alsvinnr ern sömn merkingar. 6

x

Árbók Hins íslenzka fornleifafélags

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Árbók Hins íslenzka fornleifafélags
https://timarit.is/publication/97

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.