Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1941, Page 27

25
verið eins gamalt og ætla má, að það lag sé, og 17 cm. neðar er
annað lag, sem mjög líklegt er, að svari til neðra lagsins í mómýrun-
um. í þessu sambandi skal ég geta þess, að gröf fornmanns, sem ég
rannsakaði á Grásíðu í Kelduhverfi haustið 1Q41, var grafin í gegnum
gult öskulag, sem mjög líkist efra Iaginu í Klaufanesi, og víst er, að
sá, sem ekki er sérfræðingur í jarðfræði, myndi ekki hika við að telja,
að allt þetta sé frá sama gosinu, efra lagið í mómýrunum, efra lagið í
Klaufanesi og lagið, sem Grásíðumaðurinn var grafinn í gegnum. Ef
þetta væri rétt, sönnuðu útgreftir þessir, að lagið hefir fallið fyrir land-
námsöld, en meðan jarðfræðingar geta ekki með vissu samræmt lögin
á ýmsum stöðum, er ekki hægt að dæma um þetta til hlítar, en þetta
er mjög mikilsvert atriði fyrir íslenzka fornleifafræði.
Engum dylst, að það er ekki með öllu þýðingarlaust fyrir þann
dóm, sem lagður er á Svarfdælu sem sögulega heimild, að hægt er að
sanna, að hún skýri rétt frá byggð Klaufa í Klaufanesi og flutningi
hans þaðan. En þetta eina dæmi myndi þó endast skammt til hvers
sem er, ef ekki væru fleiri hliðstæð. Hér skulu því nefnd nokkur önn-
ur dæmi um samhljóða heimildir Svarfdælu og fornleifafunda í Svarf-
aðardal.
Beinafundur í Blakksgerði.
Skýrt og skorinort og án alls hiks segir Svarfdæla, að Þorsteinn
svörfuður væri grafinn niðri á melnum gegnt Blakksgerði. Þó er ekki
liægt að segja, að sá staður sé neitt líklegri sem haugstæði en margir
aðrir þar í grennd. Það er því enn merkilegra, að einmitt niðri á börð-
unum fyrir neðan Blakksgerði, áreiðanlega á þeim sama mel, sem Svarf-
dæla á við, liafa fundizt mannabein. Það var á árunum 1920—30, er
Magnús Björnsson var bóndi á Grund, að hann var að grafa fyrir húsi
á niel þessum, ásamt Sveinbirni Guðjónssyni frá Hreiðarsstöðum, sem
hefir sagt mér frá þessu. Komu þeir þar ofan á beinagrindur tvær,
sem lágu hlið við hlið. Einfaldar, sporöskjulagaðar steinumgerðir voru
utan um þær, en ekkert grjót ofan á. Bein þessi voru mjög fúin. Engra
hluta varð vart. Virtist Sveinbirni, að þetta hefðu verið karl og kona,
en auðvitað verður ekkert um það sagt. Svo lítil vitneskja seni um
beinafund þennan er, er það þó víst, að mannabein fundust þarna,
einmitt á þeim stað, sem höfundur Svarfdælu þykist vita, að Þorsteinn
svörfuður væri grafinn á. (Svarfdæla saga, kap. 23).
Beinafundur á Hofi.
Sagan segir, að Ljótólfur goði á Hofi fyndist drepinn »í óþokka-
dæl nokkurri á ofanverðum vellinum«, og má skilja, að menn kenndu