Lögrétta - 01.01.1934, Side 29

57
LÖGRJETTA
58
Slysatryggíng ríkísíns 1904—1950,
Fyrstu drög til slysatrygginga hj er á
landi eru frá því stuttu eftir aldamótin síð-
ustu. Tryggiugin var mjög smá og takmörk-
uð í upphafi, en hefur þróast stig af stigi.
Stutt ágrip af sögu Slysatryggingarinnar
birtist í Andvara 1932.
Yfirlit það um rekstur Slysatryggingar-
innar, er fer hjer á eftir, gefur yfirlit um
fjárhagslega afkomu hennar jafnframt því,
sem það gefur nokkurt yfirlit um þróun
slysatrygginganna hjer á landi stig af stigi.
Yfirlitið er í tveimur aðalköflum, Sjó-
mannatryggingin og Iðntryggingin.
I.
SJÓMANNATRYGGINGIN.
Rekstursyfirlit 1904—1930.
Sjómannatryggingin er stofnuð með lög-
um nr. 40, 10. nóv. 1903. — Fyrsta starfs-
ár tryggingarinnar var árið 1904. — Síðan
hefur hún starfað samfleytt, en tekið þó
ýmsum breytingum. Meginbreytingarnar á
lögunum, sem snerta skipulag hennar, verða
árin 1909, 1918 og 1925 og komu í gildi
1/1 1910, 1/7 1918 og 1/1 1926.
Yfirliti því um rekstur tryggingarinnar,
sem hjer fer á eftir, verður skift í kafla
við þessi framántöldu tímamöt.
8ftír Halldór Stefánsson,
Lífsábyrgð sjómanna 1904—1909.
Þetta fyrsta tímabil tekur yfir 6 ár.
Nafn tryggingarinnar er þá: Lífsábyrgð
fyrir sjómenn, er stunda fiskveiðar á þil-
skipum“. Nafnið segir til um tryggingar-
sviðið. Iðgjöldin voru ákveðin í lögunum
sjálfum og miðuð við vikufjölda, er fisk-
veiðarnar voru stundaðar, 30 au. vikugjald
fyrir hvern sjómann á vetrarvertíð, en 20
au. á sumarvertíð. Útgerðarmenn og sjó-
menn greiddu iðgjaldið að hálfu hvorir.
Dánarbætur til eftirlátinna vandamanna
voru 400 kr., er greiddust með 100 kr. á
ári í 4 ár. Það voru einu bæturnar á þessu
tímabili.
Meðal árstekjur tryggingarinnar af ið-
gjöldum á þessu tímabili voru kr. 10.541,38,
en alls á 6 árum kr. 63.248,27, en meðalárs-
útgjöld til dánarbóta kr. 9.633,33, alls kr.
57.800,00, mismunur kr. 4.551,72. — Auk
iögjaldatekna hafði tryggingin aðrar tekjur
á tímabilinu, rúmar 500 kr. á ári að meðal-
tali, alls kr. 3.257,78, en auk útgjalda til
dánarbóta hafði hún einnig útgjöld til rekst-
urskostnaðar rúmar 300 kr. að meðaltali á
háskólans, þar eð of mikið aðstreymi er í
deildir, sem fyrir eru.
2) að nauðsynlegt er að stofna nýja deild
fyrir atvinnumál þjóðarinnar og hygg jeg,
að best sje að byrja á kenslu í verslun og
viðskiftum, er jafngildi erlendum verslunar-
háskólum. Síðan ætti að leggja undir þessa
deild allar rannsóknir í þágu atvinnuveg-
anna, einkum landbúnaðar og fiskiveiða.
3) að nauðsynlegt er, af þjóðhagsástæð-
um, að koma á undirbúningskenslu 1—2 ára,
í Þeim fræðigreinum, er ekki eru kendar við
háskólann, svo sem verkfræði, hagfræði,
tungumálum, náttúrufræði, eðlisfræði o. fl.
4) að æskilegt er að koma á sumarnám-
skeiði í íslenskum fræðum handa þeim út-
lendingum, er nema vilja íslenzka tungu og
kynnast menningu þjóðarinnar og háttum.
5) að æskilegt er að stofna kennara-
embætti í náttúruvísindum, einkum þeim er
lúta að myndunarsögu landsins og gróðri.
Loks hef jeg sýnt fram á:
6) að háskólakennarar vorir eru nú hálfu
ver launaðir en gert er ráð fyrir, er háskól-
inn var stofnaður 1911. Þetta atriði er svo
alvarlegt, að framtíð stofnunarinnar er í
voða, ef háskólakennarar vorir geta ekki
unnið óskiftir, hver í sinni fræðigrein, en
verða að gegna óskyldum störfum til þess
að geta sjeð fyrir lífsins þörfum.
Það eru því mörg óunnin verkefni, er bíða
háskóla vors í framtíðinni.