Óðinn - 01.01.1923, Page 7

i
ÓÐINN
7
jafnvel á annan hátt. En eftir því sem árin færð-
ust yfir hann, kunni hann æ betur og betur að stilla
skap sitt.
Það ræður að Iíkindum, að maður jafnvel gefinn
og hann, bæði andlega og líkamlega, hafi á yngri ár-
um sínum haft allmikið sjálfsálit og þótst fær í flestan
sjó. Svo er um flesta atgerfismenn á unga aldri,
meðan torfærur lífsins hafa lítt orðið á vegi þeirra.
Enda var H. H., bráðþroska eins og hann var, svo
fullur af fjöri og lífsgleði á yngri árum sínum og með
svo »órótt ólgublóð*, að hann hefði víst helst kosið
að geta — jeg segi ekki að hann hafi nokkru sinni búist
við því — »gjörvalt lífið geisað fram í einum sprett«,
eins og hann kemst að orði í einu af kvæðum sín-
um. En þó að hann þannig oft vildi láta »gamminn
geisa fram«, var hann í rauninni enginn ofurhugi og
hataði jafnvel alt ofurkapp. Kom honum þetta oft að
góðu haldi í lífinu síðar.
Aðlaðandi og ástúðlegur maður var H. H. alla æfi
sína. Fyrir því varð honum mjög gott til vina og
kunningja, og einnig til samherja. Hatursmenn eða
megna óvildarmenn mun hann hafa átt fáa, jafnvel
meðal þeirra, er honum stóðu á öndverðum meiði í
almennum málum. En sjálfgefið var það hinsvegar,
að maður, sem stóð í þeim sporum í lífinu, sem hann
stóð í, eignaðist ýmsa mótstöðumenn og þá suma
hálfillvíga.
Um einn eiginleika H. H. voru allir samdóma, jafnt
meðhaldsmenn sem mótstöðumenn. Það var glæsi-
menska hans. Þar átti hann fáa sína jafningja, því var
ekki unt að neita. Það kom jafnvel fyrir, að glæsi-
menskan var fundin honum til foráttu af mótstöðu-
mönnum hans, þegar ekki var öðru til að dreifa.
H. H. var mjög samvinnuþýður maður, og það var
ánægja að vera samverkamaður hans, í hverju sem
var. Hann var óvenju fljótur að kryfja hvert mál til
mergjar og komast að kjarna þess.
Hann var tilfinningamaður mikill og gat stundum
tekið sjer smá-mótgerðir og ýms vonbrigði allnærri.
Stóð þetta nokkuð í sambandi við örgeðja skapsmuni
hans. Minnist jeg þess t. d. þá er hann í fyrsta sinn
bauð sig til þings, hjer í Reykjavík, móti þeim Hall-
dóri sál. Friðrikssyni og ]óni sál. Jenssyni, hve þungt
honum fjell það að ná ekki kosningu.
, Gleðimaður var H. H. mikill. »Himneskt er að
lifa«, hraut honum oft af munni meðan hann var heill
heilsu. Oft var kátt í kringum hann, og óblandin
ánægja var það, að sitja með honum að sumbli í
kunningja- og vinahóp, að kvöldi dags, eftir slit og
strit dagsins, og »skrafa um alt, nema skammir og kíf«.
Það var vikið að því hjer að framan, að snemma
hefði sú löngun kviknað í brjósti H. H., að verða
nýtur sonur fósturjarðar sinnar. Og það mun verið
hafa frá hans instu hjartarótum runnið, þegar hann í
»ástarjátningu sinni til íslands«, er hann orkti tæplega
tvítugur, helgar ættjörð sinni »hvern blóðdropa, hjarta
og sál« og heitir þar, sjer til styrktar, á þann, »sem
vald hefur tíða og þjóða«. Þessi fölskvalausa ættjarð-
arást hans hefur án efa verið sterkasta afltaugin í
brjósti hans. Hennar verður nálega alstaðar vart,
svo að segja gegnum alt líf hans, og hún gat síst
dulist þeim, sem honum voru vel kunnugir. — »Hlífi
þjer, ættjörð, guð í sinni mildi« segir hann í hinum
gullfögru aldamótaljóðum sínum. Hann sá, betur en
svo margur annar, hin ýmsu mein fósturjarðarinnar,
og hann vildi gera sitt ýtrasta til að reyna að lækna
þau, eða eftir megni bæta úr þeim. En hann greindi
eðlilega oft á við aðra um aðferðina í því efni.
Hann bar djúpa virðingu fyrir hverjum þeim ósvikn-
um íslending, er eitthvað verulegt hafði lagt af mörk-
um fyrir frelsi og framfarir ættjarðar sinnar. Má
því til sönnunar t. d. benda á minningarljóð hans eftir
]ón sál. Sigurðsson og Benedikt sýslumann Sveinsson.
Hann leit svo á, þessi vaski maður, að þjóðin yrði
fyrst og fremst að hrista af sjer dáðleysismolluna,
svefnmókið og doðann, til að kippa í lag ýmsu því,
sem ábótavant væri á landi hjer. Að lifa væri: að
starfa, og að starfa: að lifa. Manndómur og starf, dáð
og framkvæmdir væri skilyrði fyrir heillaríkri fram-
tíð lands og lýðs, en ekki vol og víl. Og hann taldi það
síst af öllu holt til frambúðar, að þjóðin lifði því nær
eingöngu á »gortinu af gömlum dögum og bjarma frá
fornum sögum«. Hann hafði yfir höfuð megnustu óbeit
á öllum gjálfuryrðum og blekkingar-hugsunarhætti.
H. H. átti því láni að fagna, að vera alveg óvenju
vel kvæntur maður. Var sambúð þeirra hjónanna,
eins og kunnugt er, að öllu leyti hin ástúðlegasta.
Heimilið var hið besta vígi hans í striti og stríði lífs-
ins. Og hinn stærsti og sárasti harmur mun honum
kveðinn hafa verið, þá er hann misti konu sína, því
nær á besta aldri, árið 1913, og aldrei mun hann
hafa borið sitt bar eftir þann missi, enda byrjaði
þá skömmu síðar að gera vart við sig vanheilsa sú,
er um síðir dró hann til dauða. — Eftir konumissinn
og byrjun vanheilsu sinnar mun hann oftast hafa verið
»í sárum« og óskað þess heitt, að eigi mætti langt
verða milli konu sinnar og sín. — Má þetta sjá meðal
annars í nýjársnætur-kvæði hans 1913: »Unn mjer,
drottinn, líknar-lagsins, lausn mjer veit í þinni náð«.
Vorið 1914 segir hann enn fremur: »Klipið hefur