Óðinn - 01.01.1923, Page 8

8
ÓÐINN
Frá fyrstu stjórnarárum
H. Hafsteins.
Hannes Hafstein ráðherra.
hjarta mitt Hei með kjúkugómum«. Og þó að H. H.
eftir þetta starfaði enn nokkur ár að opinberum og
almennum málum, varð hann aldrei sami maður og
áður. Og síðustu æfiár hans voru, eins og kunnugt er,
að heita mátti eitt óslitið helstríð.
Einn er sá þáttur ótalinn í lífi H. H., er telja má
kostinn besta í fari hvers manns. — Hann var, eftir
minni þekkingu, stöðugt, ef jeg mætti svo segja að
rækta sinn innri mann, eða, með öðrum orðum, að leit-
ast við að gera sjálfan sig að æ betri manni og göfugri.
Fyrir mínum hugskotssjónum stendur H. H. sem
einn hinn hugljúfasti þeirra mörgu manna, er jeg hef
haft einhver kynni af um æfina. Hann var alt í senn:
gleðimenni, glæsimenni og mikilmenni.
Og síðast, en ekki síst: sannnefnt göfugmenni.
Sighvatur Bjarnason.
Haustið 1903 urðum við Hannes Hafstein
samskipa frá Reykjavík til Kaupmannahafnar,
og hafði jeg ekki kynst honum áður svo telj-
andi væri. Nokkrum dögum eftir komu skips-
ins til Hafnar barst sú fregn út meðal landa
í borginni, og kom ekki alls á óvart, að
honum væri ætlað að taka við ráðgjafastöð-
unni, sem þá var nefnd svo, þegar stjórnin
flyttist til Reykjavíkur. Aður hafði stjórnin leit-
að til við Ólaf Halldórsson konferensráð, en
læknir hans lagt á forboð að hann tæki við
stöðunni, og hann af þeim sökum skorast
undan.
Þess þarf naumast að geta, að á ferðinni
bar Hafstein svo af föruneytinu um glaðværð,
ljúfmensku og skörungsskap, að hún mundi
mjer og öðrum minnisstæð, þótt eigi hefði
hún til þeirra atburða dregið, er fram komu
síðar. En eftir það kyntist jeg honum eink-
anlega sem yfirboðara mínum í ráðherrasessi
og sem stjórnmálamanni og flokksforingja,
og mjer fór eins og flestum öðrum flokks-
mönnum hans, að yfirburðir hans á nærfelt
öllum sviðum vöktu hjá mjer slíka aðdáum,
að jeg var ávalt boðinn og búinn til að leggja
fram alla krafta mína undir forustu hans.
En til þess að gera grein fyrir því, á hve
traustum grundvelli þetta fylgi mitt og þeirra
samtíðarmanna minna, sem áttu samleið í
landsmálum, var bygð, verð jeg að minnast
ofurlítið á hugsanir þær og skoðanir, sem voru ríkj-
andi hjá okkur uppvaxandi mönnunum um aldamótin.
Á Kaupmannahafnarárum mínum, 1897 til 1903,
var mjög fjörugt fjelagslíf hjá íslenskum stúdentum og
mikill áhugi fyrir þjóðmálefnum Islands. Þá stóð yfir
baráttan milli »VaItýskunnar« annarsvegar, og hins-
vegar »Benediktskunnar« og síðan Heimastjórnar-
stefnunnar. Mátti heita að stúdentahópurinn væri
óskiftur í þessum málum, móti »Valtýskunni«, og rjeð
þar vitanlega meir tilfinning en dómgreind. En þegar
Heimastjórnarstefnan var orðin ofan á til fulls á ár-
unum 1902—’03, þá kom í ljós, sem oftar, að jafnan
orkar tvímælis, þá gert er, og' skiftist nú stúdenta-
hópurinn í tvo ámóta stóra og mjög andstæða flokka,
eftir mismunandi hugsjónum. Annarsvegar þeir, sem
höfðu verklegar og efnalegar framfarir lands og lýðs