Óðinn - 01.01.1923, Síða 12

12
ÓÐINN
Ragnheíður og Hannes Hafstein.
annað en að þau hjón væru einkar vel til þess fallin,
einnig þeirra hluta vegna, að koma fram fyrir hönd
landsins við opinber tækifæri.
Klemens Jónsson.
Sl
Foreldrar Hannesar Hafstein.
Þeir, sem þekt hafa foreldra Hannesar Hafstein,
mega geta vitað, að hann átti ekki langt að sækja
það, sem mest þótti prýða hann: glæsimensku, karl-
mensku, kurteisi og gáfur, sterkan vilja og sálargöfgi.
Þessar voru ættarfylgjur hans, og mundi margur kjósa
sjer slíkar.
Jörgen Pjetur Hafstein var fæddur 16. febrúar
1812 og dó 24. júní 1875. Embættisárin fyrstu var
hann sýslumaður í Múlasýslum, en síðan amtmaður fyrir
norðan og settist þar að á Möðruvöllum í Hörgárdal,
í hinum glæsilegu húsakynnum, Friðriksgáfu. Hann
var hötðinglegur ásýndum og húsakynnin svo sem
höfðingja sæmdi. Kvonfang hafði hann fengið hið
besta, Guðrúnu dóttur sjera Hannesar á Hólmi, og
áttu þau óskabörnin, einn son og eina dóttur, Hannes
Lárus og Þórunni. Um sjera Hannes sagði Magnús
Stephensen landshöfðingi, að með þeim manni hefði
fallið seinasti höfðingi þessa lands.
Glæsilega byrjaði og vel horfðist á fyrir Hafstein,
en sorgin og mótlætið ljetu ekki bíða lengi eftir sjer.
Sonin misti hann á 3. ári og sama árið konuna. Þessa
miklu sorg veitti hinum skapmikla manni svo erfitt
að bera að lá við sturlun, og má vera að hann hafi
búið að þessu þunga böli alla æfi. Líf hans varð
lengst af stríð, en lítið af friði og næði; reyndi oft
á karlmenskuna og kjarkinn.
Mikið var um hann talað og misjafnt dæmt.
Hann átti marga óvildarmenn, eins og flest mikil-
menni, en hann átti líka trúa og trygga vini.
Annað eins mál og kláðamálið var vel fallið til
að skifta landsmönnum í tvo harðsnúna og andvíga
flokka, og allir vita hvoru megin amtmaður stóð
þar, og hvernig hann stóð í þeirri orrahríð. Það
eitt, að ]ón Sigurðsson, dýrlingur þjóðarinnar,
stóð þar á öndverðum meiði, var ærið nóg til að
skapa amtmanni slíkan hóp mótstöðumanna. En
út í þá sálma skal hjer annars ekki fara. Hins
verður að geta, að Hafstein amtmaður barðist í
þessu máli með því óbilandi hugrekki, ósigrandi
viljaþreki og fórnfýsi, sem enginn getur lagt fram,
nema sá sem trúir því, að hann sje að berjast til
sigurs góðu málefni. 011 framkoma hans í kláðamál-
inu hefur dregið skýrustu drættina í þeirri mynd, sem
eftirkomendunum er geymd af skapferli hans. Ein-
beittni, jafnvel harka og ráðríki, sem mörgum líkaði
mjög illa, var ekki fallið til að afla honum vinsælda.
Varð Hafstein amtmaður nokkurn tíma óvinsæll
maður? Nei, hann var, þrátt fyrir dagdóma háværustu
gaspraranna, elskaður og virtur. Þá voru röggsöm
yfirvöld virt og duglegir embættismenn mikils metnir.
íslendingum hafði þá enn ekki verið prjedikaður sá
boðskapur, að allir væru jafnir, yfirvöld og undir-
gefnir; menn höfðu þá í einfeldni sinni þá skoðun,
að einum bæri að bjóða, öðrum að hlýða, og amt-
maðurinn var yfirvald, sem gerði þetta almenningi
áþreifanlegt. Hann rækti embætti sitt svo, að hann
verðskuldaði virðingu manna fyrir árvekni, dugnað
og samvitskusemi. Ekki seinna en um miðjan morgun
tók hann til starfa, og hafði jafnan búið í höndurnar
á skrifurunum, þegar þeir komu í skrifstofuna á
morgnana.
Auk embættisins hafði hann mikinn áhuga á lands-
málum, öllu sem hann taldi til bóta og til framfara
horfa, en einkum þó búnaðarmálum, því að hann var
sannur og fölskvalaus ættjarðarvinur.
Sveinn Skúlason mælir fyrir munn margra, er hann
segir í afmælisljóðum til Hafsteins:
„í nafni allra Norðurlandsins búa
nú þjer flytjum gleðióskir vjer.
Vel og lengi að völdum skaltu búa;
vorum bænum áheyrn gæfan ljer.
Staftu, eins og staðið hefur löngum,
sterkur skjöldur fyrir lög og rjett,
þessi öld þó dæmi dómi röngum;
dýrri minning komandi fær sett“.
é

I
M.
i