Óðinn - 01.01.1923, Qupperneq 25

ÓÐINN
25
Jón Ólafsson Foss læknir.
Fyrir nokkrum mánuðum kom fregn um það frá
Ameríku, að ]ón Foss hefði dáið þann 4. nóv. s. 1.
úr hjartaslagi. ]ón var fæddur að Lundi í Lunda-
reykjadal 26. okt. 1888, og voru foreldrar hans síra
Ólafur Ólafsson, seinna prófastur í Hjarðarholti í
Dölum, og frú Ingibjörg Pálsdóttir, systir síra ]ens
Pálssonar í Görðum. Hann útskrifaðist úr Mentaskól-
anum 1911 og úr læknadeild Háskóla íslands 1917.
Eftir próf var hann um hríð
læknir í Bolungarvík, en fór
svo til Danmerkur og var á
spítölum þar og í Noregi, og
var þá 1 vetur læknir Norð-
manna á Spitzbergen. Þegar
heim kom 1920, var hann
settur hjeraðslæknir í Reyk-
hólahjeraði og 1. febr. 1921 í
Borgarfjarðarhjeraði. — ]ón
var kvæntur Elísabetu Hrist-
jánsdóttur ]ónssonar, dóm-
stjóra, og áttu þau eina dóttur.
Vorið 1921 fluttist ]ón heit-
inn til Ameríku. Hann tók
ameríkanskt Iæknapróf mán-
uði eftir að hann kom þang-
að, og settist síðan að í bæn-
um Cavallier í Norður-Dakota
U. S. A. Hann var því að
eins búinn að vera þar rúmt
ár þegar hann ljetst. En á
þessum stutta tíma var hann
búinn að ávinna sjer svo mik-
ið traust og álit sem lækn-
ir, að slíks munu fá dæmi á
jafnskömmum tíma; enda var
]ón á margan hátt óvanalega vel gefinn maður. Alúð
hans og meðfædd hjálpfýsi, samfara óbilandi kjarki,
gerðu hann sjerstaklega hæfan til þess að gegna
lækningastörfum. Enda bera lofsamleg ummæli mætra
manna, sem þektu hann í Ameríku, þess ljósán vott,
að þar var hann kominn á sína rjettu hillu í lífinu.
Hjer heima vildu sumir telja það ljóð á ráði hans,
»að hann festi hvergi yndi til langframa*, og að stund-
um kendi jafnvel votts af eirðarleysi í hugsanalífi
hans. En það voru að eins þeir, sem ekki þektu skap-
ferli ]óns, sem furðuðu sig á þessu. Hefði ]ón lifað
á dögum Egils Skallagrímssonar, hefði hann vafalaust
verið víkingur. Hinn þrótfmikli kjarkmaður hefði í
anda þess tíma reynt krafta sína í hernaði. En í
viðjum nútímamenningar beindist hugur hans þegar á
unga aldri að því, að framkvæma eitthvað stórt og
mikið í þarfir lands og lýða, sem lifði manninn. Þetta
út af fyrir sig var að vísu ekkert sjerkennilegt fyrir
hann einan. Fjölmargir tápmiklir unglingar ala þessa
sömu löngun í brjósti. En það var sjerkennilegt fyrir
]ón, að fullorðinsárin, með sinni raunverulegu baráttu
fyrir tilverunni, megnuðu ekki að fá hann til þess að
sætta sig við að sjá flestar, gamlar og nýjar, fyrir-
ætlanir sínar og vonir verða
að engu. ]ón gat með engu
móti sætt sig við þá hugsun,
að verða að hýrast alla æfi á
fyrirfram ákveðnum bletti, þar
sem ekkert tækifæri var sjá-
anlegt framundan, til þess að
reyna starfskrafta sína og
beina þeim í ákveðna átt, í
von um einhvern teljandi ár-
angur af unnu æfistarfi. Hans
innri maður gerði uppreisn á
móti slíkri hugsun, og knúði
hann til að leita sjer að nýju
starfsviði. — í Ameríku fann
hann loks það, sem hann
leitaði að. Þar fjekk hann
nóg að starfa á eigin ábyrgð
— meira en hann gat komist
yfir. Og á einu einasta ári var
hann orðinn þektur læknir í
miklu áliti. »Hann hefði getað
orðið einn af fremstu mönn-
um ríkisins«, er skrifað um
hann í brjefi frá Ameríku.
Ef til vill er það of mælt, ef
til vill ekki. Um það verð-
ur ekki sagt. En hitt er aftur á móti óhætt að full-
yrða, að hann var á rjettri leið. —
Gudbrandur Isberg.
#
Jeljagarinn.
Hranalega hræsvelgur
hrímga kampa skekur;
klungruð jörð og krapelgur
kvíða-hrylling vekur.
Jón Ólafsson Foss.
Fnjóskur.