Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1881, Side 10

10
hofin lögðust niður, þá var goðorðið eigi framar að
lögum bundið við neinn stað heima fyrir, að öðru
leyti en þvi, að það heyrði undir eitthvert tiltekið þing*
og máttu þó goðarnir eiga þingmenn utan þings.
Aptur á móti verður eigi betur séð, en að á alþingi
hafi sama búðin — að minsta kosti optast nær — fylgt
hinu sama goðorði, og alþingisbúðin var þannig á hin-
um siðari tímum hinn eini fasti staður, sem goðorðið
var bundið við, og var eigi óeðlilegt að kenna goð-
orðið við búðina, ef hún stóð á einhverjum einkenni-
út um of innanþings, og að einn goði gæti lagt undir sig fleiri
goðorð, og hlaut þá jafnvægið að raskast smátt og smátt.
Fám úrum eptir það, að kristni var lögtekin, vóru ný goðorð
stofnuð, sem eigi vóru bundin við neitt hof. Slíkt hefði menn
eigi getað hugsað sér nokkrum árum áður. Upp frá þessu
safnast fleiri og fleiri goðorð á eina hönd, og á 12. öld eru
Oddaverjar svo að segja einráðir á alþingi, líkt og Mediciættin
var í Florents, af því að þeir höfðu lagt undir sig svo mörg
goðorð í kring um sig, og lágu þar að auki svo vel við alþing-
isstaðnum, að þeir gátu ráðið þar lögum og lofum. Um 1200
ræður Kolbeinn Tumason öllum Skagafirði og meiri hluta
Húnavatnssýslu, og hefir ríki hans þannig náð yfir ein 5 eða
6 goðorð (þrjú full og forn goðorð og ef til vill I nýtt goðorð
í Skagafirði, og að minsta kosti 2 goðorð, og bæði forn, í Húna-
vatnsþingi). það er nú auðséð, hvílík áhrif slíkur höfðingi
hefir hlotið að hafa á lögréttuskipunina, en þó einkum á
dómnefnu, því að Kolbeinn hefir hlotið að nefna alt að því
helming allra dómanda fyrir Norðlendingafjórðung, og á
vorþingum í héraði hefir hann verið alveg einvaldur. þetta
var alls eigi samkvæmt anda hinnar fornu stjómarskipunar,
sem var, að allir goðar, þeir sem forn goðorð áttu og full,
skyldi hafa jafnmikil völd á alþingi, að því einu undanteknu,
að goðorðin í Norðlendingafjórðungi vóru nfjórðungi skerð« að
alþingisnefnu, sakir þess að þau vóru fleiri en í hinum fjórð-
ungunum. Eptirþví sem áleið, varð ástandið verra og verra,
og á Sturlungaöldinni sjálfri mætti tilfæra mörg dærni. Eg
skal að eins taka fram eitt, en það er ríki Kolbeins unga
eptir víg Snorra Sturlusonar, af því að það snertir þetta mál.
Hann hefir þá ráðið einn allri dómnefnu og lögréttuskipun
fyrir Norðlendingafjórðung, og um stund jafnvel líka fyrir
V estfirðingafjórðung.