Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1881, Side 47

47
breytingunni á fætur annari, án þess að minnka eða
aukast hið allra minnsta, og það sem er viður í dag,
verður á morgun kolsýra og vatn, og eptir fá ár
verður það, ef til vill, að viði aptur, hæfilegt til elds-
neytis. Enn undarlegri breytingum getur það verið
undirorpið, t. a. m. stundum, ef til vill, orðið að ein-
hverjum hluta af steingirðingu, stundum parti af mann-
legum líkama; en ef vér gætum fylgt slíkum hlut
gegnum allar hans breytingar, hversu ýmislegar sem
þær kynnu að vera, þá mundum vér finna, að efnið
hefir aldrei vaxið, og aldrei minnkað, og ef vér tækj-
um einhvern tiltekinn þunga af einhverri mynd þess,
þegar það byrjaði að breytast, þá gætum vér að lykt-
um fengið nákvæmlega hinn sama þunga af hinni
sömu mynd.
Auk þess sem kol eru höfð til eldsneytis, þá eru
þau einnig höfð til þess að ná úr þeim Ijósmeti, eink-
um gas, og þar eð gas-tilbúningurinn úr kolunum leiðir
fram ýms önnur efni, sem eru nytsöm fyrir mennina,
þá viljum vér stuttlega skýra frá, hvernig farið er að
búa til gas.
Menn höfðu lengi vitað, að þegar kol voru hituð
í lokuðu íláti, þá kom upp af þeim gas, sem logað
gat á, en þó datt engum í hug að nota þetta gas til
ljósmetis, fyr en seint á síðastliðinni öld ; þá tók skozk-
ur smiður, William Murdoch að nafni, upp á því, að
hafa gas til ljósmetis í herbergjum og sölubúðum.—
Arið 1812 var fyrst lýst með gasi í London, og hinar
helztu borgir í Englandi og Skotlandi tóku bráðum
upp á því sama ; 1820 var byrjað á hinu sama í París.
Síðan hefir það rutt sér til rúms víða um heiminn,
einkum í þeim löndum, er gefa af sér kol, og jafnvel
smáþorp, með fáum hundruðum íbúa, hafa stundum
sínar gasverksmiðjur.
Hin beztu kol til gas-gjörðar eru cannelkol og