Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.07.1889, Side 95

‘J47
á íslandi, taki hinum fyrri mönnum lítið, og sumir ekkert
fram í þeim vísiudum sem lutu að stjórnvísi og lögvísi
(Bsprit de lois), þá má eg þó fullyrða það að þeir séu þó
nokkrir er það megi með sanni um segja, og að hinna
íslenzku yfirvalda intellectuelle máttr sé nú meiri enn áðr,
þegar á allt er litið. En þótt það nú ekki væri, sem er,
þá er sú von grundvölluð á góðum rökum, að slíkt fari
batnandi, og það á skömmura tíma. Menn læra meir og
meir að þekkja téð vísindi við Universitetið, hin constitu-
tíonella landstjórn mun rótfestast meir og meir í Evrópu
og innrætast í þjóðalífið, fáir verðslegir embættismenn
munu héreptir verða, júristar, fleiri andlegrar stéttar vitja
háskólans; skólinn á Islandi mun smámsaman eflast og
aukast; ritgjörðir munu leggja fastari grundvöll fyrir land-
stjórnarhugmyndir manna; sjálfar landþingisnefndirnar
mundu reka hvað fastast á eptir. þetta er Chimære,
segið þér. Eg neita því þvert, og því, að á öllu þessu briddi
nú þegar. Nú segi eg ennfremur : Hvað var það, sem
gerði alþing svo ávaxtarsamt í fornöld ? Upplýsingin ;
það, að landsmenn þektu þess rétta eðli, þess réttu þýð-
ingu, og kunnu að fara með það. jpetta sem eg taldi áðan
leiðir til hinnar sönnu upplýsingar, því skyldi alþing þá
ekki verða ávaxtarsamt á vorum tíðum ?
Nú kern eg þar að er þér spyrjið : Hafið þér yfirveg-
að þjóðarinnar núverandi siðgæði og sinnisfar ? Eg svara:
já mörgum sinnum, en þó segi eg ekki þar fyrir að eg
þekki hvorttveggja, allrasíst það seinna. þó mun eg segja
yðr ætlun mína þarum í samanburði við landþingið. Sið-
ferðið er ekki gott, það veit eg vel, en það er ekki verra
enn í flestum öðrum löndurn. Á því ríðr og minna fyrir
landþingið, því bæði á Island marga ráðvanda menn sem
framar öðrum mundu verða valdir, og líka eru þeir menn
opt ekki síðr dugnaðar- og vitsmunamenn, sem lítið þykja
vandaðir í framferði; einkanlega má þetta segja um de-
licta carnis, sem Islendingum er nú mest borið á brýn.
Sögurnar sýna, að þeir sem hafa verið mestir kvenna-
inenn, hafa opt verið mestir menn í öðru, þannig er Cæsar,