Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1900, Blaðsíða 66
66
ur uggir menn að þeir bregðist honum, ef her fer á landið,
og liann fyrir því vill gisla menn sína. Gulaþingslög eru
eldri en frá dögum Hákonar konungs Hákonarsonar. En
þau lög, sem standa honum næst, eru lög sonar hans,
því Hákon ruddi brautina fyrir þeirri skoðun á konung-
inum, veldi hans og rjettj, sem kemur í ljós í lögum
Magnúsar lagabætis. í Járnsíðu eru þeir hirðmenn kall-
aðir landráðamenn við konunginn, er ljetu fyrirnemast
að fara norðui- í Þrándheim til þess að taka þar nýjan
konung yfir sig.1 Við sama tækifæri er í landslögum
Magnnsar konungs2 skipað sýslumönnum þeim, sem heima
sitja við konungskosningu að gæta friðar fyrir þjófum og
illþýði í sýslum annara sem sinum eigin, ellegar eru þeir
„santiir landiáðamenn Ef stýrimaður hleypur af skipi
sínu, er hann fer til Jandvarnar með konungi, þá er
hann landráðamaður við konung.3 Einnig var það kail-
að „landráðasök við konung,“ ef maður rændi mann
þjófi eða útlægum manni, og leysti hann þannig undan
hegningu.4
í hirðskrá Magnúsar lagabætis er hertogum og jörlum
í Noregi boðið að haftt eigi fleiii handgengna menn, en
konungi og vitrum mönnum þótti hæfilegt; ef þeir uku
hirð s.ína, er konungur bannaði þeim það, þá eru „þeir
allir landráðamenn, er síðan svetja, er þeir vitu konungs
forboð á“.5 Hver sá hirðmaður, sem leyndi svikum
móti konungi, þá var hann „sannur landráðamaður".6
Eitts eru þeir kallaðir „landráðamenn við konung, hverir
sem at því verða kendir", að „hafa samtal eða sveitar-
1) N. G. L. I, 263.
2) N. G. L. II, 27.
3) N. G. L. II, 44.
4) N. G. L. 169.
5) N. G. L. II, 401, 405.
6) S. st. II, 436.