Eimreiðin - 01.09.1904, Qupperneq 6

að skattgjaldsstjórnin á ekki svo hægt með að koma auga á veð-
bankabréfin, sem nú eru orðin svo almenn, og mikill hluti veð-
skuldanna er eign erlendra veðhafa eða bankabréfaeigenda.
En eins og framþróunin og breyting á ástandinu í þessum
efnum hefur gert það að verkum, að hin núverandi skipun er orðin
miður eðlileg, eins hefur framþróunin líka, að minsta kosti í einu
atriði, orðið þess valdandi, að hinar gildandi reglur eru orðnar al-
gerlega úreltar, sem sé að því leyti, sem verðmæti húseigna er
eingöngu miðað við virði byggingarinnar o: vátryggingarupphæð-
ina, en verðmæti grunnsins eða hússtæðisins kemur eftir lögunum
ekki til greina. Petta var einnig ofurskiljanlegt á þeim tíma, þegar
lögin voru samin, því að þá var ekki um neitt verðmæti grunna
að ræða; en nú á tímum eru grunnarnir, einkum í Reykjavík,
orðnir allmikils virði. Petta skattfrelsi grunnanna er því óréttlát-
ara, sem hagnaðurinn við verðhækkun þeirra stafar af atvikum
einum, og þau verðmæti, sem þannig eru til komin, eiga. fremur
öllum öðrum skilið, að skattur sé lagður á þau, af því þau eru
ekki ávöxtur af vinnu, heldur af þeirri tilviljun einni, að kaupstað-
urinn hefir vaxið og færst út, og eftirspurnin því orðið meiri eftir
þeim grunnum, sem liggja næst miðdepli bæjarins. Og því lengra
sem líður og því meira sem bærinn þenst út, því tilfinnanlegra
verður þetta óréttlæti. Petta óréttlæti ríður líka auðvitað í bága
við grundvallarreglu laganna um skattálögu á fasteignum sem eign,
og það ber sérstaklega mikið á því, af því að fasteignir með verð-
miklum grunni jafnaðarlega geta orðið veðsettar fyrir mestum
hluta af virði byggingarinnar; þegar hús, sem virt er til vátrygg-
ingar á 20,000 kr., hefur verið bygt á grunni, sem er 10,000 kr.
virði, þá er fasteignin algerlega skattfrjáls, ef hún er veðsett fyrir
2/s af öllu verðmæti sínu.
Umbótum í þessum efhum má hæglega koma á, án þess að
annars sé nokkuð hreyft við þeim grundvallarreglum, sem hin nú-
gildandi skattaskipun hvílir á. Menn geta látið hinn núverandi
»húsaskatt« halda sér sem eignarskatt, en þó með þeirri breyt-
ingu, að á þeim stöðum, þar sem verðmæti grunnanna nemur
nokkru verulegu, sé ekki vátryggingarupphæðin eða verðmæti
hússins eins lagt til grundvallar, heldur líka verðmæti grunnsins
o: verðmæti allrar fasteignarinnar — að veðskuldintii frádreginni.
En jafnhliða þessum eignarskatti ætti svo að leggja á reglulegan
fasteignaskatt, er goldinn sé af öllu því verðmæti, sem talið er