Eimreiðin - 01.09.1904, Blaðsíða 44

204
um efnum um rit þetta, sem er jafnágætt að lærdómi, djúpsæi og
skarpskygni, að það væri »ef til vill hið efnismesta og djúpsettasta
rit, er nokkurn tima hefur verið samið gegn kristinni tru«d Pví var
sá sómi sýndur, að það var brent á báli, samkvæmt tilskipun,
dagsettri 16. febr. 448, af því að það væri »valdandi guðs reiði
og særði sálirnar*. 4 rit vóru samin gegn því af hálfu kristinna
manna. I'au eru týnd, eins og ritið sjálft, »sem er naumast höf-
um þeirra til tjóns«.1 2 Rit Porfýríosar er því eingöngu kunnugt af
tilvitnunum, meðal annars í ritum Híerónýmusar, er lifir óspart á
lærdómi þess. Auk þess er líklegt, að frá Porfýríosi séu komnar
þær heiðingjamótbárur, er leitast er við að hrekja 1 samtalsriti eftir
fremur ókunnan guðfræðing, Makaríos Magnes (4. öld).
Porfýríosi svipar að mörgu til Celsusar í deilum sínum. Mest
hneyklsast hann á kenningunni um heimsendi, holdtekju drottins
og upprisu líkamans. »Maður brýtur skip sitt, fiskar eta líkama
hans, þeir eru veiddir og hafðir mönnum til matar, sem aftur eru
vegnir og verða hundum að bráð. Hundarnir drepast og krákur
og gammar rífa þá í sundur ögn fyrir ögn. Hvernig á svo að
safna líkama skipbrotsmannsins saman aftur, er hann hefur verið
í svo mörgum skepnum r« Svo óeðlilega hluti getur jafnvel ekki
guð, ekki fremur en hann getur gert tvisvar sinnum tvo að hundr-
aði. Ef Kristur var guð, hví fórst honum þá svo hörmulega og
vesallega fyrir réttinum og í Gethsemane? Apollóníus frá Týana
bar sig miklu djarfmannlegar frammi fyrir Dómitíanusi. Ef hann
hefði risið upp frá dauðum, hefði hann átt að sýna sig áreiðan-
legum og valinkunnum mönnum, svo sem Heródes eða Pílatusi,
en ekki fáeinum ómerkilegum kvensniftum. Kraftaverk hans geta
ekki sannað guðdóm hans. Pau gátu egipzkir töframenn gert,
eftir sögusögn sjálfs gamla testamentisins, Apollóníus frá Týana
og margir fleiri. Pað er og miklu meiri læging í því, er menn
halda, að guð sé af konu fæddur, heldur en þó að nokkrir grunn-
vitrir Grikkir legðu trúnað á það, að guð byggi í líkneskju sinni.
Og þar sem gamla testamentið minnist á töflur, er fingur guðs
hafi letrað á, þá er slíkt hin klunnalegasta manngyðiskenning.
Guð einvaldur þýðir ekki, að hann sé hinn eini verandi guð, heldur
hitt, að hann drotni yfir öðrum undirgefnum guðum. Og hann
1 Harnack: Die Mission und Ausbreitung Christentums. Leipzig 1902, bls. 353.
2 Sama rit, bls. 356.