Eimreiðin - 01.09.1904, Blaðsíða 66

22Ó
og af sérkennilegum orðasamböndum og talsháttum, sem enginn útlend-
ingur getur botnað í eða skilið, þó hann skilji hvert einstakt orð í
þeim. því í slikum talsháttum fá orðin oft alveg sérstaka þýðingu,
sem ómögulegt er að gefa til kynna nema með því að þýða allan
málsháttinn í einu lagi. Og það er einmitt einn af höfuðkostum þess-
arar orðabókar, hve mikið er af slíkum talsháttum og einkennilegum
orðasamböndum í henni.
fJýðingarnar í bókinni virðast yfirleitt mjög góðar, ljósar og
blátt áfram og kappkostað að ná sem bezt hinni algengustu merkingu
orðanna, án þess að binda sig um of við upprunann eða grundvallar-
þýðingu þeirra. Þó getur það fyrir komið, að höf. skeiki ofurlítið í
þessu efni. Þannig virðist oss t. d. ekki nægilegt að þýða búsifjar með
»neighbourship«, þó það sé hin eiginlega eða upprunalega þýðing
orðsins, þar sem orðið nú er oftast haft 1 sömu merkingu og búsum-
stang og búsáhyggjur. Að þýða ragnarökkur með »the twilight of the
gods« er heldur engan veginn nægilegt fyrir útlendinga. Þeir þurfa
lika að fá að vita að það táknar heimsendir Eins er það alls ekki
fullnægjandi að þýða nykur með »water-horse, hippopotamus«, því af
því fá menn enga hugmynd um að nykur er nafn á vatnavætt eða
þjóðsagnaskepnu, sem aldrei hefur til verið nema í þjóðtrúnni. Á ein-
stöku stað virðist oss að þýðingin hefði getað verið enn einfaldari og
styttri, t. d. þar sem einsteinungur er þýtt með »monument consisting of
a single stone«, en beint lá við að þýða það með enska orðinu »monolith«,
enda er íslenzka orðið líklega til orðið sém þýðing á því orði.
Prófarkalestur á bókinni er yfirleitt góður, enda er það mjög áríð-
andi, er um slíka bók er að ræða. Þó koma þar fyrir einstöku prent-
villur, sem orðið geta óþægilegar fyrir útlendinga, t. d. þar sem sagt
er að orðið sdl (bæði í sinni eiginlegu merkingu og í merkingunni
skinnsál) sé hvorugkyns (n.) í staðinn fyrir kvenkyns (f). Villandi getur
það og verið fyrir útlendinga að sjá hlíbardyr fyrir »hliðardyr«, því
þeim mun þá hætt við að setja orðið í samband við »hlíð« í staðinn
fyrir »hlið«. Hætt er og við að einhverjir íslendingar geti flaskað á
því, er orðið »virki« er þýtt með stonghold, sem er prentvilla í staðinn
fyrir »stronghold«. Aftur gerir slíkt ósamræmi í stafsetning sem það
minna til, er ritað er »net-þynull« á bls. 309, en aftur »þinull« á bls.
537, sem er réttara
En þó að þannig megi ýmislegt að bókinni finna, þá hefur höf.
fulla ástæðu til að miklast af henni, því hún er í rauninni eigi alllítið
þrekvirki, sem ber eigi síður vott um frábæra elju og atorku en um
þekking og lærdóm. Það eru ekki margir íslenzkir embættismenn, sem
láta annað eins eftir sig liggja í tómstundum sínum.
En það er líka annar maður, sem á lof skilið fyrir þessa bók, og
það er kostnaðarmaður hennar herra bóksali Sigurður Kristjáns-
son. Hann hefur ekkert til sparað til að gera bókina sem bezt úr
garði og tekið einn upp á sig allan hinn mikla kostnað við útgáfuna,
án nokkurs opinbers styrks, sem hann þó óefað hefði getað fengið, ef
hann hefði um hann sótt. Því það má heita ógjörningur að gefa út
slíkar bækur styrklaust á íslenzku, jafnseint og sala þeirra hlýtur að
ganga hjá jafnfámennri þjóð, jafnvel þó þær seljist með tímanum. En