Eimreiðin - 01.09.1904, Page 64

224
þörf íslendinga sjálfra á að eignast orðabók, er hægt væri að nota
við þýðingar úr íslenzku á ensku, sem bæði væri handhæg og tiltölu-
lega ódýr. En hún bætir líka úr þeirri miklu þörf, sem orðin var á
því, að útlendingar ættu kost á orðabók yfir mál vort, eins og það
kemur fyrir í nútíðarbókmentum vorum og daglegu tali. En slík orða-
bók heíúr engin til verið til þessa, nema þá í brotum og með þýð-
ingum á máli, sem ekki nema örfáir skilja. En hér fá útlendingar,
sem kynna vilja sér tungu vora og bókmentir, samfelda orðabók yfir
nútíðarmál vort með þýðingum á alheimsmáli, sem flestir skilja og geta
haft full not af. Þetta er stórmikill ávinningur fyrir þjóð vora út á
við, og er sá maður, sem hér hefur brotið ísinn, því sannarlega góðs
maklegur. Hann á ekki einungis þakkir skilið, heldur verðskuldar hann
fyllilega, að honum væri sýnd einhver opinber sæmd fyrir starfsemi
sína. Að vísu hefur alþingi veitt nokkurn styrk til samningar bókar-
innar, en sá styrkur er þó harla lítilfjörlegur í samanburði við fyrir-
höfnina.
Því ekki ber því að leyna, að hér var um bæði mikið og vanda-
samt verk að ræða. Til þess að leysa það viðunanlega af hendi þurfti
á hvorttveggju að halda: miklu starfsþreki og elju og staðgóðri þekk-
ingu í báðum málunum, íslenzku og ensku. Oss var því mikil forvitni
á að sjá þessa bók. Því þótt höf. hefði áður með hinni ensk-íslenzku
orðabók sinni fyrir 8 árum sýnt góða hæfileika sem orðabókarhöfundur,
þá var verkefni hans þá svo margfalt hægra viðfangs, að full ástæða
var til að efast urn, að honum tækist eins vel upp með þetta verk,
einkum er hann hafði sett sér það mark að ljúka við það á fám ár-
um og vinna þó að því aleinn í tómstundum sínum.
En honum hefur tekist verkið svo vel, að það er honum til stór-
sæmdar. Ekki svo að skilja, að bókin sé alfullkomin. Langl frá því.
En hún er svo langtum fullkomnari en rnaður gat búist við eftir öllum
ástæðum. Og meira verður ekki með neinni sanngirni heimtað. Í’ennan
dóm vorn höfum vér gert oss far um að fella ekki út í bláinn, heldur
er hann bygður á ýmislegum tilraunum, er vér höfum gert, til þess að
geta metið gildi bókarinnar réttlátlega og með nokkrum rökum.
Að því er orðafjöldann snertir, þá er hann svo mikill, að bókin
mun fyllilega ná tilgangi sínum fyrir íslendinga sjálfa, er þeir vilja þýða
úr íslenzku á ensku. Því þó það kunni fyrir að koma, að orð vanti,
er þeir þurfi á að halda, munu þeir allajafna geta fundið enska orðið
með því að fletta upp öðru íslenzku orði, sem er sömu merkingar og
það orð, sem vantaði. Vöntun einstakra orða mun því sjaldan verða
íslendingum, er bókina nota, að fótakefli. En öðru máli er að gegna
um útlendinga, sem ætla að nota bókina til þess að skilja íslenzk
rit. Fyrir þá getur vöntun einstakra orða og talshátta orðið mjög til-
finnanleg, því þeir skilja ekki orðin og geta ekki gripið til þeirra úr-
ræðanna, að fletta upp öðrum orðum, sem eru sömu merkingar. Flestar
íslenzkar bækur munu nú útlendingar geta lesið með aðstoð þessarar
orðabókar, en hætt er þó við, að þeir jafnan reki sig á einstöku orð,
sem ekki finnist þar. Vér höfum gert nokkrar tilraunir til að fá
vitneskju um þetta Fyrst tókum vér j Grasaferðina« eftir Jónas Hall-
grímsson. Þar höfum vér rekið oss á þessi orð, sem öll vantar í