Eimreiðin - 01.09.1904, Side 76

236
Petta yfirlit sýnir aðeins ganginn í leiknum, en gefur í rauninni litla hugmynd
um hann að öðru leyti. Þó höfuðpersónurnar séu tekna'r úr Gunnlaugssögu, þá er
það auðsjáanlega alls ekki meiningin að yrkja upp þá sögu eða sýna efni hennar á
leiksviði. Nei, tilgangurinn er að fræða menn um menningarlíf, lifnaðarhætti, siðu og
hugsunarhátt fornmanna yfirleitt, enda er leikrit þetta vel til þess fallið að mörgu
leyti. Höfundurinn er auðsjáanlega mjög vel að sér í fornum fræðum og hefur tekist
að þjappa ótrúlega miklum fróðleik saman í þetta tiltölulega stutta leikrit sitt. Og
hér um bil alt, sem hann drepur á af siðum fornmanna, er rétt, og er það ekki lítill
kostur. Ekki skiljum vér heldur í öðru en að leikurinn hljóti að verða töluvert
áhrifamikill á leiksviði, þó samsetningin sé í rauninni nokkuð lausleg og hin drama-
tiska bygging hans því ekki sem fullkomnust.
En hvað sem leikniim líður sem listaverki, þá vildum vér óska að Leikfélag
Reykjavíkur sæi sér fært að leika hann, því ekki mun það auðveldlega fá annan
leik, er fræði áhorfendur betur um einkennilega menningarsiði forfeðra vorra. Sýning
hans mundi beinlínis hafa stórmentandi áhrif í þá stefnu. Má vera að ýmsum mundi
mislíka, hve mjög er vikið frá sögunni sjálfri, en slíkri þröngsýni ætti nú bráðum að
verða lokið hjá oss. Erfiðast yrði að kljúfa kostnaðinn við hæfileg leiktjöld og
búninga, en ókleift ætti það þó ekki að þurfa að verða. V G.
UM GEST PÁLSSON (»Islands-Stemning in memoriam Gestur Pálsson«) hefur
hinn alkunni Kaupmannahafnarlæknir og rithöfundur C. M. Norman-Hansen ritað
mjög fjöruga grein í »Illustreret Tidendec (páskanúmerið 1904). Er svo að sjá sem
höf. hafi sjálfur komið til íslands fyrir mörgum árum, því greinin byrjar með því að
skýra frá ferðalagi hans og vinar hans Gests á Vesturlandi einn góðan veðurdag,
unz þeir koma að auðu fjárhúsi á ströndinni og æja þar hestum sínum. ]?eir leggj-
ast þar í grasið, horfa fyrst þegjandi út á hafið, og svo rýfur Gestur þögnina og
heldur langa ræðu um landið og þjóðina og fornar minningar liennar, og er sú ræða
bæði háfleyg og skáldleg. En líklega er þó meira af ræðunni eftir höf. sjálfan en
eftir G. P. V. G.
UM SÖGU LEIKRITA OG LEIKHÚSA Á ÍSLANDI (»Zur Geschichte des
islándischen Dramas und Theaterwesens«) heitir bók, sem stjórnarráð y. C, Poestion
hefur gefið út í Wien árið sem leið (1903). Hún er 76 bls. að stærð í allstóru
broti og hefur áður komið út í tímaritinu »Die Kultur«. Rekur hann þar sögu
íslenzks leikritaskáldskapar alt frá leikriti séra Snorra fíjörnssonar á Húsafelli, sem
hét »Sperðiil«, á 18. öld og niður til hinna síðustu ára, skýrir þar frá efni leikrit-
anna og leggur dóm á skáldlegt gildi þeirra. Pá skýrir hann og frá hvar og
hvenær hafi verið leikið á íslandi, hver leikrit hafi leikin verið og hvernig útbúnaði
við leikina hafi verið varið á hverjum tíma. Er í þessu öllu fólginn afarmikill fróð-
leikur fyrir oss sjálfa, hvað þá fyrir útlendinga. sem ekkert þekkja til þessa, og getur
mann ekki annað en rekið í rogastanz yfir þeim mikla fróðleik, sem höf. hefur til
brunns að bera. Því í bók hans er mýmargt, sem fæstir íslendingar hafa nokkra
hugmynd um, og margt leiðrétt af því, sem áður hefur verið ritað um þessi efni og
miður rétt eða nákvæmt frá skýrt.
Dómar höf. um leikritin og leiklist íslendinga eru og vafalaust svo nærri réttu
lagi, sem frekast verður komist. Gerir hann sér far um að segja jafnan bæði kost
og löst, svo að alt verði sem næst réttu hófi og sýnir í hvívetna hina mestu vís-
indalegu nákvæmni. V. G.